Για το πανάρχαιο ελληνικό φύλο των Σαρακατσαναίων ό,τι και να πει κανείς είναι λίγο. Η παράδοσή τους πλούσια, οι αξίες με τις οποίες μεγάλωναν σπουδαίες, και η λαϊκή τους τέχνη μοναδική. Λιγότερο γνωστή ίσως η συνεισφορά τους στους αγώνες των Ελλήνων, και δη στην ελληνική Επανάσταση.
Με αφορμή την παρουσίαση ενός βιβλίου που διερευνά το θέμα, το pontos-news.gr μίλησε με τον πρόεδρό της Γιώργο Μουτσιάνα.
Πολυάσχολος, αεικίνητος και διαβασμένος, με κέφι και δύναμη, είναι σαν να έχει δώσει υπόσχεση στις επόμενες γενιές να μην αφήσει να πάει τίποτε χαμένο από την ιστορία που έγραψαν οι Σαρακατσάνοι στο πέρασμα των χρόνων. Ήδη από τις πρώτες κουβέντες έθεσε το θέμα ο πρόεδρος.
Γιώργος Μουτσιάνας
«Έχουμε χρέος να παίξουμε πρωταγωνιστικό ρόλο και να μεταλαμπαδεύσουμε ατόφια στα παιδιά και τα εγγόνια μας τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις και την ξεχωριστή ζωή των προπαππούδων μας. Μόνο τότε θα εκτιμήσουν την ιστορία που κουβαλάνε από την ώρα που γεννιούνται και τις υποχρεώσεις που έχουν απέναντί της»
Πώς προσαρμόζετε την παράδοση των Σαρακατσάνων στη σύγχρονη εποχή που έχει τάση ισοπεδωτική;
Φροντίζουμε να περάσει η παράδοση μας στην νεολαία μας. Για μας η σαρακατσάνικη νεολαία είναι η μεγάλη μας αγάπη. Φροντίζουμε λοιπόν να τους μεταλαμπαδεύουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της καταγωγής μας: το κύτταρο της οικογένειας, τη θεοσέβεια, την εντιμότητα, τις αρετές της υπομονής και της καρτερικότητας, τη σκληρή βιοπάλη, τη νομαδική ζωή, την αλληλεγγύη, το θεμέλιο της ανατροφής, αλλά και την ευγένεια της σαρακατσάνικης ψυχής.
(Αρχείο οικ. Καρυώτη)
Σκοπός μας είναι να τους κερδίσουμε με το παράδειγμά μας, ώστε να συνεχίσουν, μετά από μας, να ενδιαφέρονται για τις ρίζες του στοιχείου μας και τους κανόνες της ζωής με αυτοσεβασμό. Να τους μεταγγίσουμε το ενδιαφέρον για τα ήθη και έθιμά μας, για τον λαϊκό πολιτισμό μας, ιδανικά που αποτελούν το καλύτερο θεμέλιο για να χτίσουν τη ζωή τους. Πιστεύουμε ότι αν πετύχουμε σε αυτό, τότε θα πάμε κόντρα στην ισοπεδωτική σύγχρονη εποχή. Για το λόγο αυτόν έχουμε δημιουργήσει ως Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων την Επιτροπή Νεολαίας μας, που αποτελείται από νέους Σαρακατσάνους επιστήμονες.
Το Πανελλήνιο Αντάμωμα που διοργανώνετε κάθε χρόνο από το 1980 στα λιβάδια Περτουλίου συζητιέται πολύ. Τι σημαίνει για εσάς; Είναι και το γλέντι νεολαίας μαζί…
Ξεκινήσαμε το αντάμωμα με σκοπό να ξαναβρισκόμαστε και να θυμόμαστε την εποχή που ζούσαμε τον νομαδικό τρόπο ζωής. Συνεχίζουμε να συναντιόμαστε, κάθε χρόνο, στα περτουλιώτικα λιβάδια, για να δηλώσουμε με την παρουσία μας ότι είναι αστείρευτη η πίστη μας στην παράδοση του λαού μας. Από το θησαυροφυλάκιο αυτής της παράδοσης δανειζόμαστε αυτό που μας έλειψε.
Καλύβες Σαρακατσάνων (μακέτα)
Είναι γεγονός ότι μέσα στη ζάλη των προηγούμενων χρόνων, της υποτιθέμενης ευημερίας, αντιγράψαμε ξένες συνήθειες χωρίς να ελέγξουμε τις εκτροπές τους, και συγχρονιστήκαμε μαζί τους! Έτσι φθείραμε τη ζωή μας, και ως επίπτωση αυτών που συμβαίνουν στον κόσμο επηρεάστηκε η ζωή μας καθοριστικά. Αυτός είναι ο λόγος που με σθένος αγωνιζόμαστε για τη συγκεκριμένη μάζωξη. Για να καταφέρουμε να αλλάξουμε αυτήν τη μίζερη κατάσταση.
Και γλέντι νεολαίας μαζί, ναι! Γιατί όπως προείπα, στόχος μας είναι να κρατούμε τους νέους μας κοντά στην παράδοση. Αυτό το επιτυγχάνουμε με τη διοργάνωση παράλληλων εκδηλώσεων που τους αφορούν άμεσα.
Τέτοιες εκδηλώσεις είναι η βράβευση των επιτυχόντων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, το Φεστιβάλ Σαρακατσάνικης Νεολαίας και η διοργάνωση τουρνουά ποδοσφαίρου. Έτσι, οι νέοι μας βιώνουν όλο τον σαρακατσάνικο παλμό και παίρνουν μια γεύση της μουσικής σαρακατσάνικης παράδοσης. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι είναι μέλη των κατά τόπους συλλόγων.
Πάτε κόντρα στην κρίση και καλείτε τον κόσμο κοντά στη μάνα γη…
Ποιο άλλο αλήθεια θα μπορούσε να είναι το κάλεσμα; Είμαστε Σαρακατσαναίοι. Θεωρούμε τη βρώση και την πόση τον υπέρτατο σκοπό της ζωής. Δεν δειλιάζουμε μπροστά στις δυσκολίες της καθημερινότητας. Πρεσβεύουμε αρχές και αξίες, αλλά και θεωρούμε τον άνθρωπο ως το πιο χαριτωμένο πλάσμα της Δημιουργίας. Είναι βέβαιο ότι υπάρχει ραθυμία, την οποία προκαλεί η αγωνία και η θλίψη από τα δεινά που συσσωρεύτηκαν.
Η κατάσταση είναι δύσκολη, οπότε το μόνο που μας απομένει είναι να γυρίσουμε πίσω, στη μάνα γη που μας έθρεψε και μας προστάτεψε. Να βασιστούμε στις δυνάμεις μας, σ’ αυτό που έχουμε, ως ασυναγώνιστη θεϊκή παροχή.
Κάθε δύο χρόνια διοργανώνετε πανελλήνιο συνέδριο. Ποιος είναι ο σκοπός των συνεδρίων σας;
Τα συνέδρια είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να παρουσιάζονται νέες ιδέες και καινοτόμες προτάσεις ώστε να διατηρηθεί η σαρακατσάνικη παράδοση ανέγγιχτη και ανεπηρέαστη από τον πολυπολιτισμό. Ζωτικής σημασίας επίσης είναι και οι προτάσεις που διατυπώνονται με σκοπό τη συνέχιση της λειτουργίας των συλλόγων των Σαρακατσαναίων της χώρας. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουμε τη βελτίωση της αποδοτικότητας των συλλογικών μας οργάνων καθώς και την αναπροσαρμογή των στόχων και των προτεραιοτήτων μας.
Το βιβλίο του Ι. Κουτσοκώστα πόσο θα βοηθήσει στη μεγάλη προσπάθεια που κάνετε για τη διατήρηση και την ανάδειξη της ιστορίας σας;
Τα λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία της πορείας μας και της βιωτής μας, στους από καταβολής κόσμου ελληνικούς τόπους όπου έζησαν οι πρόγονοί μας, δεν θέλει κανείς μας να ξεχαστούν. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι αυτό που θαυμάζουμε στις παρέες και τις συναναστροφές μας δεν είναι ο εικονικός ή ο τηλεοπτικός κόσμος, αλλά όσα έχουν να μας διηγηθούν εκείνοι από εμάς, που είτε οι ίδιοι είτε δικοί τους των περασμένων γενεών θυμούνται από τη νομαδική ζωή του στοιχείου μας.
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων χαιρετίζει και επιβραβεύει την συγγραφική προσπάθεια που στοχεύει στην ενδυνάμωση της μνήμης, διότι μέσα από τις γραμμές των βιβλίων υπηρετείται το επιβαλλόμενο χρέος για τη διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
Συμμετοχή στους εορτασμούς για την επέτειο της ηρωικής εξόδου του Μεσολογγίου, στην οποία είχαν λάβει μέρος πολλοί Σαρακατσάνοι μαχητές
Τι λέτε για τις ανιστόρητες δηλώσεις του Νίκου Φίλη περί αμφισβήτησης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου;
Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αναγνωρίστηκε και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αμφισβητείται. Εκείνο που θέλω να πω με παράπονο είναι ότι πρέπει να καθιερωθεί ημέρα μνήμης και για τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.
Σαρακατσάνοι Βουλγαρίας
Οι Σαρακατσάνοι ήταν έτσι κι αλλιώς πρόσφυγες διότι ήταν σκηνίτες, και σε όλη τους τη ζωή μετακινούνταν σε όλο τον ηπειρωτικό χώρο των Βαλκανίων. Αντιλαμβάνονται πλήρως τι σημαίνει προσφυγιά.
Αναστασία Χατζηλασκαράκη
________
* Το βιβλίο του Ιωάννη Κουτσοκώστα Οι Σαρακατσαναίοι στους Αγώνες του Έθνους (έκδοση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Σαρακατσαναίων) παρουσιάζεται το Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2015 στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, εντός του Γ’ Σώματος Στρατού (ώρα 19:30).
