Όταν γεννήθηκες ως άνθρωπος Χριστέ και Θεέ μας, ανέτειλε το φως της γνώσεως στον κόσμο. Γιατί τότε ήταν που ακόμα κι εκείνοι που προσκυνούσαν τ’ αστέρια, από ένα άστρο διδάχτηκαν ότι μόνον Εσένα, τον Ήλιο της δικαιοσύνης, είναι που πρέπει να προσκυνούν∙ ότι Εσένα, την ανατολή που κατέβηκε από ύψος αμέτρητο, είναι που πρέπει να γνωρίσουν ως μοναδικό Θεό. Όλη η δόξα σ’ Εσένα, Κύριε.
Αυτά λέει πάνω-κάτω το Απολυτίκιο των Χριστουγέννων.
Τέτοιους λόγους συγκλονιστικούς περιέχουν οι ύμνοι που ακούνε όσοι σηκώνονται αξημέρωτα και πηγαίνουν στην εκκλησιά ανήμερα τα Χριστούγεννα. Λόγια ουσιώδη, μεστά∙ έμπλεα πνεύματος δυνάμεως και σοφίας, όπως κι ο άλλος συνταρακτικός στίχος του θεόπνευστου ποιητή και Αγίου μας του Ρωμανού του μελωδού: «Δι’ ημάς γαρ εγεννήθη, Παιδίον νέον, ο προ αιώνων Θεός».
Φεύγουν ντροπιασμένα τα άλλα τα πομπώδη, τα μελό, τα γλυκανάλατα λόγια. Οι πολυλογίες του συρμού για το πνεύμα των Χριστουγέννων ακούγονται φτηνές σαν κάτι εποχικά ανάλαφρα τραγουδάκια που ακούγονται μόνο κάθε τέτοια εποχή στο ραδιόφωνο. Ενδεδυμένος με τα όπλα του φωτός, ο Άγιος Ρωμανός μοιάζει σαν κανένας αρχαίος Έλληνας μαραθωνομάχος με μύες γραμμωμένους και ψημένους μέσα στις παλαίστρες και στους στίβους. Κι από την άλλη, αυτά τ’ αγοραία τα χριστουγεννιάτικα μοιάζουν σαν τον Πέρση που αποβιβάστηκε στον Μαραθώνα.
Πού πας με τα μεταξωτά βρακιά βρε καημένε απέναντι στα σίδερα;
Όσοι λοιπόν σε αυτό το πεδίο της πνευματικής μάχης συντάσσονται με το πνεύμα των Μαραθωνομάχων και του παππού μας του Περικλή («φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας»), αρνούνται να μηδίσουν. Κι έτσι, αφήνουν τον αγιοπνευματικό λόγο των πατέρων της Ορθοδοξίας μας να διώξει το θόρυβο και τη σύγχυση∙ παραμερίζουν τον καταναλωτισμό των ημερών κι επικεντρώνονται στην ουσία του πράγματος. Κι εκεί ανακαλύπτουν θησαυρούς και μυστικά αθανασίας.
Πρώτα-πρώτα αντιλαμβάνονται τι θα πει άκρα ταπείνωση. Πράγματι, ο παντοδύναμος Θεός και δημιουργός των πάντων έρχεται στον κόσμο ως νεογέννητο ανθρωπάκι. Ποτέ άλλοτε στη ζωή μας δεν είμαστε τόσο ευάλωτοι κι εξαρτημένοι, όσο στα πρώτα της στάδια. Ένα μωρό δεν μπορεί να κάνει τίποτε από μόνο του. Ούτε να μετακινηθεί, ούτε να φάει, ούτε να μιλήσει για να συνεννοηθεί. Ούτε την ανάγκη μας μπορούμε να πάμε να κάνουμε σαν είμαστε μωρά, παρά τα κάνουμε πάνω μας κι έρχεται κάποιος άλλος και μας καθαρίζει. Έτσι, λοιπόν, ως αβοήθητο νεογέννητο διάλεξε να έρθει ο Θεός μας, για να πιάσει κι Αυτός τη ζωή πάνω στη γη απ’ την αρχή της.
Δεν το χωράει ο νους! Ο Δημιουργός τίκτεται κι ανατρέφεται από το δημιούργημα. Τα χέρια της Θεομήτορος Παναγίας κρατούν Αυτόν που κρατάει στα χέρια του το παν, τον Κύριο «ορατών τε πάντων και αοράτων». Είναι κι η γέννηση στη φάτνη κι όλα τα σχετικά που δείχνει κι αυτή συμβολικά την ταπεινοφροσύνη του Χριστού μας. Αλλά και σε δώμα σπιτιού και σε καθαρά σεντόνια να γεννιόταν ο Κύριος, και μόνο του το γεγονός ότι ο Ων ο Ην κι Ερχόμενος, ο προ αιώνων Θεός έρχεται ως νεογέννητο βρέφος, δείχνει κάτι εμπράκτως. «Μάθετε απ’ εμού, ότι πράος είμι και ταπεινός τη καρδία».
Με άκρα ταπείνωση: έτσι διαχειρίστηκε την απόλυτη εξουσία Του ο Θεός, από την αρχή μέχρι το τέλος της ένσαρκης παρουσίας Του στη γη.
Με σεβασμό, αγάπη κι αυτοθυσία για τον άνθρωπο. Το πώς διαχειρίζεται συνήθως, όμως, ο ίδιος ο άνθρωπος την κάθε είδους εξουσία που έχει ας το αφήσουμε καλύτερα… Η σύγκριση είναι τραγική. «Η εξουσία έχει την τάση να διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα τον άνθρωπο» είπε ο σπουδαίος καθηγητής της ιστορίας λόρδος Άκτον. Γι’ αυτό, για κάθε έναν που ονειρεύεται την απόλυτη εξουσία απάνω στους άλλους ανθρώπους ο Χριστός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός, είτε το παραδέχεται φανερά, είτε όχι. Όσο και να του λέει ο Χριστός «η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου» δεν ησυχάζει.
Το παράδειγμα της ταπείνωσης του Κυρίου, παρά την παντοδυναμία Του, τον κατακαίει μέσα του και τον βασανίζει αφόρητα. Ξέρει πως αυτό το παράδειγμα είναι εκεί για να τον ξεσκεπάζει μπροστά στα μάτια του κόσμου, ώστε να φαίνεται καθαρά ότι δεν είναι ηγέτης αλλά τύραννος. Ο Χριστός βλέπετε επιθυμεί και προσφέρει την επανόρθωση του ανθρώπου, την επαν-ανάσταση και την ελευθερία του.
Αυτό τους επίδοξους τύραννους δεν τους συμφέρει, δεν τον θέλουν τον άνθρωπο έτσι.
Ότι ψυχανεμίστηκε ο βασιλιάς Ηρώδης και κατέσφαξε τα νήπια, για να εξολοθρεύσει τον νεογέννητο Χριστό, αυτό νιώθουν κι αυτοί: απειλή. «Εμίσησάν με δωρεάν» λέγει ο Κύριος. Αλλά εμείς οι Έλληνες ορθόδοξοι χριστιανοί που ξέρουμε να φωνάζουμε το «Ελευθερία ή θάνατος» απέναντι σε τέτοιους είδους βασιλιάδες, καλούμε τον Καραϊσκάκη να τους απαντήσει με ωραίες επιστολές στα… γαλλικά. Τα Χριστούγεννα για εμάς είναι, λοιπόν, γενέθλιον ελπίδας, ελευθερίας κι αθανασίας.
Καταπώς τα γράφει κι ο αθάνατος κυρ Φώτης Κόντογλου: «Μοναχά ο ορθόδοξος χριστιανός γιορτάζει τα Χριστούγεννα πνευματικά, κι από την ψυχή του περνάνε αγιασμένα αισθήματα, και τη ζεσταίνουνε με κάποια θέρμη παράδοξη, που έρχεται από έναν άλλο κόσμο, τη θέρμη του Αγίου Πνεύματος».