Το Σκανταράντων, Ισκεντερλί είναι η επίσημη ονομασία, πιθανώς κατά το Αλεξανδράντων, είναι μια κωμόπολη της επαρχίας Τόνιας (η αρχαία Θοανία), του νομού Τραπεζούντας. Εκεί η ποντιακή διάλεκτος ομιλείται μέχρι σήμερα σε μια από τις αυθεντικές εκδοχές της, το ιδίωμα Χαλδίας, με μεγάλο μέρος του λεξιλογίου να προέρχεται κατευθείαν από την αρχαία ελληνική.
Γύρω από το Σκανταράντων, που αριθμεί περίπου 2.500 κατοίκους, αναπτύσσονται μια σειρά χωριά που είναι όλα ελληνόφωνα.
Είναι το Σάιρατς (Sayraç), το Γιάκτσιουκουρ (Yakçukur), η Μέλιξια (Melikşah), η Κόζλουτζα (Kozluca), το Τούραλι (Turali) κ.ά. Ο πληθυσμός όλων αυτών των ελληνόφωνων οικισμών φτάνει επίσης κοντά στις 2.500.
Συνολικά η επαρχία Τόνια σε τοπικό επίπεδο είναι κυρίως γνωστή ως κέντρο των ελληνόφωνων της περιοχής δυτικά της Τραπεζούντας. Σε παντουρκικό επίπεδο βέβαια αποκαλείται η Άγρια Δύση ή το Τέξας της Ανατολίας. Η φήμη της στηρίζεται σε μακροχρόνιες αιματηρές βεντέτες που έχουν αποδεκατίσει τις περισσότερες οικογένειες της περιοχής και ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για το μεταναστευτικό ρεύμα των δεκαετιών του ’70 και του ’80.
«Κανένας Τόνιαλης δεν πεθαίνει με φυσικό τρόπο» είναι το γνωμικό στα μέρη εκείνα, και τα πιστόλια που είναι σκαλισμένα στις ταφόπλακες του κοιμητηρίου της Τόνιας αποδεικνύουν την αλήθεια του… Ωστόσο, παρά την πάλαι ποτέ έχθρα ανάμεσα σε κάποιες οικογένειες της Τόνιας, ο επισκέπτης που θα βρεθεί στην περιοχή θα εκπλαγεί από την ευγένεια, τη φιλόξενη διάθεση και τη θέρμη των κατοίκων της.
Όμορφος τόπος, έμορφα μέρια…
- Οι φωτογραφίες από το Σκανταράντων είναι του Μπαϊράμ Γκιούλτεπε, από το Σάιρατς.
- Τα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία για την αρχαία Θοανία προέρχονται από τον ταξιδιωτικό οδηγό Ανατολικός Πόντος του Σάββα Καλεντερίδη (εκδ. Ινφογνώμων).