Στους πρόσφυγες του χθες και του σήμερα, στον πόνο και στην ταλαιπωρία που υπέστησαν αυτοί που ξεριζώθηκαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα αλλά και στο αντίστοιχο δράμα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες του σήμερα είναι αφιερωμένη η 13η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.
Η Έκθεση άνοιξε τις πύλες της το απόγευμα της Πέμπτης 12 Μαΐου και θα διαρκέσει μέχρι και την Κυριακή 15, στα περίπτερα 13 και 15 της ΔΕΘ, με είσοδο ελεύθερη για το κοινό.
Συζητήσεις, ημερίδες, λογοτεχνικές προσεγγίσεις, εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, προβολές ντοκιμαντέρ, θεατρικά και μουσικά δρώμενα, events, άλλες επιμέρους δράσεις, καθώς και εκατοντάδες βιβλία που αποτυπώνουν τις διαδρομές των προσφύγων, εκείνες που μάθαμε από τις διηγήσεις και την ιστορία και αυτές που βιώνουμε σήμερα, περιλαμβάνονται στο πλαίσιό της.
«Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης έχει κάθε χρόνο ένα θεματικό αφιέρωμα, και φέτος δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από την προσφυγιά, τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα. Άλλωστε, η ιστορία της Ελλάδας είναι συνυφασμένη με πρόσφυγες και με την προσφυγιά και γι’ αυτό το θεματικό μας αφιέρωμα έχει τίτλο “Πρόσφυγες τότε και σήμερα”. Στόχος μας είναι η ανάδειξη της σύγχρονης πραγματικότητας του προβλήματος αλλά και οι ιστορικές διαστάσεις του», είπε στο pontos-news.gr η συντονίστρια της 13ης Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης, Νόπη Χατζηγεωργίου.
Οι εκδηλώσεις
Το αφιέρωμα στους πρόσφυγες του χθες και του σήμερα διοργανώνεται σε συνεργασία με το Δήμο Θεσσαλονίκης, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς, την Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, εκδότες, την ΕΡΤ3, την Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης, τη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ (Παράρτημα Ελλάδας), την ομάδα καλλιτεχνών Ex-ils και άλλους δημιουργούς.
Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στο χώρο της 13ης Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης, καθώς και στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (βρίσκεται εντός της ΔΕΘ) και οι σημαντικότερες από αυτές είναι οι εξής:
- Εικαστική έκθεση της ομάδας Ex-ils, υπό τον τίτλο «Εικαστικές σημειώσεις πάνω στον εκπατρισμό». Πρόκειται για ομάδα καλλιτεχνών –μαθητών του γνωστού εικαστικού Γιάννη Ψυχοπαίδη– που επί πολλούς μήνες ασχολήθηκε με το προσφυγικό ζήτημα, και στοχεύει να επικοινωνήσει τον προβληματισμό και την «αμηχανία» της αναφορικά με τον τρόπο διαχείρισης του προβλήματος των εκ-πατρισμένων, με έργα διαφορετικών μορφών τέχνης (ζωγραφική, χαρακτική, γλυπτική, βίντεο, κατασκευές).
- Προβολές των ντοκιμαντέρ Οι δρόμοι της προσφυγιάς (του δημοσιογράφου Παύλου Νεράντζη, σε σκηνοθεσία Βασίλη Κατσίκη) και Οδοιπορικό στη Λέσβο των προσφύγων (του σκηνοθέτη Γιώργου Μπότσου και της δημοσιογράφου Άννας Ομηρίδου).
- Φωτογραφικές εκθέσεις: «Πρόσφυγες, σήμερα: Έλληνες φωτογράφοι καταγράφουν», στην οποία έντεκα Έλληνες φωτογράφοι (Αλέξανδρος Αβραμίδης, Νίκος Αρβανιτίδης, Βασίλης Βερβερίδης, Λουίζα Γκουλιαμάκη, Κατερίνα Καριζώνη, Γιάννης Κολεσίδης, Γιάννης Λιάκος, Μάριος Λώλος, Αλέξανδρος Μιχαηλίδης, Τατιάνα Μπόλαρη, Milos Bicanski) αποτυπώνουν με το φακό τους στιγμές από τις διαδρομές των προσφύγων προς τη ζωή και την ελευθερία, και «Συρία, κάποτε η ζωή…» του Γεράσιμου Νεόφυτου, με εικόνες από τη Συρία εν καιρώ ειρήνης.
Φωτογραφία του Νίκου Αρβανιτίδη που περιλαμβάνεται στο θεματικό αφιέρωμα «Πρόσφυγες, τότε και σήμερα» (ΑΠΕ-ΜΠΕ)
- Έκθεση αρχειακού υλικού του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς, που αφορά τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής και της ανταλλαγής πληθυσμών (1922-1924). Παρουσιάζονται φωτογραφίες των προσφύγων από την εγκατάσταση στη Μακεδονία, αλλά και από τη ζωή τους πριν από την Μικρασιατική Καταστροφή στις αλησμόνητες πατρίδες.
- Ημερίδα της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης (ΕΕΒΕΠ) υπό τον τίτλο «Οι Βιβλιοθήκες στο πλευρό των προσφύγων και των μεταναστών».
- Εκδήλωση-αφιέρωμα στις όψεις του Προσφυγικού άλλοτε και τώρα, που διοργανώνει η Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκης Θεσσαλονίκης υπό τον τίτλο «Μα πόσα σύνορα πρέπει να περάσουμε για να πάμε σπίτι μας;». Περιλαμβάνει σύντομη σχετική εισήγηση της Ευτυχίας Βουτυρά (καθηγήτριας Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών), τη συμμετοχή συγγραφέων και ηθοποιών στην ανάγνωση ελληνικών και ξένων κείμενων που αφορούν στους πρόσφυγες και παράλληλη προβολή οπτικοακουστικού υλικού, συνοδεία ζωντανής μουσικής.
- Εκδήλωση δραματοποιημένης ποίησης από την ΕΕΒΕΠ, υπό τον τίτλο «Ο Άλλος είμαι εγώ: Η ποίηση του διαφορετικού στην εποχή της κρίσης».
- Εκδήλωση του Ιστορικού Αρχείου Προσφυγικού Ελληνισμού Δήμου Καλαμαριάς, υπό τον τίτλο «Γεφυρώνοντας το Αιγαίο. Όψεις της διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος στην Ελλάδα του 20ού αιώνα» με ομιλητές τους: Ελένη Ιωαννίδου (ιστορικός), Ιάκωβο Μιχαηλίδη (αναπληρωτή καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ), Νίκο Ζάικο (αναπληρωτή καθηγητή Διεθνούς Δικαίου Πανεπιστημίου Μακεδονίας).
- Παρουσίαση του βιβλίου: Ποιοι είμαστε; Η γεωπολιτική της ελληνικής ταυτότητας, του Γεωργίου Στυλιανού Πρεβελάκη.
- Συζήτηση με θέμα «Ο Στρατής Μυριβήλης και η ζωή εν τάφω».
- Βραδιά αραβικής ποίησης, υπό την αιγίδα του Τμήματος Θεάτρου και της Κοσμητείας της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, υπό τον τίτλο: «Τα άνθη του αίματος».
Τιμώμενη χώρα η Ρωσία
Με στόχο να γνωρίσουν οι Έλληνες και οι Ρώσοι το σήμερα της άλλης χώρας, αφού έχουν ισχυρούς δεσμούς από το παρελθόν και μοιράζονται την ίδια αγάπη για τη λογοτεχνία, η Ρωσία επιλέχθηκε ως τιμώμενη χώρα της 13ης Διεθνούς Εκθέσεως Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Άλλωστε, το 2016 έχει ανακηρυχθεί ως έτος Ελληνορωσικής Φιλίας.
Το περίπτερο της Ρωσίας τραβά τα βλέμματα. Είναι αρκετά μεγαλύτερο σε έκταση και έχει εντελώς διαφορετικό στήσιμο, το οποίο έγινε από τον διεθνούς φήμης Ρώσο καλλιτέχνη (θέατρο, μουσική, εικαστικά) Σεργκέι Κορσακόφ, τον γνωστό και ως «Τύραννο της Καρμπόρντια».
Το περίπτερο αποτελεί ουσιαστικά ένα «ταξίδι» στην ιστορία, στις τέχνες και τον πολιτισμό της αχανούς χώρας, το οποίο μπορούν να κάνουν οι επισκέπτες της έκθεσης. Θέμα του είναι το κυριλλικό αλφάβητο, και στο χώρο του «ξετυλίγεται» ένας γρίφος τον οποίο μπορούν να λύσουν οι επισκέπτες. Υπάρχουν διάσπαρτα, επιμελώς κρυμμένα, γράμματα του Κυριλλικού Αλφαβήτου, καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει μια φράση – τμήμα μιας ιστορίας. Αν τα εντοπίσει, λύνει το γρίφο και διαβάζει την ιστορία. Οι επισκέπτες μπορούν να λύσουν συνολικά τρεις γρίφους-ιστορίες.
Συζητήσεις με συγγραφείς, στρογγυλά τραπέζια, παρουσιάσεις βιβλίων, διαλέξεις, ποιητικές βραδιές, κινηματογραφικές προβολές, εκθέσεις, συνεργατικές δράσεις με σπουδαία μουσεία της Ρωσίας, εκπαιδευτικά γλωσσικά και μεταφραστικά προγράμματα, δράσεις για εφήβους και παιδιά θα πλαισιώσουν αυτό το μεγάλο αφιέρωμα στη Ρωσία.
Κείμενο, φωτογραφίες: Ρωμανός Κοντογιαννίδης.