Άρθρο των Keith Johnson και Emily Tamkin στο foreignpolicy.com.
Οι Κούρδοι του Ιράκ όρισαν τελικά την ημερομηνία για το –από καιρού συζητούμενο– δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία τους από το υπόλοιπο Ιράκ, ενώ η Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) ζήτησε η ψηφοφορία να γίνει στις 25 Σεπτεμβρίου.
Η απόφαση, που ανακοινώθηκε από τον πρόεδρο της KRG Μασούντ Μπαρζανί στο Twitter και διαδόθηκε από τοπικά και διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει αναμέτρηση με τη Βαγδάτη, η οποία εδώ και χρόνια επιδιώκει να κρατήσει τους δυσαρεστημένους Κούρδους μέσα στο ιρακινό κράτος. Οι εντάσεις μεταξύ της πρωτεύουσας και της πλούσιας σε πετρέλαιο βόρειας περιοχής έχουν αυξηθεί μετά την επίθεση του 2014 από το ισλαμικό κράτος, στα χέρια του οποίου έπεσε η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ, η Μοσούλη, όταν μόνο η παρέμβαση των μαχητών των Κούρδων πεσμεργκά έσωσε το Κιρκούκ, όπου βρίσκονται μερικά από τα πλουσιότερα πετρελαϊκά κοιτάσματα του Ιράκ.
Κούρδοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η ψήφος για το απλό ερώτημα «θέλετε ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν;» θα διεξαγόταν σε περιοχές, συμπεριλαμβανομένων τριών που διεκδικεί η Βαγδάτη και της έντονα αμφισβητούμενης περιοχής του Κιρκούκ.
«Το βλέπουμε ως ευκαιρία και δεν θέλουμε να την χάσουμε», δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος της αντιπροσωπείας της KRG στην Ουάσινγκτον. Το δημοψήφισμα, επιμένουν οι Κούρδοι, θα είναι δεσμευτικό.
«Είμαστε νομικά σε θέση να διεξαγάγουμε το δημοψήφισμα χωρίς να συμβουλευτούμε τη Βαγδάτη», δήλωσε ο κυβερνητικός αξιωματούχος.
Την άνοιξη Κούρδοι αξιωματούχοι έλεγαν στο Reuters ότι οποιοδήποτε δημοψήφισμα –το οποίο συζητείται εδώ και χρόνια– θα ήταν νομικά μη δεσμευτικό και θα χρησίμευε κυρίως για την ενίσχυση της θέσης του Ερμπίλ, όταν προσέρχεται σε άμεσες συνομιλίες με τη Βαγδάτη για μεγαλύτερη αυτονομία ή στην πορεία προς την ενδεχόμενη ανεξαρτησία.
Πηγή της ιρακινής κυβέρνησης ανέφερε στο foreignpolicy.com ότι το ανησυχητικό σημείο ήταν ότι οι Κούρδοι σκοπεύουν να επεκτείνουν το δημοψήφισμα σε Κιρκούκ, Μαχμούρ, Σινγκάλ και Χανεκίν – περιοχές διεκδικούμενες, βάσει του συντάγματος.
Τον Απρίλιο ο Αμάρ αλ-Χακίμ, πρόεδρος του κυβερνώντος συνασπισμού του Ιράκ, προειδοποίησε τους Κούρδους, ειδικά για την προσπάθειά τους να διαχωρίσουν το Κιρκούκ από το Ιράκ. Η πόλη αποτέλεσε εδώ και καιρό ένα ρήγμα μεταξύ Αράβων και Κούρδων στο εσωτερικό του Ιράκ, και έγινε στόχος ευκαιρίας κατά τη διάρκεια του χάους της επίθεσης του Ισλαμικού Κράτους πριν από τρία χρόνια.
Πατήστε πάνω στην εικόνα για να δείτε το χάρτη σε μεγέθυνση
Οι εντάσεις μεταξύ του κουρδόφωνου Βορρά και του αραβικού κέντρου και Νότου του Ιράκ προηγούνται της δημιουργίας της χώρας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε και συνενώθηκαν διάφορες οθωμανικές επαρχίες. Αλλά η εκδίωξη του ισχυρού Σαντάμ Χουσεΐν (ο οποίος είχε χρησιμοποιήσει αέρια για να καταστείλει τους Κούρδους λίγο μετά τον πόλεμο του 1991 με τις Ηνωμένες Πολιτείες), το 2003, έσπασε την ασφυκτική λαβή της Βαγδάτης στη χώρα, και οι κουρδικές φιλοδοξίες για ανεξαρτησία αναζωπυρώθηκαν.
Πέρα από τις πολιτισμικές και γλωσσικές δυσαρέσκειες, τα χρήματα ήταν ένα ευαίσθητο σημείο μεταξύ Ερμπίλ και Βαγδάτης. Σύμφωνα με το ιρακινό σύνταγμα, η κουρδική περιοχή πρέπει να λάβει ένα ποσοστό –περίπου 17%– των ομοσπονδιακών εσόδων από τις εξαγωγές πετρελαίου.
Ωστόσο, Κούρδοι αξιωματούχοι εδώ και χρόνια δήλωναν ότι η Βαγδάτη απέδιδε λιγότερα στην περιοχή.
Γι’ αυτό, ξεκινώντας από το 2014, το Ερμπίλ άρχισε να εξάγει μόνο του το αργό πετρέλαιο. Παρά το γεγονός ότι περιβάλλεται από ξηρά, το οποίο σήμαινε αρχικά την αποστολή πετρελαίου με φορτηγά, το ιρακινό Κουρδιστάν συνήψε συμφωνία με την Τουρκία για να διαμετακομίζει το αργό του πετρέλαιο σε ένα τερματικό εξαγωγών στις ακτές της Μεσογείου. Για πρώτη φορά αυτό επέτρεψε την πρόσβαση της KRG στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και της παρείχε τρόπο να ελαφρύνει το δικό της έλλειμα στον προϋπολογισμό, αν και οι νομικές αβεβαιότητες σχετικά με το ποιος κατέχει τι εξακολουθούν να μαστίζουν την εμπορία αργού πετρελαίου.
Παρόλο που η Βαγδάτη και το Ερμπίλ προσπάθησαν να κάνουν ανακωχή για τις εξαγωγές πετρελαίου, οι εντάσεις συνεχίστηκαν, με μυστηριώδεις εκρήξεις να καταστρέφουν κουρδικούς αγωγούς και να τσακίζουν τα οικονομικά του.
Μετάφραση: Στέργιος Σεβαστιάν.
