Πού και πού αυτή η… σκοτεινή Θεσσαλονίκη έχει και ορισμένες φωτεινές εκλάμψεις, έστω και εισαγόμενες. Φέτος, για δεύτερη χρονιά πραγματοποιήθηκε το unconference στο OK Thess.
Κάπως καινούρια ακούγονται αυτά, αλλά δεν έχει σημασία να τα μάθουμε όλα.
Απορώ μάλιστα γιατί χτυπούν τόσο αλύπητα την πόλη αφού της τα έχουν πάρει όλα. Ίσως φοβούνται ότι μπορεί να γεννήσει κάτι το οποίο θα τους υπερβαίνει. Και φροντίζουν να της δίνουν, πού και πού, μια χαριστική βολή. Αλλά έχει πολλές ψυχές. Στην ιστορική της πορεία ξεπέρασε πολλούς σαν τους σημερινούς επικριτές της.
Unconference σημαίνει μη συνέδριο –ας μας επιτραπεί ο νεολογισμός–, και κύριο χαρακτηριστικό, μεταξύ άλλων, είναι ότι οι συμμετέχοντες λένε ό,τι θέλουν χωρίς καμιά επισημότητα, χωρίς καταγραφή και μακριά από τα μάτια και τα αυτιά όσων θα μπορούσαν να τους κατηγορήσουν. Μια χαλαρή συζήτηση στο περιθώριο ενός συνεδρίου και με επίκεντρο αυτά που θα μπορούσαμε να πούμε παρασυνεδριακά. Με τον καιρό καθιερώθηκε και unconference χωρίς να υπάρχει συνέδριο. Αυτό είναι το πνεύμα μιας ετήσιας συνάντησης στη Θεσσαλονίκη μεταξύ πρωτοπόρων επιστημόνων, επιχειρηματιών και ανήσυχων ανθρώπων
Η Θεσσαλονίκη αν δεν αναζητήσει το μέλλον της εκτός του ελλαδικού χώρου, δεν θα έχει καλή τύχη. Πρέπει να ξεφύγει από τα τετριμμένα, και κυρίως από όσα μπορεί να ελέγχει το κέντρο.
Τα Βαλκάνια είναι ένας τέτοιος χώρος. Η Ευρώπη ένας άλλος. Μπορεί όμως να αναζητήσει έναν ρόλο στο πλαίσιο και της μπλε οικονομίας. Η μπλε οικονομία είναι η κοινωνικά αποδεκτή οικονομία, εξήγησε ο ομιλητής του οποίου –για να μην παραβώ τους κανόνες του unconference και δεν με ξανακαλέσουν– δεν αναφέρω το όνομα. Είναι, πάντως, ένας νέος καθηγητής του ΑΠΘ με ευρύτερες φιλοδοξίες.
Η μπλε οικονομία, για να επανέλθουμε σ αυτήν, δεν περιλαμβάνει εξορύξεις και άλλες τέτοιες σκληρές επιλογές. Η μπλε οικονομία είναι η 5η δραστηριότητα της ΕΕ και βρίσκεται στο ⅕ της παγκόσμιας κινητικότητας.
Ένας σχεδιασμός για την ανάπτυξη μιας τέτοιας μπλε οικονομίας περιλαμβάνει τις περιοχές από τις βαλτικές χώρες στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω Ευξείνου και Αιγαίου.
Ο εισηγητής πρότεινε η Θεσσαλονίκη να αποτελέσει κέντρο της προώθησης αυτού του είδους της οικονομίας. Και από ό,τι έχει διαπιστώσει, ένας τέτοιος ρόλος τής αναγνωρίζεται και από άλλα κράτη. Φαντάζομαι όχι από την Τουρκία του Ερντογάν, αλλά πέραν της Τουρκίας υπάρχουν και πολλοί άλλοι στην περιοχή. Πέραν αυτού στην ευρύτερη περιοχή συναντώνται στρατηγικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Συναντώνται το αμερικανικό eastern enlargement, η στρατηγική του δρόμου του μεταξιού και μια σινορωσική συνεργασία, όπως διαπίστωσε ο εισηγητής.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να δώσουν ανάσα στην πόλη, αν τα εκμεταλλευτεί καταλλήλως.
Η γεωπολιτική, η γεωστρατηγική και η γεωοικονομία είναι μια σημαντική πρόκληση στον κόσμο που διαμορφώνεται. Η μεγαλύτερη όμως πρόκληση είναι ο αναδυόμενος νέος κόσμος της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligent – AT).
Οι εισηγητές φάνηκαν συντηρητικοί στους φόβους τους αλλά ο πρόσφατα χαμένος Στίβεν Χόκινγκ και ο πολύς Χένρι Κίσινγκερ, πριν από λίγες ημέρες, εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για το άμεσο μέλλον όπου τα ρομπότ θα έχουν μπει στη ζωή μας. Και ενδεχομένως να έχουν αυτονομηθεί. Μοιάζει με επιστημονική φαντασία αλλά δεν είναι.
Ο πρώτος υπογράμμισε σε παλαιότερο άρθρο του την ανησυχία του για το ανεξέλεγκτο των μηχανημάτων με την αυτονόμησή τους, τα οποία, μεταξύ άλλων, θα διευρύνουν την ανισότητα, και ο δεύτερος, με κείμενό του πριν από λίγες μέρες στο Atlantic έθεσε μια σειρά ερωτημάτων από την ηθική και την οικονομία μέχρι τον νέο κόσμο που διαμορφώνεται.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν ούτε φιλόσοφοι ούτε κοινωνιολόγοι να μελετήσουν το φαινόμενο και να το προσεγγίσουν με προτάσεις για το μέλλον. Κάποια βήματα κάνει ο νέος φιλόσοφος Θεοφάνης Τάσης με το τελευταίο βιβλίο του Πολιτικές του βίου ΙΙ – Επιμέλεια εαυτού στην εικονιστική κοινωνία.
Στο unconference της Θεσσαλονίκης οι εισηγητές εστίασαν στις κοινωνικές επιπτώσεις της εισαγωγής των ρομπότ στην παραγωγή.
Ως το 2025 το 50% των εργασιών που οι αγγλόφωνοι ονομάζουν tasks, όχι jobs, θα γίνεται από τα ρομπότ. Στη χαλυβουργία ήδη το 70% των θέσεων εργασίας έχει αντικατασταθεί από μηχανήματα. Στη μετάφραση παρομοίως. Ένας πολύ καλός μεταφραστής βαθμολογείται με 5,3 ή 5,4. Τα μηχανήματα έχουν φτάσει στο 5,1. Οι άνθρωποι θα περιοριστούν στο δημιουργικό κομμάτι.
Το ίδιο και στα μεγάλα δικηγορικά γραφεία. Όσοι μελετούσαν π.χ. παλιές δικογραφίες για να διαμορφώσει το γραφείο τους στρατηγική για μια υπόθεση, θα πρέπει να αναζητήσουν κάτι άλλο διότι αυτό που έκαναν το κάνει ένα μηχάνημα.
Κάτι μένει και για τους εργαζόμενους ανθρώπους διότι αυτά τα οποία, προς το παρόν, δεν εξαφανίζονται είναι οι δημιουργικές δουλειές και όσες περιέχουν κοινωνική ευφυΐα ή συναισθηματική νοημοσύνη.
Αν και στο παρελθόν, σε μεταβατικές περιόδους, με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών χάνονταν θέσεις εργασίες αλλά δημιουργούνταν περισσότερες νέες, στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι σίγουρο ότι αυτό θα ξανασυμβεί. Ότι, δηλαδή, θα δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίες από όσες θα χαθούν.
Τι θα γίνει με τους ανθρώπους που δεν θα έχουν τι να κάνουν; Ο Μπιλ Γκέιτς είναι γνωστό ότι πρότεινε την φορολόγηση των ρομπότ και ο Έλον Μασκ την καθιέρωση ενός ελάχιστου μισθού για όλους.
Δύο από τους μεγαλύτερους καπιταλιστές στον σύγχρονο κόσμο προτείνουν κάτι που δεν διανοήθηκε κανένα κομμουνιστικό καθεστώς.
Τι νόημα θα έχουν οι σημερινοί πολιτικοί και ιδεολογικοί διαχωρισμοί σε έναν κόσμο όπου οι μισοί δεν θα εργάζονται και ο προλετάριος, το επαναστατικό υποκείμενο κατά τους μαρξιστές, θα είναι ένα μηχάνημα;
Η όλη υπόθεση φθάνει και στα όρια του αστείου. Υπάρχει ένα ρομπότ, η Σοφία (κατασκευάστηκε από μια εταιρεία με έδρα το Χονγκ Κονγκ), το οποίο έχει δώσει πολλές συνεντεύξεις ανά τον κόσμο και στο οποίο η Σαουδική Αραβία χορήγησε υπηκοότητα τον Οκτώβριο του 2016. Και επειδή μπορεί κανείς να αναζητήσει αστείες σκοπιμότητες στην ενέργεια της Σαουδικής Αραβίας, να σημειώσουμε πως έναν μήνα αργότερα ο ίδιος ο ΟΗΕ του απέδωσε τον τίτλο του πρωταθλητή καινοτομίας. Το ρομπότ, δηλαδή, έχει τίτλο από τον ΟΗΕ.
Επίσης, τα ρομπότ κάνουν πολύ καλή δουλειά ως baby sitters, κάτι που συζητήθηκε στο unconference αυτής της σκοτεινής πόλης που λέγεται Θεσσαλονίκη, όπως και η τεχνολογία blockchain η οποία υπόσχεται τον εκδημοκρατισμό του διαδικτύου αλλά και την απώλεια όχι απλώς εργασιών τύπου tasks αλλά ολόκληρων επαγγελμάτων, όπως οι συμβολαιογράφοι ή ακόμη και οι τράπεζες.
Αλλά περί αυτού μια άλλη φορά. Προς το παρόν έχετε υπόψη σας πως τα παραδοσιακά ανώτατα ιδρύματα δεν παρακολουθούν όσο θα έπρεπε τις εξελίξεις ιδιαιτέρως στο θέμα της προετοιμασίας στελεχών για την παραγωγή. Γι’ αυτό βρέθηκαν ad hoc λύσεις που ονομάζονται skill hubs. Κόμβοι εκπαίδευσης για συγκεκριμένα αντικείμενα που ζητά και δεν βρίσκει ο χώρος της παραγωγής. Ακόμη και στη σκοτεινή Θεσσαλονίκη σκέφτονται να δημιουργήσουν ένα τέτοιο skill hub. Το οποίο ας ελπίσουμε ότι δεν θα καταστραφεί από τους σύγχρονους λουδίτες.
Το μέλλον είναι εδώ, πολύ διαφορετικό από όσα γνωρίζαμε. Η γνώση και οι δεξιότητες κυριαρχούν στον νέο κόσμο, και η Ελλάδα έχει ένα πολιτικό προσωπικό και μια κυβέρνηση που δεν έχει ιδέα από όλα αυτά. Προσπαθεί να προσαρμόσει την πραγματικότητα στις επιθυμίες της. Αλλά όσοι το επιχείρησαν στο παρελθόν, κατέστρεψαν τις κοινωνίες.
Ας ελπίσουμε πως δεν θα έχουμε τέτοια τύχη. Πως κάτι θα αλλάξει στη νοοτροπία αυτής της χώρας.
