Πολιτιστικός Σύλλογος Νέας Αγχιάλου – Η νέα γενιά δείχνει το δρόμο της παράδοσης

Μια ηλιόλουστη χειμωνιάτικη μέρα επισκεφθήκαμε τη Νέα Αγχίαλο, 14 χλμ. βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης, για να συναντήσουμε τον πρόεδρο και τη γραμματέα του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου.

Ο Φώτης Παπαδόπουλος με την Πατρίτσια Καρανικόλα (πρώτη από δεξιά)
και δύο από τα μέλη του ΔΣ

Ένα παλικάρι με φωτεινό χαμόγελο, ο πρόεδρος Φώτης Παπαδόπουλος, αμπελουργός στο επάγγελμα, και η φιλόξενη Πατρίτσια Καρανικόλα, η γραμματέας, μας υποδέχτηκαν στις εγκαταστάσεις του συλλόγου. Πριν καλά-καλά συστηθούμε, ο φρεσκοκομμένος καφές ήταν έτοιμος και η κουβέντα ξεκίνησε. Μίλησαν στο pontos-news.gr για τον τόπο τους και για τις εμπειρίες από τη συμμετοχή τους στο σύλλογο.

Η Νέα Αγχίαλος των Αμπελουργών

«Η Νέα Αγχίαλος έχει περίπου 800 κατοίκους – πρόσφυγες που κατάγονται όλοι από την αμπελουργική Αγχίαλο στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Η πόλη ολόκληρη, μια πόλη γεμάτη από παλιά ξύλινα σπίτια, παραδόθηκε στις φλόγες και κάηκε μέσα σε λίγη ώρα από τους Βούλγαρους στις 30 Ιουλίου 1906. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να αναζητήσουν νέα πατρίδα. Οι τελικοί προορισμοί ήταν δύο. Μοιράστηκαν. Άλλοι εγκαταστάθηκαν στη σημερινή Νέα Αγχίαλο του Βόλου και άλλοι στο χωριό μας το 1923.

Η Αγχίαλος του Εύξεινου Πόντου

»Η περιοχή μέχρι τότε ονομαζόταν Ίγγλις Τσιφλίκ και είχε πάρει το όνομά της επειδή το αγρόκτημα ανήκε σε κάποιον Άγγλο που είχαν σκοτώσει οι Τούρκοι. Κατάφυτη από αμπέλια ήταν η Αγχίαλος του Εύξεινου Πόντου, κατάφυτη είναι και η Νέα Αγχίαλος. Όλοι σχεδόν οι κάτοικοι ασχολούνται με την αμπελουργία και φτιάχνουν κρασί και τσίπουρο που είναι διάσημα για την ποιότητά τους» μας λέει με καμάρι ο νεαρός πρόεδρος, καθώς και ο ίδιος ασχολείται με τα αμπέλια του πατέρα του. Σήμερα η Νέα Αγχίαλος έχει 200 σπίτια και 60 καζάνια παρασκευής τσίπουρου.

Από την Αγχίαλο της Ανατολικής Ρωμυλίας έφεραν μαζί τους ξύλινα βαρέλια και κληματόβεργες για να ξεκινήσουν τη νέα τους ζωή. Είναι το μόνο χωριό σε όλη τη Μακεδονία στο οποίο οι κάτοικοι πήραν αμπελουργικό κλήρο. Σε όλα τα άλλα έδιναν γεωργικό.

Το βράσιμο του τσίπουρου είναι ιεροτελεστία και σε πάρα πολλές περιπτώσεις συνοδεύεται από γλέντι. Τα καζάνια, το άνοιγμα, τα δοχεία όπου τρέχει αργά-αργά το απόσταγμα έχουν τη δική τους γοητεία όχι μόνο για τους αμπελουργούς, αλλά και για τους επισκέπτες. Νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε έναν κόσμο εντελώς διαφορετικό.

Οι ταμπέλες για να βρεις και να αγοράσεις τσίπουρο και κρασί διαδέχονται η μία την άλλη, από την είσοδο μέχρι την έξοδο του χωριού. Στην περιοχή βρίσκεται το 80% των καλλιεργούμενων αμπελώνων της Θεσσαλονίκης.

Πολιτιστικός Σύλλογος Νέας Αγχιάλου

Το όνειρο κάποιων ανθρώπων να παραμείνουν αναλλοίωτες οι παραδόσεις και τα έθιμα των προγόνων τους, όπως τα έφεραν από τις αλησμόνητες πατρίδες, ήταν η αφορμή να ιδρυθεί το 1982 ο σύλλογος. Τα πρώτα χρόνια είχε έντονη δραστηριότητα, αλλά στη συνέχεια για αρκετό χρονικό διάστημα δεν λειτούργησε.

«Έμεινε κλειστός για πολλά χρόνια. Η δική μου γενιά έχει πολιτιστικό κενό. Άκουγα άλλα παιδιά της ηλικίας μου να συμμετέχουν σε χορευτικά, χορωδίες, εκδηλώσεις, και ζήλευα. Η δουλειά στα αμπέλια και ο συνεχής αγώνας για την επιβίωση δεν άφηναν ελεύθερο χρόνο για το σύλλογο», λέει στο pontos-news.gr ο Φώτης Παπαδόπουλος.

Ο πρόεδρος του συλλόγου Ν. Αγχιάλου (αριστερά) χορεύει στη γιορτή κρασιού (δίπλα του ο πρόεδρος του συλλόγου Ν. Μεσημβρίας)

«Τελικά, αγόρια και κορίτσια της Νέας Αγχιάλου που διψούσαμε για χορό και τραγούδι, που θέλαμε να διατηρήσουμε τις παραδόσεις και τα έθιμα των παππούδων και των γονιών μας, πήραμε τα ηνία του συλλόγου στα χέρια μας. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος το 2010 πήρε σάρκα και οστά.

»Η νέα γενιά έδωσε και δίνει μαθήματα ενότητας καθημερινά. Διαβάσαμε βιβλία, βγάλαμε από τα μπαούλα παλιές φωτογραφίες, ξυπνήσαμε μνήμες, δραστηριοποιήσαμε τους παππούδες, τις γιαγιάδες και τους γονείς μας. Ο σύλλογος συσπειρώθηκε πολύ γρήγορα. Όλοι δουλεύουν με κέφι, κεντάνε και πλέκουν όλα εκείνα που χρειάζονται για να στολίσουμε και να εξοπλίσουμε τις παραδοσιακές στολές για τα χορευτικά.

«Είναι η φθηνότερη ψυχαγωγία. Η συμμετοχή είναι χαρά και διασκέδαση. Έχουμε τρία τμήματα χορού με χορευτές όλων των ηλικιών, ενώ λειτουργεί και τμήμα γυμναστικής. Ακόμη, στο σύλλογο υπάρχει ιματιοθήκη με φορεσιές από την περιοχή της Θράκης, της Φλώρινας και της Ηπείρου. Στόχος μας είναι η ανταπόκριση από τα ανήλικα παιδιά να είναι πραγματική, να το θέλουν τα ίδια. Πιστεύω ότι το πετύχαμε σε μεγάλο βαθμό.

Το παιδικό χορευτικό τμήμα

»Το ίδιο το παιδί που έξω είναι επιθετικό, στο σύλλογο είναι συνεργάσιμο, συμπεριφέρεται διαφορετικά. Η συνέχεια του πολιτισμού είναι η νέα γενιά. Δεν θέλουμε από εδώ και πέρα να χάσουμε ούτε μία ημέρα. Ήδη χάσαμε αρκετά χρόνια».

Ενθουσιασμένη είναι από τη συμμετοχή των νέων ανθρώπων και η Πατρίτσια Καρανικόλα. «Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα ζεστό κλίμα για να νιώθουν όλοι ότι έρχονται σε μια παρέα και όχι ότι πρέπει να κάνουν κάτι υποχρεωτικά. Ο χορός και το τραγούδι είναι η… πρόφαση».

Από τον ετήσιο χορό του συλλόγου

Δράσεις και εκδηλώσεις

Ορόσημο για την περιοχή της δυτικής Θεσσαλονίκης και ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα σε ολόκληρο το νομό αποτελεί η Γιορτή Κρασιού την οποία διοργανώνει ανελλιπώς από το 2010 ο σύλλογος Νέας Αγχιάλου το πρώτο παρασκευοσαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου. Φέτος είναι επετειακή χρονιά, καθώς συμπληρώνονται 60 χρόνια από την πρώτη Γιορτή Κρασιού, το 1955.

Το βρέξιμο των γαμπρών

Κορυφαίο έθιμο επίσης που αναβιώνει ανήμερα του Αϊ-Γιάννη είναι το «βρέξιμο του γαμπρού», ενώ με όλες τις τιμές εορτάζεται ο Άγιος Τρύφωνας την 1η Φεβρουαρίου.

Στον Άγιο Τρύφωνα ήταν αφιερωμένο το πρώτο εκκλησάκι που έχτισαν οι κάτοικοι μόλις εγκαταστάθηκαν στο χωριό. Παραδοσιακά οι γυναίκες ετοιμάζουν από το προηγούμενο βράδυ κόλλυβα. Ανήμερα του Αγίου μαζεύονται στο παρεκκλήσι, γίνεται Μεγάλος Αγιασμός και διαβάζονται τα κόλλυβα. Ύστερα γίνεται γλέντι με κρασί, βέβαια, και μεζεδάκια.

Στη γιορτή του Αγ. Τρύφωνα

Γιορτάζουν τον προστάτη των αμπελουργών αφενός για να κρατήσουν το έθιμο που έφεραν από τ’ αμπέλια της «ελληνικής Αγχιάλου» και αφετέρου για να εξασφαλίσουν εκ νέου τη συνδρομή του στη σοδειά. Την ίδια μέρα, οι αμπελουργοί θα ρίξουν αγιασμό στ’ αμπέλια τους, «για το καλό, για να ’χουν καλή σοδειά, για να τα προστατεύει ο Άγιος».

Ο Σύλλογος θα κάνει τον Μάιο εκδρομή στην Αγχίαλο του Βόλου και το καλοκαίρι στην… πατρίδα, την Αγχίαλο της Βουλγαρίας. Θα διοργανώσει όμως επίσης μια μεγάλη εκδήλωση τον Ιούλιο, για φιλανθρωπικό σκοπό – κάτι γνώριμο. Πέρυσι ένας τόνος τρόφιμα συγκεντρώθηκε και διατέθηκε σε άπορες οικογένειες μέσω της Αρωγής Θεσσαλονίκης. Τα παιδιά συμμετείχαν ως εθελοντές και στον 10ο Διεθνή Μαραθώνιο «Μέγας Αλέξανδρος».

Ήταν άλλη μια ευκαιρία ώστε να μυηθούν τα παιδιά σε αρετές και αξίες όπως η ευγενής άμιλλα, το ομαδικό πνεύμα, η αλληλεγγύη και ο εθελοντισμός. 

Αναστασία Χατζηλασκαράκη