Με περηφάνια, ντυμένοι με τις παραδοσιακές ποντιακές φορεσιές και έχοντας μπροστά την ελληνική σημαία και το λάβαρό τους, μέλη του χορευτικού της Ένωσης Ποντίων Πολίχνης παρήλαυναν το 2003 στο Μεξικό. Βρίσκονταν εκεί για να συμμετάσχουν σε παγκόσμιο φεστιβάλ φολκλορικών συγκροτημάτων και αποτελούσαν τη μοναδική συμμετοχή από την Ελλάδα. Το μάτι των χορευτών «γυάλιζε», και η σιγουριά για μια πολύ καλή εμφάνιση ήταν διάχυτη μεταξύ τους. Οι προσδοκίες τους δεν διαψεύστηκαν, αφού γύρισαν στην Ελλάδα με την πρώτη θέση, ίσως με τη μεγαλύτερη επιτυχία που έφερε ποτέ στη χώρα χορευτικό τμήμα συλλόγου.
Τα καμάρια της Ένωσης Ποντίων Πολίχνης είναι τα χορευτικά της τμήματα. Εκτός από το Μεξικό οι επιτυχίες τους είναι πολλές σε παγκόσμιο επίπεδο, σε φεστιβάλ διαγωνιστικού και μη χαρακτήρα, στα οποία συμμετέχουν από το 1992. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι χορευτικά τμήματα της Ένωσης Ποντίων Πολίχνης πήραν την 1η θέση σε διεθνές φεστιβάλ διαγωνιστικού χαρακτήρα στην Ισπανία, τη 2η θέση σε φεστιβάλ στην Πορτογαλία, την 3η θέση στην Τουρκία, ενώ δύο βραβεία απέσπασαν σε φεστιβάλ στο Χάσκοβο της Βουλγαρίας το 2005, όπου ο 4,5 χρόνων τότε Γιαννάκης Παναγιωτίδης αναδείχθηκε καλύτερος χορευτής μεταξύ 2.500 συμμετεχόντων. Σε φεστιβάλ μη διαγωνιστικού χαρακτήρα χορευτικά τμήματα της Ένωσης συμμετείχαν σε πολλές χώρες (Νορβηγία, Ρωσία, Ιταλία, Αυστραλία, Μεξικό, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Γερμανία, ΗΠΑ και Καναδά), ενώ πολλές φορές έχουν αφήσει άφωνους θεατές σε εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα.
«H σέρρα που χορεύει το χορευτικό μας δεν έχει καμία σχέση με αυτό που παρουσιάζει ο οποιοσδήποτε άλλος σύλλογος στη χώρα. Είναι η καλύτερη χορευτική παρουσία που έχω δει σε όλη μου τη ζωή. Οι χορευτές μας δεν χορεύουν μόνο με τα πόδια, αλλά με ολόκληρο το σώμα και την ψυχή τους», τόνισε στο pontos-news.gr ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Πολίχνης, Ηλίας Καλαντίδης.
Σήμερα η ένωση έχει τέσσερα χορευτικά τμήματα, στα οποία συμμετέχουν πάνω από 150 άτομα: Το πολύ μικρών ηλικιών (3,5-8 ετών), το παιδικό (8-12 ετών), το εφηβικό (12-16 ετών) και το βασικό χορευτικό τμήμα.
«Το εφηβικό χορευτικό τμήμα μας είναι πολύ δυναμικό. Αποτελεί το νέο αίμα του συλλόγου μας, το οποίο θα συνεχίσει την παρακαταθήκη των παλαιότερων. Ενδιαφερόμαστε να έχουμε τα παιδιά κοντά μας. Να γνωρίσουν τον ποντιακό πολιτισμό και να μπει ένα ακόμη λιθαράκι στην προσωπικότητά τους», ανέφερε από την πλευρά της η Μορφούλα Σιαμλίδου, υπεύθυνη Νεολαίας της ένωσης.
Όπως λέει ο Ηλ. Καλαντίδης, τα πετυχημένα χορευτικά τμήματα της ένωσης αποτελούν κληρονομιά των μεγάλων χοροδιδασκάλων Γιάννη Παυλίδη και Κώστα Νικολαΐδη, οι οποίοι από τη δεκαετία του ’90 και μετά άφησαν σπουδαίο έργο.
Σήμερα χοροδιδάσκαλοι στην ένωση είναι ο Κλεάνθης Σιαμλίδης και ο Ηρακλής Αδαμίδης, ενώ γνωστοί λυράρηδες και μέλη της είναι οι Αλέξανδρος Ιωαννίδης, Χρήστος Γιαμάκης, Στάθης Τσαρχατζίδης και Λάζος Ιωαννίδης.
Υπό την επίβλεψη του Ιωαννίδη λειτουργεί από το 2003 η «Πορφύριος Σχολή», στην οποία σήμερα περίπου είκοσι παιδιά μυούνται στα μυστικά της ποντιακής λύρας.
Η ποντιομάνα Πολίχνη και η Ένωση Ποντίων
Η ποντιομάνα της δυτικής Θεσσαλονίκης είναι η Πολίχνη, αφού σε αναλογία τουλάχιστον επτά προς δέκα οι κάτοικοί της είναι Πόντιοι. Η αγάπη για την ελεύθερη από τους Τούρκους Ελλάδα έφερε κάποιες οικογένειες από το Καρς και την Τσάλκα στην περιοχή, οι οποίες εγκαταστάθηκαν στα χωράφια –τότε–, όπου υπήρχαν μόνο κάποιες στάνες Βλάχων. Το κύριο κύμα των Πόντιων προσφύγων εγκαταστάθηκε στην Πολίχνη το διάστημα 1922-24, ενώ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μετοίκησαν στην περιοχή πολλές οικογένειες από το Κιλκίς.
Η Ένωση Ποντίων Πολίχνης, μας λέει ο Ηλίας Καλαντίδης, ιδρύθηκε το 1972 μετά τη διάσπαση του συλλόγου «Αετοί του Πόντου». Με μεράκι, κόπο και πολλή προσωπική εργασία, οι ιδρυτές της δημιούργησαν την πρώτη έδρα της ένωσης, η οποία στεγάστηκε δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα. Μετά από λίγο καιρό η ένωση μεταφέρθηκε στην οδό Μουσχουντή και για αρκετά χρόνια έμεινε εκεί ενώ από το 1990 στεγάζεται στην οδό Αθανασίου Διάκου 26.
Από τον Δεκέμβριο του 2014 ο Δήμος Παύλου Μελά παραχώρησε στην Ένωση Ποντίων Πολίχνης χώρο στο Πνευματικό Κέντρο της περιοχής, το οποίο ονομάζεται «Χρύσανθος» προς τιμήν του αηδονιού του Πόντου.
«Με τη βοήθεια του δήμου και του σημερινού δημάρχου γλιτώσαμε την καταβολή ενοικίων, τα οποία έφτασαν ακόμη και τα 750 ευρώ, και τώρα θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε τα οικονομικά μας. Έτσι, και παρά τη δύσκολη οικονομική καμπή, θα καταφέρουμε να μειώσουμε τις συνδρομές των μελών και να φέρουμε στην ένωση περισσότερο κόσμο», τονίζει ο Ηλίας Καλαντίδης.
Σήμερα η Ένωση Ποντίων Πολίχνης έχει 400 μέλη, από τα οποία ενεργά είναι τα περίπου 280. Διαθέτει ίσως τη μεγαλύτερη ιματιοθήκη με ποντιακές παραδοσιακές φορεσιές στην Ελλάδα
–φτάνουν τις 300–, οι οποίες αποτελούν πιστά αντίγραφα φορεσιών από όλες τις περιοχές του Πόντου.
Μεγάλη προσπάθεια γίνεται το τελευταίο διάσημα για την επανασύσταση του πάλαι ποτέ ιδιαιτέρως πετυχημένου θεατρικού τμήματος της ένωσης. Δημιουργήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’70, ήταν πλήρως επανδρωμένο και με σημαντική υλικοτεχνική υποδομή, και γνώρισε επιτυχίες –έφτασε μέχρι τις ΗΠΑ και τον Καναδά– με την καθοδήγηση του Λάκη Σιδηρόπουλου. Η άνοδος, ωστόσο, των χορευτικών τμημάτων, έριξε το θεατρικό σε παρακμή.
Σήμερα, με την καθοδήγηση της κόρης του Λάκη Σιδηρόπουλου, Γεωργίας, το θεατρικό τμήμα οργανώνεται ξανά. Οι ερασιτέχνες ηθοποιοί μελετούν την ποντιακή διάλεκτο και κάνουν μαθήματα πάνω στο έργο του Φίλωνα Κτενίδη Καμπάνα του Πόντου.
«Το θεατρικό μας τμήμα ξεκινάει σαν μωρό πάλι τα βήματά του. Συμμετέχουν άτομα από 4 έως 60 ετών. Σχεδιάζουμε να επαναποκτήσουμε την παλιά μας αίγλη», μας λέει η Γ. Σιδηροπούλου.
Η Γεωργία Σιδηροπούλου δίπλα στη… Σουμελά και το πορτρέτο του Γώγου
Ακόμα, η Ένωση Ποντίων Πολίχνης συμμετέχει σε διάφορες περιβαλλοντικές δράσεις της περιοχής (δενδροφυτεύσεις, καθαριότητα κτλ.), διοργανώνει δύο φορές το χρόνο εθελοντική αιμοδοσία με την επίβλεψη του γιατρού και μέλους της Κωνσταντίνου Ευθυμιάδη, προσφέρει τα Χριστούγεννα και το Πάσχα βοήθεια (ρούχα και τρόφιμα) στο ναό του Αγίου Παντελεήμονα, και συμμετέχει με μεγάλη επιτυχία μέχρι στιγμής στο 2ο Ποντίων League.
Η ομάδα της Πολίχνης στο Ποντίων League
Σε συνεργασία με το Δήμο Παύλου Μελά η Ένωση Ποντίων Πολίχνης τοποθέτησε το 2000, στην οδό Αγνώστου Στρατιώτη, το μνημείο του Πόντιου Ακρίτα. Εκεί διοργανώνει εκδηλώσεις την ημέρα εορτασμού της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού (19 Μαΐου). Επίσης, κάθε Ιούλιο διοργανώνει το διήμερο καλλιτεχνικών εκδηλώσεων «Ποντιακές Μνήμες», αλλά και πολλά μουχαπέτια στις γιορτές.
Τέλος, ποντιακές παραδοσιακές συνταγές ετοιμάζει το γυναικείο τμήμα του συλλόγου. Πολλές φορές γίνονται και παρουσιάσεις ποντιακών παραδοσιακών φαγητών, τα οποία σερβίρονται δωρεάν σε κατοίκους της Πολίχνης.
Ο Ηλίας Καλαντίδης μπροστά στο πορτρέτο του Χρύσανθου
Ο Χρύσανθος και ο πρόεδρος
Μεγάλη περηφάνια για τα μέλη της Ένωσης Ποντίων Πολίχνης αποτελεί το γεγονός ότι ο μεγάλος Χρύσανθος έχει αφήσει το στίγμα του εκεί. Κάτοικος της Πολίχνης για πολλά χρόνια, ο πατριάρχης της ποντιακής μουσικής επισκεπτόταν συχνά την ένωση –έμενε δύο στενά πιο κάτω από τη σημερινή της έδρα– και τραγούδησε αρκετές φορές στα μουχαπέτια της. «Όλα τα παιδιά της ένωσής μας τον φώναζαν θείο, κάτι που κάνουν ακόμα και σήμερα. Ο Χρύσανθος έχει αφήσει το στίγμα του στην ένωσή μας», λέει ο Ηλίας Καλαντίδης.
Αναμνηστική φωτογραφία με τον Χρύσανθο, τον Στέλιο Καζαντζίδη και τον ιστορικό πρόεδρο της ένωσης, Λάκη Ιωαννίδη
Ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Πολίχνης έκανε ιδιαίτερη μνεία και στον παλιό και αείμνηστο πρόεδρό της, Λάκη Ιωαννίδη. «Ήταν πρόεδρος για περίπου μία δεκαετία, και επί των ημερών του η ένωση πάτησε σε γερές βάσεις. Επί Λάκη Ιωαννίδη για πρώτη φορά τα χορευτικά και το θεατρικό μας βγήκαν στο εξωτερικό. Ο Λάκης Ιωαννίδης διετέλεσε και μέλος της διοίκησης της ΠΟΠΣ». «Μόλις 2,5 ώρες πριν από το θάνατό του, στην ένωση ετοίμαζε τα κουτιά για να πούνε τα παιδιά τα κάλαντα», προσθέτει η Γ. Σιδηροπούλου.
Παρ’ ολίγον… διπλωματικό επεισόδιο
Για την άσχημη εμπειρία του χορευτικού τμήματος της Ένωσης Ποντίων Πολίχνης στην Προύσα, σε διεθνές φεστιβάλ χορών, μίλησε στο pontos-news.gr η Μ. Σιαμλίδου.
Η Μορφούλα Σιαμλίδου μπροστά στο πορτρέτο του Χρύσανθου
Της παρέλασης των χορευτών σε δρόμους της πόλης προηγούνταν αυτοκίνητα (αγήματα), στο κάθε ένα από τα οποία επέβαιναν δύο άτομα από κάθε συμμετέχοντα σύλλογο. «Από εμάς στο όχημα επέβαινα εγώ κι ένα ακόμα μέλος της ένωσής μας, και όπως όλα τα αγήματα πετούσαμε στον κόσμο καραμέλες. Όταν φτάσαμε στο άγαλμα του Κεμάλ, οι Τούρκοι διοργανωτές μάς ανάγκασαν να αφήσουμε ελεύθερα δύο λευκά περιστέρια. Από όλες τις ομάδες, εμάς ανάγκασαν να αφήσουμε τα περιστέρια. Επίσης, μας ζητούσαν να χορέψουμε γνωστούς διεθνώς ελληνικούς χορούς, όπως συρτάκι, αλλά εμείς χορέψαμε και τους δικούς μας, τους ποντιακούς».
Ρωμανός Κοντογιαννίδης