Ένα από τα μεγάλα ζητήματα που απασχόλησαν την παγκόσμια κοινότητα το χρόνο που πέρασε ήταν ο κίνδυνος πυρηνικής απειλής εκ μέρους του καθεστώτος της Βόρειας Κορέας. Ο ηγέτης της χώρας Κιμ Γιονγκ Ουν είναι εγγονός του κομμουνιστή ιδρυτή της, του Κιμ Ιλ Σουνγκ, το καθεστώς του οποίου υποστήριξαν με φανατισμό και ορισμένες τάσεις της αριστεράς στην Ελλάδα. Παρόλο που επιχειρείται να δοθεί η εικόνα ενός διαταραγμένου ψυχικά δικτάτορα για τον Κιμ Γιονγκ Ουν, η ερμηνεία των κινήσεών του δεν παραπέμπει σε κάτι τέτοιο.
Οι κινήσεις του είναι μελετημένες και αποβλέπουν στην ενίσχυση του καθεστώτος του και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Η ισχύς, ο κορεατικός εθνικισμός, η δυνατότητά του να υπερισχύει της Νότιας Κορέας αλλά και να αντιπαρατίθεται προς την ιμπεριαλιστική υπερδύναμη είναι βασικές αρχές που αναπαράγουν την ιδεολογική και πολιτική ηγεμονία του καθεστώτος. Έτσι, μετά από μια σειρά πυρηνικών δοκιμών, το βορειοκορεατικό καθεστώς εκτόξευσε προσφάτως τον βαλλιστικό πύραυλο Hwasong-15, σε υψόμετρο 2.750 μιλίων (4.475 χλμ) κατά τη διάρκεια των 53 λεπτών πτήσης.
Χρησιμοποιώντας μια πιο επίπεδη τροχιά θα μπορούσε να προσδώσει στο καθεστώς του Κιμ Γιονγκ Ουν την ικανότητα να χτυπήσει την ανατολική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρόλο που εκκρεμούν ακόμη ζητήματα τεχνικής φύσης για την ικανότητα της Βόρειας Κορέας να πετύχει τους στόχους της (αντοχή στην ατμοσφαιρική τριβή), το καθεστώς ανακοίνωσε ότι διαθέτει την ικανότητα πυρηνικού χτυπήματος και ότι γίνεται ένα πλήρες πυρηνικό κράτος.
Το ερώτημα, τώρα, είναι αν ο κόσμος κινδυνεύει από μια πυρηνική αντιπαράθεση.
Όπως και οι προηγούμενοι Αμερικανοί πρόεδροι, έτσι και ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι η κατάσταση είναι απαράδεκτη.
Αλλά το ερώτημα παραμένει: Και τώρα τι γίνεται;
Ευτυχώς, φαίνεται δύσκολο η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει μια πυρηνική καταστροφή.
Καταρχάς, ο Κιμ μπορεί να είναι ένας φαύλος δικτάτορας, αλλά δεν είναι τρελός ή δεν έχει αυτοκτονικές διαθέσεις. Αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι μια πυρηνική αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ θα σημάνει το τέλος του καθεστώτος που προσπαθεί να διατηρήσει. Δεύτερον, οι ΗΠΑ έχουν εμπλακεί στην παγίδα του Κιμ υπερβάλλοντας στην εκτίμηση της ισχύος που του προσδίδουν οι πύραυλοί του. Η Βόρεια Κορέα έχει πυρηνικά όπλα εδώ και πάνω από μια δεκαετία, και αν θελήσει να χτυπήσει τις ΗΠΑ υπήρχαν και υπάρχουν αρκετοί τρόποι γι’ αυτό. Τρίτον, η γεωγραφία ευνοεί την κυριαρχία της Βόρειας Κορέας σε τοπική κλίμακα.
Όπως επισημαίνει σε ένα ενδιαφέρον άρθρο του στο Project Syndicate ο Αμερικανός πρώην αναπληρωτής υπουργός άμυνας Τζόζεφ Νάι, από τους διακεκριμένους εν ζωή Αμερικανούς πολιτικούς επιστήμονες (εισήγαγε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 τις έννοιες της ήπιας και σκληρής ισχύος), «με χιλιάδες σωλήνες πυροβολικού κρυμμένους σε σήραγγες κοντά στα σύνορα, η Βόρεια Κορέα μπορεί να απειλήσει με καταστροφή τη Σεούλ, την κοντινή πρωτεύουσα της Νότιας Κορέας, με συμβατικά μέσα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες το ανακάλυψαν το 1994 –πολύ πριν η Βόρεια Κορέα αποκτήσει πυρηνικά όπλα– όταν σχεδίαζαν ένα προληπτικό κτύπημα για να καταστρέψουν το εργοστάσιο επανεπεξεργασίας του πλουτωνίου στη Γιονγκμπιόν του Βορρά, και να διαπιστώσουν ότι οι σύμμαχοί τους στη Νότια Κορέα (και την Ιαπωνία) διέτρεχαν τον κίνδυνο συμβατικών αντιποίνων».
Η προσφυγή λοιπόν σε πυρηνική αναμέτρηση είναι σχεδόν αδύνατη, για λόγους ύπαρξης του καθεστώτος της Βόρειας Κορέας.
Το πρόβλημα όμως με τις απειλές παραμένει και πρέπει να αντιμετωπιστεί πολιτικά. Μια τέτοια πολιτική πρόταση υπέβαλε η Κίνα, η οποία βοηθά μεν με τρόφιμα και καύσιμα τη Βόρεια Κορέα, δεν θέλει όμως το χάος και την αναταραχή στα σύνορά της. Εν ολίγοις, η Κίνα θέλει να ηρεμήσουν τα πράγματα στην Κορεατική Χερσόνησο αλλά δεν θέλει και τους Αμερικανούς στα σύνορά της. Δεν θέλει, δηλαδή, την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος που θα οδηγούσε σε κυριαρχία της Νότιας Κορέας.
Ο Τζόζεφ Νάι, στο άρθρο που προαναφέραμε, αναλύει την κινεζική πρόταση για «πάγωμα εκατέρωθεν (“freeze-freeze”) και με το κύρος του έμπειρου ακαδημαϊκού και πρώην αναπληρωτή υπουργού άμυνας κάνει τις δικές του προτάσεις.
Η Κίνα, λοιπόν, «πρότεινε “πάγωμα με πάγωμα” ως μέσο για τον έλεγχο των πυρηνικών φιλοδοξιών του Βορρά. Η Βόρεια Κορέα θα σταματήσει όλες τις πυρηνικές δοκιμές και τις δοκιμές πυραύλων (εύκολα επαληθεύσιμο). Ενώ αυτό δεν θα αναιρέσει το πυρηνικό καθεστώς του Βορρά, θα επιβραδύνει την ανάπτυξη του οπλοστασίου του. Με τη σειρά τους, οι ΗΠΑ θα σταματήσουν τις ετήσιες στρατιωτικές ασκήσεις που διεξάγουν με τη Νότια Κορέα. Οι ΗΠΑ θα επιφυλαχθούν του δικαιώματος να συνεχίσουν τις ασκήσεις εάν η Βόρεια Κορέα παραβίαζε την απαγόρευση των δοκιμών ή αγόραζε πυρηνικά υλικά.
Κάποιοι, λέει ο Νάι, θεωρούν ότι αυτό είναι καλό, αλλά εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούνται οι στόχοι του Κιμ.
«Αν το μόνο που θέλει είναι η ασφάλεια, θα μπορούσαμε να τον αφήσουμε μόνο του, ίσως να υπογράψουμε μια συνθήκη ειρήνης, να χαλαρώσουμε τις κυρώσεις και να αφήσουμε την οικονομική ανάπτυξη να αλλάξει το καθεστώς με την πάροδο του χρόνου, όπως στην Κίνα. Αλλά η Βόρεια Κορέα κάτω από τη δυναστεία των Κιμ δεν επιδιώκει τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης στο διεθνές πεδίο. Από το 1945 έχει μια παραδοξότητα: είναι μια κληρονομική κομμουνιστική δικτατορία της οποίας η νομιμότητα στηρίζεται στην αξίωσή της να αποτελέσει την πρωτοπορία του κορεατικού εθνικισμού. Μέχρι στιγμής βρίσκεται πίσω στον οικονομικό ανταγωνισμό με τον Νότο, αλλά ελπίζει ότι η πυρηνική της δύναμη θα αλλάξει την ισορροπία.
»Εάν η αποδυνάμωση των δεσμών μεταξύ των ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας είναι κεντρικής σημασίας για τη στρατηγική του Κιμ, η πρόταση της Κίνας για “πάγωμα προς πάγωμα” αντί να μειώσει τους κινδύνους, μπορεί να ενθαρρύνει τον Βορρά να επιστρέψει σε επικίνδυνη συμβατική πίεση στη Νότια Κορέα, όπως το 2010, όταν βύθισε μια νοτιοκορεατική κορβέτα, σκοτώνοντας 46 ναυτικούς.
»Οι επιλογές πολιτικής των ΗΠΑ είναι περιορισμένες. Η μία είναι η περιορισμένη χρήση βίας. Ο στρατηγός ΜακΜάστερ, σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ, έχει αναφερθεί επανειλημμένα στο θέμα λέγοντας ότι ένας προληπτικός πόλεμος μπορεί να είναι απαραίτητος εάν αποτύχει η διπλωματία. Αλλά ακόμα κι αν έχει σχεδιαστεί ένα περιορισμένο κτύπημα, θα ήταν περιορισμένη η προσπάθεια, ή θα ήταν δυνατή η περιορισμένη εκτόξευση πυραύλων;
»Αν όχι, οι απώλειες θα μπορούσαν να κυμανθούν από δεκάδες χιλιάδες έως πολύ μεγαλύτερες.
»Οι κυρώσεις εξακολουθούν να αποτελούν επιλογή, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν επιφέρει αρκετή πίεση ώστε το καθεστώς του Κιμ να εγκαταλείψει αυτό που θεωρεί το βασικό στρατηγικό του πλεονέκτημα. Η κινεζική διπλωματία και οι κυρώσεις είναι επίσης ζωτικής σημασίας, αλλά μέχρι στιγμής η Κίνα έχει αποσύρει την πίεσή της. Δεν έχει διακόψει την προμήθεια τροφίμων και καυσίμων. Στην Κίνα δεν αρέσει ο Κιμ, αλλά δεν θέλει και το χάος ή τους Αμερικανούς στα σύνορά της.
»Ένα πιθανό σενάριο θα μπορούσε να είναι κάτι σαν τον Ψυχρό Πόλεμο “GRIT” η βαθμιαία μείωση της διεθνούς έντασης: Οι ΗΠΑ διαβεβαιώνουν την Κίνα για τους περιορισμένους στόχους τους και συμφωνούν να συντονίσουν τις ενέργειές τους με τους Κινέζους. Δεν θα υπάρξουν άλλες πορείες στον ποταμό Γιαλού, οι οποίες προκάλεσαν την παρέμβαση της Κίνας στον πόλεμο της Κορέας. Σε αντάλλαγμα, η Κίνα θα χρησιμοποιήσει την οικονομική της πίεση και τη διπλωματία της για να παγώσει την άμεση απειλή που θέτουν οι βορειοκορεατικές ασκήσεις αλλά δεν θα επιμένει στο πάγωμα των αμερικανικών δυνάμεων.
»Η πιθανή κλιμάκωση των ασκήσεων των ΗΠΑ στο μέλλον θα εξαρτηθεί από τη συμπεριφορά της Βόρειας Κορέας προς τη Νότια Κορέα. Οι ΗΠΑ θα προσφέρουν τη διαπραγμάτευση μιας συνθήκης ειρήνης αφού η Βόρεια Κορέα χαλαρώσει την ένταση με τη Νότια Κορέα. Οι ΗΠΑ και η Κίνα θα δέχονταν de facto το πυρηνικό καθεστώς της Βόρειας Κορέας, αλλά θα επιβεβαιώνουν από κοινού τον μακροπρόθεσμο στόχο τους για μια χερσόνησο χωρίς πυρηνικά όπλα. Η Βόρεια Κορέα θα συμφωνήσει να σταματήσει τις δοκιμές και όλες τις περαιτέρω εξαγωγές πυρηνικών υλικών. Η Κίνα θα απειλήσει να επιβάλει κυρώσεις σε τρόφιμα και καύσιμα εάν η Βόρεια Κορέα σπάσει τη συμφωνία.
»Οι προοπτικές για ένα τέτοιο πακέτο που επικεντρώνεται στην Κίνα δεν είναι μεγάλες, αλλά αν αποτύχουν, οι ΗΠΑ δεν πρέπει να πανικοβληθούν.
»Αφού μπόρεσαν να αποτρέψουν μια πολύ ισχυρότερη Σοβιετική Ένωση από την κατάληψη του απομονωμένου Δυτικού Βερολίνου για τρεις δεκαετίες, μπορούν να αποτρέψουν και τη Βόρεια Κορέα. Οι ΗΠΑ πρέπει να ενισχύσουν την αποτρεπτική και αμυντική τους ικανότητα μέσω των συμμαχιών τους με τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία. Η παρουσία σχεδόν 50.000 αμερικανικών στρατευμάτων στην Ιαπωνία και περίπου 28.000 στην Κορέα, καθιστά αξιόπιστη την εκτεταμένη αποτροπή. Ο Κιμ δεν μπορεί να σκοτώσει Νοτιοκορεάτες ή Ιάπωνες χωρίς να σκοτώσει Αμερικανούς, και αυτό, όπως σίγουρα γνωρίζει, θα σήμαινε το τέλος του καθεστώτος του».