Πώς ο συνδυασμός κυβερνητικών υποχωρήσεων, συνειδητών κοινωνικών ψευδαισθήσεων και διαμόρφωσης μιας κρίσιμης κοινωνικής μάζας θα δώσει την τελική λύση.
Ο τίτλος με υποχρεώνει να ακολουθήσω τη διαλεκτική μέθοδο: θέση, αντίθεση, σύνθεση.
Η θέση είναι ότι ζούμε μια χαοτική κατάσταση σε ό,τι αφορά την κρίση, τις διαστάσεις της και τις συνομιλίες με τους εταίρους· η αντίθεση, ότι πρέπει να περιορίσουμε αυτήν τη χαοτική κατάσταση (το χάος δεν ελέγχεται απολύτως)· και η σύνθεση, που αποτελεί και την πρόταση λύσης, ότι πρέπει να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε με τους εταίρους. Και βεβαίως, εκείνο που θα γίνει είναι να συμφωνήσουμε. Όλα είναι ένα παίγνιο για την αποδοχή της συμφωνίας. Διότι στο ακριβώς αντίθετο, την κατάργηση των μνημονίων, στο σκίσιμό τους, επένδυσε το κυβερνών κόμμα και ανήλθε στην εξουσία. Τι θα πει στις τάσεις και στους οπαδούς του; Όσα βλέπουμε τελευταία είναι η απόλυτη προετοιμασία για υποχώρηση.
Η διαφορά του χάους από το μη χάος (γραμμικότητα) είναι ότι στο χάος μπορεί από μικρές αιτίες να προκληθούν μεγάλα και σοβαρά αποτελέσματα τα οποία είναι απρόβλεπτα και με σοβαρές συνέπειες.
Το πρόβλημα των συνομιλιών με τους εταίρους είναι χαοτικό διότι οι μικρές αιτίες μπορεί να δημιουργήσουν χαοτικά αποτελέσματα, το μεγάλο ατύχημα, τις τραγικές εξελίξεις.
Βεβαίως υπάρχουν παράμετροι (συγκυρία, αλλαγή κλίματος στις ευρωπαϊκές χώρες, αμερικανικός παράγων, Κίνα, Ρωσία κτλ.) που αυτή την αβεβαιότητα μπορούν να την περιορίσουν. Και αν ακόμη έχουμε τη δυνατότητα να συνομιλούμε με τους εταίρους, αυτό οφείλεται σ’ αυτούς τους παράγοντες – αλλά όσο λιγότερο τους χρησιμοποιείς, τόσο μπορείς να τους ξαναχρησιμοποιήσεις.
Εν ολίγοις, η μείζων διακύβευση δεν είναι απλώς να σωθούμε πάση θυσία, μόνο τώρα, αλλά να σωθούμε διατηρώντας ένα επίπεδο αξιοπιστίας και για το μέλλον. Διότι θα μας ξαναχρειαστεί η σωτηρία. Και όποιος λέει πως δεν θα μας χρειαστεί, «δεν ξέρει που πατεί και που πηγαίνει». Αυτήν την αξιοπιστία καθημερινά εξαντλούμε.
Το χάος είναι μια μορφή τυχαιότητας η οποία μπορεί να προβλεφθεί. Δεν είναι η αυθεντική τυχαιότητα η οποία δεν προβλέπεται με τίποτε.
Το να αποφασίσουμε πότε η τυχαιότητα είναι στην πραγματικότητα χάος, είναι αναμφίβολα κρίσιμο. Διότι π.χ. αν οι κινήσεις Βαρουφάκη είναι χαοτικές, δηλαδή ως έναν βαθμό προβλέψιμες, τότε με τη χρονοκλίμακα Λιαπούνοφ μπορούμε να δούμε μέχρι ποίου χρονικού σημείου είναι προβλέψιμες.
Αν όμως είναι αυθεντικά τυχαίες, τότε το παιχνίδι δεν έχει κανέναν κανόνα.
Πιστεύω πως το παιχνίδι είναι ελεγχόμενο και αν χρειαστεί θα γίνει αυτό που αποκαλείται «total recall» (ολική επαναφορά).
Πρίμο Λέβι – Βαρουφάκης – Όργουελ
Σε ένα αφιέρωμα που επιμελήθηκε το 2008 στο περιοδικό cogito [φιλοσοφία και οικονομικά], ο Βαρουφάκης αναφέρεται στον Πρίμο Λέβι και γράφει ότι μέσα στη μαυρίλα του ναζισμού έπεσε με τα μούτρα στη Χημεία, όχι μόνο για να αφαιρείται από τα έκτροπα που συνέβαιναν γύρω του, αλλά ως μια μορφή αντίστασης επειδή, όπως έγραψε ο ίδιος ο Levi, η αποκάλυψη της αντικειμενικής, επιστημονικής αλήθειας αποτελεί μια έκφραση αυθεντικής ελευθερίας. Μιας ελευθερίας που υπερβαίνει τις ιδεολογικές ή φιλοσοφικές μας προκαταλήψεις, καθώς αντικατοπτρίζει τη δομή ενός κόσμου ανεξάρτητου από την ανθρώπινη βούληση.
Μήπως πρέπει να κάνουμε το ίδιο και εμείς, παρακολουθώντας την… εναγώνια προσπάθεια του κ. Βαρουφάκη να έρθει σε συμφωνία με τους πιστωτές της Ελλάδας, αλλά για να ικανοποιήσει τις διάφορες φιλοσοφικές ή ιδεολογικές προκαταλήψεις στο κόμμα του μας θυμίζει κατ’ απόλυτο τρόπο τον Πρίμο Λέβι και τον Όργουελ με τις μετονομασίες των θεσμών, οργάνων, συμφωνιών κτλ.;
Θα μου πείτε, είναι μια πολιτική αναγκαιότητα η οποία αν ικανοποιηθεί, θα εξασφαλισθεί η κρίσιμη κοινωνική μάζα που με την ισχυρή της βούληση θα επιβάλει και στις εσωτερικές τάσεις και στην υπόλοιπη κοινωνία τη μοναδική αλήθεια: αυτήν που εκπορεύεται από τη σημερινή πολιτική εξουσία. Αν αντισταθείς σ’ αυτόν τον εξευτελισμό, θα εισπράξεις τους χαρακτηρισμούς «είσαι δεξιός, αναχρονιστής, εχθρός του λαού, μνημονιακός» (πάνω στην αντιμνημονιακή αντίληψη ο ΣΥΡΙΖΑ έχτισε μια ολόκληρη ψευδή θεωρία που τον οδήγησε στην εξουσία) και μύρια όσα.
Ο κόσμος δεν θέλει –ή μάλλον κουράστηκε– να σκέφτεται. Θέλει να υποβληθεί στην ψευδαίσθηση πως αυτό που υποστηρίζει δικαιώνει την επιλογή του και ας είναι το ίδιο, στην βαθιά ουσία του, με το παλιό. Οι συμβολισμοί και οι ψευδαισθήσεις είναι συστατικό στοιχείο οικοδόμησης μιας «νέας» κοινωνίας, διαμόρφωσης ενός «νέου» ανθρώπου. Και ας είναι ο άνθρωπος αυτός όμοιος με τον παλιό.
Η εξωτερική πολιτική
Το ίδιο συμβαίνει και στην εξωτερική πολιτική.
Σε μια γεωπολιτική συγκυρία ευνοϊκή για τα ζητήματα που άπτονται των εξωτερικών σχέσεων της χώρας (με αυτόν τον περιφραστικό τρόπο προσπαθώ να αποφύγω την έννοια των εθνικών συμφερόντων, διότι η μετανεωτερική εποχή που ζούμε θεωρεί ακατανόητη την εμμονή στο εθνικό συμφέρον), εξαντλούμε το γεωπολιτικό απόθεμα σε σκιαμαχίες, αφού είναι βέβαιον ότι στο τέλος θα συμφωνήσουμε. Ουσιαστικά, ο σκληρός πυρήνας της κυβέρνησης έχει αποφασίσει πού θα συμφωνήσει. Το όλον παίγνιον είναι για τα μάτια του κόσμου.
Η εξάντληση των περιθωρίων που έχουμε στις σκιαμαχίες θα μας στερήσει διπλωματικό κεφάλαιο στις κρίσιμες μάχες που αναμένονται στα θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Αποτελεί ψευδαίσθηση ότι η κρίση που δημιούργησε η Τουρκία εξέλιπε; Τα ΜΟΕ είναι μια πρακτική που ευνοεί την Τουρκία. Διότι η Ελλάδα προσέρχεται σ’ αυτά, κάθε φορά, επειδή η Τουρκία έθεσε ζητήματα εκ του μη όντος. Τα ΜΟΕ είναι μια προσπάθεια μερικής, έστω, ικανοποίησής της. Και κάθε φορά που συζητιούνται, εκείνη που δίνει είναι η Ελλάδα.
Σε ΜΟΕ οδηγείται η Ελλάδα και με τα γειτονικά Σκόπια. Η σχετική αναφορά του υπουργείου Εξωτερικών ήταν ότι οι συνομιλίες θα εστιαστούν στον περιορισμό του αλυτρωτισμού των Σκοπίων. Υπάρχει κανείς που πιστεύει πως θα αποδεχθούν μια τέτοια συζήτηση, χωρίς αντάλλαγμα, τα Σκόπια;
Λύση πρέπει να βρεθεί, αλλά εκείνο που ενοχλεί είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση «δουλεύει» την ελληνική κοινωνία, καθώς και η διάθεση ενός σημαντικού μέρους αυτής της κοινωνίας να δημιουργήσει ψευδαισθήσεις για να αποδεχθεί αυτά που παλαιότερα θα απέρριπτε.
Ποιος θα τολμούσε να αντισταθεί σε μια σύνθετη ονομασία με τον όρο Μακεδονία υποχωρώντας στο αίτημα των Σκοπίων για αποδοχή εκ μέρους της Ελλάδας της «μακεδονικής» ταυτότητας ή γλώσσας;
Η κρίσιμη κοινωνική μάζα είναι εδώ και θα δώσει την τελική λύση. Και όποιος διαφωνήσει θα είναι εθνικιστής, ακροδεξιός, χρυσαυγίτης που θέλει να υπονομεύσει την αγωνιζόμενη ελληνική κυβέρνηση.