pontosnews.gr
Τρίτη, 15/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Τα ποντιακά επώνυμα κι η προέλευσή τους

15/03/2014 - 12:24μμ
Τα ποντιακά επώνυμα κι η προέλευσή τους
Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Τα ποντιακά επώνυμα κι η προέλευσή τους

Γράφει η Α. Κωνσταντινίδου – Φιλόλογος

Αν εξετάσει κανείς τα σημερινά επώνυμα των Ελλήνων θα διαπιστώσει πως από περιοχή σε περιοχή διαφέρουν οι καταλήξεις, οι οποίες παρουσιάζονται συχνότερα. Έτσι, παρατηρούμε πιο συχνά την κατάληξη «-ούδης» σε επίθετα της Μακεδονίας και της Θράκης, την κατάληξη «-άκης» στα κρητικά επώνυμα, την κατάληξη «-άκος» και «-έας» σε επώνυμα της Μάνης, την κατάληξη «-άτος» στα επίθετα της Κεφαλονιάς, την κατάληξη «-όπουλος» στα πελοποννησιακά επίθετα ενώ τα ποντιακά επίθετα διακρίνονται από την χαρακτηριστικές καταλήξεις «-ίδης» και «-ιάδης».

Εξετάζοντας συνοπτικά τη διαδρομή των επιθέτων στην ιστορία, θα διαπιστώσουμε πως στην αρχαιότητα επίθετα χρησιμοποιούσαν οι ευγενείς οικογένειες, για να δηλώσουν το γένος καταγωγής των ατόμων που τα έφεραν. Από τα πιο γνωστά αριστοκρατικά γένη είναι οι Λαβδακίδες, οι Ατρείδες, οι Αιακίδες με γενάρχες τον Λάβδακο, τον Ατρέα και τον Αιακό αντίστοιχα. Επιπλέον, και εν είδει επωνύμου ή ως πρόσθετο χαρακτηριστικό καταγωγής χρησιμοποιόταν και τ’ όνομα του πατέρα συνοδευόμενο από τις καταλήξεις «-ίδης» και «-άδης», για να δηλώσει σαφέστερα την καταγωγή του ήρωα. Γι’ αυτό, ο Οδυσσέας είναι γνωστός ως Λαερτιάδης, ο Αχιλλέας ως «Πηλείδης» και ο Δίας ως «Κρονίδης».

Από τη βυζαντινή εποχή σε ρόλο επωνύμου άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα παρωνύμια ως συνοδευτικά του βαφτιστικού ονόματος. Παράλληλα, για τις μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες καθιερώθηκαν οικογενειακά ονόματα και ονόματα γενεών, τα οποία προέρχονται από τίτλους και αξιώματα. Η Κρήτη και τα νησιά, λόγω της ενετοκρατίας, είναι οι πρώτες περιοχές που χρησιμοποίησαν οικογενειακά ονόματα, τα οποία και βρίσκονται σε έγγραφα χρονολογούμενα πριν από το 1200. Κατά την τουρκοκρατία χρησιμοποιόταν το πατρώνυμο ως συνοδευτικό του κύριου ονόματος. Όσον αφορά στα ποντιακά επίθετα, αυτά άρχισαν να παίρνουν συγκεκριμένες καταλήξεις με κυρίαρχες αυτή σε «-ίδης» και «-άδης» από τα μέσα του 18ου αιώνα, όταν επετράπη από την τουρκική κυβέρνηση η ίδρυση επίσημων ελληνικών σχολείων στον Πόντο, ενώ μέχρι τότε υπήρχαν τα εκκλησιαστικά παλαιού τύπου σχολεία. Η ανάγκη καταγραφής των μαθητών σε μητρώα και καταλόγους, αλλά και η επιθυμία των διδασκάλων για την ελληνική παιδεία και μόρφωση, τους ώθησε να προσθέσουν την αρχαιοπρεπή κατάληξη «-ίδης» στο επώνυμο που είχαν μέχρι τότε οι μαθητές.

Εξετάζοντας τα ποντιακά επώνυμα διαπιστώνουμε πως ταξινομούνται σε επώνυμα που προέρχονται από πατρώνυμα, επαγγέλματα, τοπωνύμια και χαρακτηριστικά ή παρατσούκλια. Παρακάτω παραθέτουμε ορισμένα επίθετα από κάθε κατηγορία:

Πατρωνυμικά: Αβραμίδης, Ακριτίδης, Αντωνιάδης, Αποστολίδης, Βασιλειάδης, Γεωργιάδης, Γρηγοριάδης, Θεοδωρίδης, Ιασωνίδης, Ιορδανίδης, Κωνσταντινίδης, Νικολαΐδης, Πετρίδης, Σαββίδης, Χριστοφορίδης.

Επίθετα από επαγγέλματα: Ζουρνατζίδης (ο μουσικός που παίζει ζουρνά), Καζαντζίδης (καζαντζής=χαλκιάς), Καλαϊτζίδης (καλαϊτζίδης=γανωματής), Καρβουνίδης (=ο έμπορος κάρβουνου) Κεμεντζετσίδης (κεμεντζετζής=λυράρης), Κουγιουμτζίδης ή Κοεμτζίδης (κουγιουμτζής=αργυροχρυσοχόος), Οικονομίδης, Ουσταμπασίδης (ουστάμπασης=αρχιτεχνίτης, αρχιμεταλλουργός), Πεχλιβανίδης (πεχλιβάνης=παλαιστής), Σιδερίδης, Υφαντίδης.

Επίθετα από τοπωνύμια: Κανετίδης (ο καταγόμενος από την Αργυρούπολη, από την ονομασία Κάν(ιν) της Αργυρούπολης, Κογκαλίδης (από το χωριό Κογκά της Τραπεζούντας), Κοροξενίδης (από το χωριό Κορόνιξα ή Κορόξενα της Αργυρούπολης), Μουρατχανίδης (από το χωριό Μουραχτάν), Νικοπολιτίδης (από τη Νικόπολη, συναντάται ακόμη και ως Καραχισαρίδης από την τουρκική ονομασία της Νικόπολης «Καραχισάρ»), Λαρχανίδης (από τη Λαραχανή), Πολατίδης (από την περιοχή Πολάτ), Τοκατλίδης (από την Τοκάτη).

Επίθετα από παρατσούκλια και χαρακτηριστικά: Ασλανίδης (από το aslan=λιοντάρι), Ατματζίδης (από το atmaca=γεράκι), Ζαρογουλίδης (αυτός που έχει στραβό λαιμό), Καμπουρίδης, Καπασακαλίδης (αυτός που έχει χοντρό πηγούνι), Καρακασίδης (αυτός που έχει μαύρα φρύδια), Κοτσαμπουϊκίδης (=αυτός που έχει μεγάλο μουστάκι), Κωφίδης, Ποζίδης (ξανθός ή σταχτής), Τσαχουρίδης (γαλανομάτης ή ξανθός), Τσιρκινίδης (άσχημος), Χονδροματίδης.

Το γεγονός ότι μερικά από τα επώνυμα και όχι μόνο της ποντιακής, που δηλώνουν επάγγελμα ή χαρακτηριστικό προέρχονται από τουρκικές λέξεις, δε σημαίνει ότι υστερούν εθνικά. Η μακραίωνη υποδούλωση του ελληνικού έθνους στους Τούρκους είχε ως αποτέλεσμα κάποιες λέξεις της τουρκικής να ενσωματωθούν στην ποντιακή αλλά και στη νεοελληνική. Άλλωστε, τέτοια φαινόμενα παρατηρούνται μεταξύ γειτονικών λαών.

Η προέλευση των επωνύμων, και όχι μόνο των ποντιακών, δε παύει να είναι ένα θέμα που παρουσιάζει ενδιαφέρον και το οποίο χρήζει περαιτέρω έρευνας από την επιστήμη της γλωσσολογίας.

Η φωτογραφία του άρθρου είναι από Βάφτιση στην Τραπεζούντα της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.

Πηγή: pontiaka1.blogspot.gr

ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Πόντιοι αντάρτες (φωτ.: YouTube)
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

Μαρτυρία Κωνσταντίνου Λαζ. Παπαδόπουλου: Στους ανήμπορους έδιναν από μιαν σπρωξιά και τους έριχναν στους γκρεμούς

15/07/2025 - 8:15μμ
(Φωτ.: Facebook / Ένωση Ποντίων Αργυρούπολης)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Ένωση Ποντίων Αργυρούπολης: Νέα εποχή μετά τον Ιορδανίδη – Ακυρώνονται οι εκδηλώσεις του Σεπτεμβρίου

15/07/2025 - 6:12μμ
(Φωτ.: Ελένη Καλαϊτζίδου)
ΠΟΝΤΟΣ

MICROstudies Robotics: Η ομάδα RGB από το Κιλκίς κατέκτησε την 1η θέση στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό FIRST LEGO League

14/07/2025 - 10:41μμ
Πόντιοι και Αρμένιοι μαζί, στην εκδήλωση του «Μιθριδάτη» στο Λαύριο (φωτ.: Facebook / Σύλλογος Ποντίων Λαυρίου «Ο Μιθριδάτης»)
ΠΟΝΤΟΣ

Πόντιοι και Αρμένιοι: Μαζί στο Λαύριο, μίλησαν για τη Γενοκτονία – «Όταν το δάκρυ γίνεται αγώνας»

14/07/2025 - 8:40μμ
Ο βουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Καιρίδης μιλά σε συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ /Αλέξανδρος Μπελτές)
ΠΟΝΤΟΣ

Τηλεοπτική κόντρα Φαραντούρη-Καιρίδη για τη Γενοκτονία των Ποντίων – «Είσαι εθνικιστής»

14/07/2025 - 5:51μμ
(Στιγμιότυπο από το βίντεο)
ΠΟΝΤΟΣ

Σωκράτης και Παναγιώτης Ορφανίδης: «Ζουν» για τη βυζαντινή μουσική και την ποντιακή λύρα

14/07/2025 - 4:07μμ
Στιγμιότυπο από παλαιότερη διοργάνωση (φωτ.: facebook / Ένωση Ποντίων Πιερίας)
ΠΟΝΤΟΣ

Ένωση Ποντίων Πιερίας: Έτοιμη η Κατερίνη για τα 27α «Ποντιακά πολιτιστικά δρώμενα» – Το πρόγραμμα είναι πλούσιο και φέτος

14/07/2025 - 3:05μμ
Οι Μωμόγεροι τρέλαναν τον κόσμο στη «Γιορτή Κερασιού» στο Ροδοχώρι της Νάουσας (φωτ.: Χρήστος Ζαγγελίδης)
ΣΥΛΛΟΓΟΙ

Ροδοχώρι Νάουσας: Με κεράσια, χαβίτς και Μωμοέρια το διήμερο τρικούβερτο ποντιακό γλέντι

14/07/2025 - 10:04πμ
Ελληνορθόδοξοι πρόσφυγες από τη Σαμψούντα το 1923, κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (φωτ.: wikipedia commons)
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ

Μαρτυρία Παπαθόδωρου Θεοδωρίδη: «Οι δικοί σας σφάξανε τους δικούς μας, και γι’ αυτό είναι δίκαιο να σας σφάξουμε»

13/07/2025 - 8:11μμ
(Από την αφίσα του διαγωνισμού)
ΠΟΝΤΟΣ

Πολιτιστικός Σύλλογος Πρωτοχωρίου: Η ποντιακή διάλεκτος στο επίκεντρο, σε έναν πρωτότυπο μαραθώνιο διαγωνισμό

13/07/2025 - 4:11μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Το αγόρι με την ποντιακή λύρα που κοιτάζει ψηλά αποτελεί μέρος της σύνθεσης που δημιούργησε ο Γιώργος Κικώτης, στο μνημείο της Λαμίας για τη Γενοκτονία των Ποντίων (φωτ.: Facebook / Ένωση Ποντίων Φθιώτιδας)

«Πόντος, έν’ άστρον φωτεινόν» στο Δημοτικό Θέατρο Καρπάθου

13 λεπτά πριν
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν ανταλλάσσει χειραψία με τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ (φωτ.: Γραφείο Τύπου Πρωθυπουργού της Αρμενίας)

Ο Πούτιν φίλιωσε δύο ορκισμένους εχθρούς – Πώς η Ρωσία «χάνει» τον Νότιο Καύκασο

37 λεπτά πριν
Ο ευρωβουλευτής Νίκος Παπανδρέου σε εκδήλωση των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών στο Ζάππειο, 22 Δεκεμβρίου 2023 (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Αλέξανδρος Μπελτές)

Γενοκτονία των Αρμενίων: Απάντηση του Ν. Παπανδρέου και ευρωβουλευτών στον Τούρκο πρέσβη

1 ώρα πριν
Το ψηφιδωτό που έκλεψε από την Πομπηία ο αξιωματικός των Ναζί (φωτ.: Facebook / Pompeii - Parco Archeologico)

Στην Πομπηία επέστρεψε (ερωτικό) ψηφιδωτό – Το έκλεψε αξιωματικός των Ναζί

1 ώρα πριν
Η Κάγια Κάλας κηρύσσει την έναρξη του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ (φωτ.: European Union)

Η Σλοβακία μπλόκαρε τις νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας – «Ηλίθια πρόταση της Κομισιόν»

2 ώρες πριν
Πόντιοι αντάρτες (φωτ.: YouTube)

Μαρτυρία Κωνσταντίνου Λαζ. Παπαδόπουλου: Στους ανήμπορους έδιναν από μιαν σπρωξιά και τους έριχναν στους γκρεμούς

2 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign