Όταν τα χιλιάδες παιδιά του Πόντου σήκωσαν ψηλά τα χέρια κατά την εντυπωσιακή είσοδό τους με ομάλ’ Κερασούντας, ένα θερμό χειροκρότημα από τις εξέδρες προς τους νέους που κρατούν ψηλά την πατρίδα επικύρωσε αυτό για το οποίο θα πρέπει να είναι περήφανος όλος ο ελληνισμός: Πόσο σπουδαίο κομμάτι του είναι η Γη του Πόντου. Με το χαμόγελο που δείχνει συνέχεια και μέλλον, με τα χέρια ενωμένα σε έναν κύκλο ζωής και με τα πόδια να πατάνε γερά, χιλιάδες χορευτές από όλα τα μέρη της Ελλάδας μπήκαν στο Κλειστό Γυμναστήριο της Ξάνθης ανοίγοντας το κυρίως μέρος του 12ου Πανελλαδικού Φεστιβάλ.
«Χάσαμε τις προγονικές μας εστίες αλλά κρατήσαμε στις επάλξεις τον πολιτισμό, τη γλώσσα και τη θρησκεία μας» ακουγόταν δυνατή η φωνή του Αχιλλέα Βασιλειάδη, που συνόδευε την είσοδο των χορευτών.
Στην πατρίδα του Δημόκριτου χτυπά η καρδιά του ποντιακού πολιτισμού, είπε μεταξύ άλλων ο γνωστός καλλιτέχνης, για να προσθέσει «Ο Πόντος, μονάκριβος γιος της Ελλάδας, ζει και συνεχίζει να καρποφορεί!». Ήταν ήδη βαθιά βουτηγμένοι στο συναίσθημα της παράδοσης όσοι παρακολουθούσαν το Φεστιβάλ, όταν ο πρόεδρος της ΠΟΕ Χρήστος Τοπαλίδης κήρυξε την επίσημη έναρξή του, κάνοντας λόγο για κορυφαίο γεγονός.
Το άνοιγμα του Φεστιβάλ με τραγούδια της πατρίδας
Είχε προηγηθεί μουσικό πρόγραμμα με σκοπούς του Πόντου που κανείς δεν ξεχνά και πάντα σιγοτραγουδά και αποτελούν κινητήριο δύναμη στη ζωή του. Όπως το «’Πάρθεν η Ρωμανία».
Ακολούθησε ένα συγκινητικό δρώμενο από το Σύλλογο Ποντίων Ν. Ξάνθης. Κρατώντας από ένα αναμμένο κερί, δύο κοπέλες και δύο νεαροί άντρες με ποντιακές φορεσιές μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο από τα τέσσερα σημεία του. Με αργά βήματα πλησίασαν ταυτόχρονα το κέντρο του γηπέδου, όπου βρισκόταν τοποθετημένο ένα άδειο κηροστάσιο. Άφησαν σε αυτό τα κεριά τους και έπεσαν στα γόνατα.
Ήταν μια πράξη τιμής στα 353.000 θύματα της Γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού.
Αμέσως μετά, ο χώρος του γηπέδου φωτίστηκε από δυο παιδικά χαμόγελα, ενός αγοριού κι ενός κοριτσιού που έτρεχαν κι έπαιζαν σε κάποιο παρχάρι της αλησμόνητης πατρίδας γύρω από τους γονείς τους. Σε λίγα λεπτά η μουσική έγινε πένθιμη. Τα παιδιά φοβισμένα κλείστηκαν στις αγκαλιές των γονιών τους. Λίγα μέτρα πιο πέρα η σκηνή επαναλαμβανόταν με μια άλλη οικογένεια. Είχαν έρθει οι Τούρκοι… Οι οικογένειες έπεσαν στο χώμα σφαγμένες από το μαχαίρι τους.
Το δρώμενο για τον Πόντο που συγκίνησε
Τέσσερα νεαρά παιδιά (δύο κοπέλες και δύο άντρες) ξεπρόβαλαν κρατώντας την ελληνική σημαία και κινούμενοι με αργά βήματα. Από την αντίθετη πλευρά το σκηνικό επαναλήφθηκε, μόνο που αυτοί οι νεαροί έφεραν με την ίδια ευλάβεια και σεβασμό τη σημαία του Πόντου, όπως την σχεδίασε ο Γεώργιος Θωίδης.
Οι δύο σημαίες σκέπασαν τα «άψυχα» σώματα των γενοκτονημένων.
Οι αδικοχαμένοι πρόγονοι, παιδιά του ελληνισμού που δεν πρέπει να ξεχνά
Ο κόσμος στο χώρο του γυμναστηρίου παρακολουθούσε το δρώμενο με κομμένη την ανάσα. Η συγκίνηση έφθασε στο κατακόρυφο. Το μυαλό όλων ταξίδεψε στις ιστορίες για τη Γενοκτονία και τον ξεριζωμό που άκουγαν από τους προγόνους τους. Για λίγα λεπτά περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι στις κερκίδες μπήκαν στη θέση των αθώων θυμάτων…
Η μουσική έγινε πιο δυναμική, και από στις δύο κεντρικές εισόδους του αγωνιστικού χώρου ξεπρόβαλαν τα λάβαρα των ποντιακών σωματείων, με μπροστάρη την ελληνική σημαία.
Τα λάβαρα απλώθηκαν σε όλον το χώρο και δημιούργησαν μια αγκαλιά γύρω από το γήπεδο – υπόμνηση της ύπαρξης ενός ολόκληρου κόσμου που σε κάθε γωνιά της Γης, στην Ελλάδα αλλά και εκτός Ελλάδας, παράγουν καθημερινά πολιτισμό. Στα σπιτικά τους αλλά και στους συλλόγους τους.
Τα λάβαρα των ποντιακών σωματείων
Ο παρουσιαστής και γνωστός Πόντιος τραγουδιστής Αχιλλέας Βασιλειάδης έδωσε το σύνθημα και το γήπεδο κατακλύστηκε από το νεανικό σφρίγος, από χιλιάδες χορευτές, που φορώντας τις πολύχρωμες φορεσιές τους κουνούσαν ρυθμικά τα πόδια και τα χέρια τους, αντλώντας δύναμη από την ψυχή τους και την αγάπη τους για τον Πόντο, την αλησμόνητη πατρίδα.
Στον Πόντιο μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου Πολύκαρπο Ψωμιάδη –ο οποίος ως επικεφαλής της το διάστημα 1922-1935 εισηγήθηκε στον Ελευθέριο Βενιζέλο τη μεταφορά της εικόνας της Παναγίας Σουμελά από τον Πόντο στην Ελλάδα– και στον επίσης Πόντιο πολιτικό Αλέξανδρο Μπαλτατζή –ο οποίος πρόσφερε ποικιλοτρόπως στο νομό Ξάνθης, περιοχή όπου εγκαταστάθηκε η οικογένειά του μετά τον ξεριζωμό από τον Πόντο– ήταν αφιερωμένο το 12ο Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών της ΠΟΕ.
Ο κύκλος της… ζωής
Συγκινημένος ανέβηκε στο βήμα ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Χρήστος Τοπαλίδης, μια και ο νομός Ξάνθης αποτελεί τον τόπο της ιδιαίτερης καταγωγής του (είναι από τα Κομνηνά), αναφέροντας ότι το Φεστιβάλ έχει παγιωθεί στο νου των Ποντίων αλλά και όλων των Ελλήνων ως η κορωνίδα των εκδηλώσεων του ποντιακού ελληνισμού.
«Είμαστε μάρτυρες μιας πρωτόγνωρης κινητοποίησης των ποντιακών σωματείων, για να διατρανώσουν την προσήλωσή τους στις αρχές και στις αξίες του ποντιακού ελληνισμού», είπε. Με το Φεστιβάλ, πρόσθεσε, στέλνεται μήνυμα στους αρνητές της Γενοκτονίας. «Για εμάς, κεμαλισμός και ναζισμός είναι ταυτόσημες έννοιες. Δεν χωράει κανένας αρνητής της Γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού».
Ο π. Ιωακείμ εκ μέρους της Μητρόπολης Ξάνθης και Περιθεωρίου
Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο π. Ιωακείμ, εκπρόσωπος της Μητρόπολης Ξάνθης και Περιθεωρίου, ο οποίος σημείωσε μεταξύ άλλων ότι όλοι μας βρισκόμαστε συνέχεια στον Πόντο με τα συναξάρια και την εθνική και εκκλησιαστική ιστορία. Αναφέρθηκε επίσης και στους πολλούς αγίους από τα χώματα του Πόντου.
«Η καρδιά της Ελλάδος χτυπάει σήμερα στην ακριτική Ξάνθη. Το Φεστιβάλ δεν είναι μόνο χοροί. Είναι συνάντηση αγάπης, ομόνοιας, αλληλεγγύης, ελπίδας και προοπτικής της νεολαίας μας», είπε από την πλευρά του ο πρόεδρος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων Γιώργος Παρχαρίδης. «Αυτή η νεολαία στέλνει μηνύματα σε όλο τον κόσμο για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και την ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, η οποία πρέπει να διδάσκεται ευρύτερα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στέλνει μηνύματα πολιτισμού, συμπαράστασης, σε όλους τους πρόσφυγες».
Ο πρόεδρος της ΔΙΣΥΠΕ Γ. Παρχαρίδης
Ο Γ. Παρχαρίδης αναφέρθηκε στον σύντομο χαιρετισμό του και στο διοικητικό καθεστώς του Ιδρύματος «Παναγία Σουμελά» ζητώντας να αλλάξει, αφού, όπως είπε, «δεν μπορεί να διοικείται 50 χρόνια από μία οικογένεια».
Για τον ποντιακό ελληνισμό που είναι μπροστάρης και στυλοβάτης του ελληνικού κράτους-έθνους έκανε λόγο ο αντιπεριφερειάρχης Ξάνθης Κώστας Ζαγναφέρης, ενώ καλωσόρισμα προς όλους απηύθυνε η αντιδήμαρχος Ξάνθης Δέσποινα Παρτσαλίδου, εξηγώντας ότι ο δήμαρχος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί για σοβαρούς οικογενειακούς λόγους.
Η είσοδος των χορευτών, με ομάλ’ Κερασούντας
Με γλαφυρότητα για τις ρυθμικές κινήσεις των χορευτών, τους επιδέξιους λυράρηδες και τα συναισθήματα που αυτά προκαλούν μίλησε η πρόεδρος του ΣΠΟΣ Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης Χρύσα Μαυρίδου. «Είναι χορός νιάτων και αγάπης, ιστορίας και λεβεντιάς, αξιών και ελπίδας. Σας καλούμε όλους να γίνετε ο κρίκος του κύκλου που θα φωτίσει την ελπίδα μας», είπε. Τέλος, ο πρόεδρος της νεολαίας της ΠΟΕ Γρηγόρης Κεσαπίδης, αφού σημείωσε ότι τελειώνει ο κύκλος του στη νεολαία, ανέφερε ότι υπάρχουν πολλοί συνεχιστές με γνώση και ιδανικά.
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ τιμήθηκε ο παραολυμπιονίκης στη σφαίρα Θανάσης Κωνσταντινίδης (ήταν απών), και στο πρόσωπό του όλοι οι ολυμπιονίκες.
Ο ΣΠΟΣ Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου άνοιξε το χορό στο 12ο Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών της ΠΟΕ. Ακολούθησαν οι χορευτές του ΣΠΟΣ Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας, μετά του ΣΠΟΣ Νομού Θεσσαλονίκης, και τη σκυτάλη πήραν οι χορευτές του ΣΠΟΣ Νότιας Ελλάδας και Νήσων.
Ο Τάκης Βαμβακίδης στο κέντρο του κύκλου των χορευτών του ΣΠΟΣ Ν. Ελλάδας και Νήσων
Ο γνωστός και αγαπημένος Πόντιος ηθοποιός Τάκης Βαμβακίδης, με τον δικό του γλαφυρό τρόπο και ντυμένος στα μαύρα, ανακοίνωσε την είσοδο των χορευτών του. Άλλοτε σταθερά στο κέντρο του κύκλου και άλλοτε κινούμενος, απήγγειλε κείμενα στην ποντιακή διάλεκτο ενώ απαριθμούσε με έμφαση τις σπουδαίες πόλεις του Πόντου μία-μία. Με φόντο τους ποντιακούς σκοπούς, αναφέρθηκε και στη σημασία του ανθρωπισμού και το μεγαλείο της ειρήνης.
Oι παρουσιάσεις ολοκληρώθηκαν με τον οικοδεσπότη ΣΠΟΣ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, πριν από τη μαγική ώρα της κορύφωσης του Φεστιβάλ: τη σέρρα!
Ο πιο περήφανος ποντιακός αρχαίος χορός ήταν η κορύφωση μιας πολύ καλά οργανωμένης εκδήλωσης. Ήταν οι στιγμές που χιλιάδες ψυχές στο Κλειστό Γυμναστήριο της Ξάνθης κρατούσαν την αναπνοή τους. Ψυχές που γέμιζαν με περηφάνια και κορμιά που ριγούσαν από τη συγκίνηση. Επιλεγμένα παλικάρια, επιλεγμένοι χορευτές από ολόκληρη τη χώρα, ξεπρόβαλαν στο γήπεδο μέσα στις εκκωφαντικές επευφημίες των θεατών. Οι δοξαριές στη λύρα και τα αργά, δυνατά χτυπήματα των νταουλιών έδωσαν το ρυθμό για τη σέρρα, το χορό των χορών του ποντιακού ελληνισμού.
Η περήφανη σέρρα
Σε έκσταση οι χορευτές ταίριαζαν τους βηματισμούς τους κι έσφιγγαν τα χέρια τους. Στα μάτια των θεατών έμοιαζαν να υπερίπτανται. Οι άγριες πολεμικές κραυγές τους, που έμοιαζαν να έρχονται από τα βουνά της αλησμόνητης πατρίδας, καθήλωναν τον κόσμο.
Ήταν η συμπύκνωση, σε λίγα λεπτά, του μεγαλείου του ποντιακού πολιτισμού. Του πολιτισμού ενός λαού που για πάντα θα αντιμάχεται στη λήθη. Για πάντα θα δίνει τον αγώνα του.
Έναν αγώνα αντίστοιχο με αυτούς που ετοιμάζονταν να δώσουν και οι πρόγονοί του χορεύοντας τη σέρρα.
Έτσι χορεύτηκε η σέρρα!
Όρθιος ο κόσμος στο τέλος χειροκροτούσε. Ένα χειροκρότημα που έμοιαζε με ευχαριστία για τα συναισθήματα που του δημιούργησαν οι χορευτές.
Για μια ακόμα φορά, για ακόμα χρονιά, ο αρχαίος πυρρίχιος χορός ήταν ο καλύτερος επίλογος για το Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών.
Κείμενο: Ρωμανός Κοντογιαννίδης.
Φωτογραφίες: Φίλιππος Φασούλας.