Οι Αρμένιοι δηλώνουν ότι έκαναν το πρώτο νομικό βήμα για τη διεκδίκηση των περιουσιών τους που κατασχέθηκαν από τους Τούρκους πριν από έναν αιώνα. «Δεν έχουμε να δώσουμε σε κανέναν ούτε σπιθαμή γης», διαμηνύει ο δήμαρχος της επαρχιακής πόλης Κοζάν των Αδάνων.
Η αγωγή που κατέθεσε η Αρμενική Εκκλησία διεκδικώντας από το τουρκικό Δημόσιο την αρχαία της έδρα είναι ένας πραγματικός πονοκέφαλος για τον Ταγίπ Ερντογάν ή μια προσπάθεια από τους Αρμένιους να κρατηθεί στη δημοσιότητα το θέμα της Γενοκτονίας με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων; Αν πιστέψει κανείς τον καθηγητή στο πανεπιστήμιο McGill και νομικό ειδήμονα σε θέματα γενοκτονίας, Παγιάμ Ακχαβάν, πρόκειται για ένα ιδιοκτησιακό ζήτημα που έχει αποσυνδεθεί προσεκτικά από το θέμα της Γενοκτονίας και το οποίο ο εντολέας του, η Αρμενική Εκκλησία, σκοπεύει να το φτάσει μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Το Καθολικοσάτο του Σις. Η μεγάλη πετρόχτιστη κατασκευή στα αριστερά είναι η εκκλησία της Αγίας Σοφίας
(φωτ.: βιβλιοθήκη Nubarian, Παρίσι)
Η αρχή της υπόθεσης βρίσκεται στις 27 Απριλίου, οπότε οι δικηγόροι της Αρμενικής Εκκλησίας καταθέτουν στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας αγωγή με την οποία ζητούν να επιστραφεί η εκκλησιαστική έκταση που το τουρκικό κράτος έχει κατάσχει από την αρμενική επισκοπή της Κιλικίας στην πόλη Σις (σήμερα Κοζάν).
«Εάν απορριφθεί το αίτημα τότε απλά θα βαθύνει το χάσμα ανάμεσα στην Τουρκία και στα 10 εκατ. της αρμενικής διασποράς», δήλωσε στους New York Times ο Καθολικός Πατριάρχης του Μεγάλου Οίκου της Κιλικίας-Αντιλιάς Αράμ Α’ ο οποίος αποφάσισε να καταθέσει την αγωγή αφότου συμβουλεύτηκε 30 νομικούς εμπειρογνώμονες, μερικοί εκ των οποίων από την Τουρκία. «Οι προσπάθειές μας για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας είναι σημαντικές, αλλά μετά από 100 χρόνια ήρθε η ώρα να δώσουμε έμφαση και στις αποζημιώσεις», ανέφερε.
Η Αρμενική Εκκλησία διεκδικεί αποζημίωση ύψους σχεδόν 3,5 εκατ. ευρώ· αυτό όμως –όπως δηλώνει ο κ. Αράμ Α΄– είναι το πρώτο βήμα. Θα ακολουθήσουν και άλλα που δεν θα έχουν να κάνουν μόνο με την εκκλησιαστική περιουσία αλλά και με την περιουσία των ιδιωτών.
Ο δήμαρχος της επαρχιακής πόλης Κοζάν, εκεί όπου κάποτε βρισκόταν το Καθολικοσάτο του Σις
«Δεν έχετε καμία απόδειξη. Το Μοναστήρι Κιλικίας γκρεμίστηκε το 1950 και τώρα στη θέση του υπάρχει δάσος», απαντά ο Μουσά Οζτούρκ, ο δήμαρχος της πόλης Κοζάν, ο οποίος έχει εκλεγεί με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP).
Οι απαντήσεις του δημάρχου σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου είναι και η μοναδική (μέχρι στιγμής) αντίδραση από την τουρκική πλευρά. Αν και παραδέχθηκε ότι σε περίπτωση που οι Αρμένιοι κερδίσουν την αγωγή τότε ανοίγει ο δρόμος και για άλλες προσφυγές, επικαλέστηκε τη Συνθήκη της Λοζάνης υπογραμμίζοντας ότι οι μειονοτικοί θα έπρεπε να είχαν διεκδικήσει τις περιουσίες τους σε διάστημα έξι μηνών από την υπογραφή της!
Η πόλη Σις γύρω στο 1920 (φωτ.: Archives départementales de l’Eure, Fonds Gabriel Bretocq)
«Μπορεί να μην έχουμε συμβόλαια, αλλά το ιδιοκτησιακό είναι ξεκάθαρο», ανταπαντά ο Αρμένιος Καθολικός της Κιλικίας Αράμ Α΄. Ο δήμαρχος της πόλης Κοζάν δεν παρέλειψε να στρέψει τα βέλη του και προς την τουρκική κυβέρνηση, λέγοντας ότι υπάρχουν ευθύνες γιατί από τα 33 κεφάλαια που υπέγραψε με την Ευρωπαϊκή Ένωση τα τέσσερα αφορούν το αρμενικό ζήτημα και τις περιουσίες των Ιδρυμάτων (Βακούφια).
«Η Τουρκία πρέπει να συμβιβαστεί με το παρελθόν της», είπε στη συνέντευξή του στους New York Times ο θρησκευτικός ηγέτης και κατέληξε σιβυλλικά: «Η συγχώρεση έρχεται με την εξομολόγηση, τη μετάνοια, την αποδοχή της αμαρτίας».