Σε Ινέπολη, Κερασούντα και Οινόη ήταν γνωστός ως Μάρτης, Μάρτ’ς ονομάζεται σε Κοτύωρα, Σάντα, Τραπεζούντα και Χαλδία. Χαρακτηρίζεται πεντάγνωμος γιατί ο καιρός αλλάζει, ακόμη και μέσα στην ίδια μέρα. Ο Μάρτιος που κάνει… πρεμιέρα σήμερα σηματοδοτεί την έναρξη της άνοιξης, αφού στις 21 είναι η εαρινή ισημερία.
Ο Άνθιμος Παπαδόπουλος στο Ιστορικό λεξικό της ποντικής διαλέκτου καταγράφει το ρήμα μαρτεύκομαι από τα Κοτύωρα που σημαίνει συμπεριφέρομαι σαν το μήνα, κάνω δηλαδή ό,τι μου κατέβει. «Ο Μάρτ’ς οντάν μαρτεύκεται δαβαίν’ τον Καλαντάρην, κι οντάν καλομηνεύκεται δαβαίν’ τον Καλοκαίρην», λέει το δίστιχο που περιγράφει τον Μάρτιο: όταν συμπεριφέρεται σαν Μάρτιος ξεπερνά τον Ιανουάριο και όταν συμπεριφέρεται σαν τον Μάιο ξεπερνά τον Μάιο.
Την 1η του Μαρτίου στην Ινέπολη έφτιαχναν μαρτόλαπο, ένα έδεσμα από αλεύρι και ζάχαρη.
Για τον μεμψίμοιρο χρησιμοποιείται η φράση «αμόν κλαιμένος Μάρτ’ς», ενώ υπάρχει και η παροιμία «τον Μάρτ’ ’ς σην έμπαν ατ’ ’κί τερούν ατόν, ’ς σην έβγαν ατ’ τερούν ατόν» που σημαίνει ότι η ικανότητα αυτού που αναλαμβάνει να κάνει κάτι κρίνεται στο τέλος και όχι στην αρχή.
Αυτός που γεννιέται τον Μάρτιο λέγεται Μαρτέσιος (Μαρτέσ’ μουσκάρ’), ενώ η αγελάδα που γεννιέται αυτόν τον μήνα στη Χαλδία ονομάζεται Μαρτόλα (ή Μαρτόνα).
- Βρείτε, μάθετε και διαδώστε την έννοια ακόμα περισσότερων ποντιακών λέξεων και φράσεων στο λεξικό του pontos-news.gr.