Μετά από 94 χρόνια οι Πόντιοι της Αμερικής και του Καναδά αρνούνται να ξεχάσουν, και προτάσουν την δημιουργική μνήμη.
Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκαν και εφέτος οι εκδηλώσεις μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου στην Μητροπολιτική περιοχή της Νέας Υόρκης. Οι εκδηλώσεις οργανώθηκαν όπως κάθε χρόνο από την Παμποντιακή Ομοσπονδία ΗΠΑ και Καναδά και τους τοπικούς φορείς, «Κομνηνοί» Νέας Υόρκης, «Πόντος» του Νόργουολκ Κονέκτικατ και το Ιερό Ίδρυμα Παναγία Γιά πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε ειδική εκδήλωση αφιερωμένη στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου με πρωτοβουλία και υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στη Νέας Υόρκη. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Παρασκευής, 17 Μαΐου στο Μανχάταν στην αίθουσα του Γραφείου Τύπου και Ενημέρωσης της μόνιμης αντιπροσωπείας της Ελλάδας στα Ηνωμένα Έθνη. Την παρουσίαση του προγράμματος έκανε ο Κώστας Τσιλφίδης, γραμματέας της Ομοσπονδίας, ενώ ο χώρος πλημμύρισε από την παρουσία των νέων και νεανίδων των συλλόγων με τις παραδοσιακές ποντιακές στολές.
Ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, κ. Γιώργος Ηλιόπουλος στο χαιρετισμό του αναφέρθηκε στην αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού από τη Βουλή των Ελλήνων, στις 24 Φεβρουαρίου 1994 και την καθιέρωση Μαΐου ως Ημέρας Μνήμης. Είπε ότι παρά τα χιλιάδες θύματα και των ξεριζωμό όσων επέζησαν, ο ποντιακός Ελληνισμός κατόρθωσε να αποκτήσει σύντομα σημαντικό ρόλο και στην Ελλάδα κι όπου αλλού εγκαταστάθηκε. Εξήρε τον ζήλο και την επιμονή των Ποντίων της διασποράς και των ΗΠΑ να διατηρούν άσβεστη τη φλόγα και τη μνήμη της Γενοκτονίας και να τα μεταδίδουν στα παιδιά τους μαζί με τις παραδόσεις και την ποντιακή διάλεκτο.
Η γενική πρόξενος της Κύπρου στη Νέα Υόρκη, κα. Κούλα Σοφιανού, είπε πως η Ποντιακή Γενοκτονία είναι ακόμη ένα Ολοκαύτωμα κι όλοι οι Πόντιοι είναι επιζήσαντες αυτού. Αναφέρθηκε στην αναγνώριση της Γενοκτονίας κι από την Κυπριακή Βουλή και τόνισε πως η ίδια ως Κύπρια καταλαβαίνει τη σημασία να διατηρείται άσβεστη η μνήμη.
Τέλος εξήρε κι αυτή το έργο που καταβάλλουν οι ποντιακές οργανώσεις της Αμερικής για την μετάδοση των παραδόσεων στις νέες γενιές, αλλά και την αναγνώριση της
γενοκτονίας. «Πρέπει να αναγνωριστεί απ’ ολόκληρο τον κόσμο» τόνισε «όπως μιλούν όλοι για το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα και τους επιζήσαντες, έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται
κι η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού».
Ο Νίκος Μιχαηλίδης, υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον έκανε αρχικά μία ιστορική αναδρομή της παρουσίας του Ελληνισμού στον Πόντο και στον πολιτισμό που δημιούργησε, μέχρι την άνοδο των Νεότουρκων και του Κεμαλικού καθεστώτος, το οποίο ξεκίνησε τους διωγμούς όλων των εθνικών ομάδων της Μικράς Ασίας, με στόχο την αφομοίωσή τους. Παρέθεσε πολλά παραδείγματα, όπου ακόμη και σ’ αυτή την ποντιακή λύρα, η Τούρκοι βάζουν την τουρκική σημαία, για να φαίνεται τουρκική. «Δεν αρκεί να διώξεις έναν λαό, πρέπει να καταστρέψεις και τον πολιτισμό του» και εξήγησε τη βασική αρχή των Τούρκων, την οποία βλέπουμε και σήμερα στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο. Μαζική ήταν η καταστροφή πολλών εκκλησιών κι αρχαίων μνημείων, με στόχο την εξαφάνιση κάθε ίχνους ελληνικής παρουσίας, ενώ η χαριστική βολή δόθηκε με τις αλλαγές όλων των τοπωνυμίων, αρχικά στη δεκαετία του ’50 μετά γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’60 και στο τέλος μετά το στρατιωτικό –πραξικόπημα του Εβρέν, το 1980. Παρόλα αυτά, τα μνημεία που απέμειναν αποτελούν ζωντανή απόδειξη της ελληνικής παρουσίας, ενώ παράλληλα έχει δημιουργηθεί ένα κίνημα αναβίωσης της κουλτούρας των ιθαγενών πληθυσμών του Πόντου. Και κατέληξε τονίζοντας ότι «Χρέος μας είναι να μην προδώσουμε τη μνήμη των προγόνων μας και να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη της γενοκτονίας, των παραδόσεων και του πολιτισμού μας».
Η συγγραφέας Θία Χάλο, κόρη της 104χρονης σήμερα Σάνο Χάλο, που επέζησε της Γενοκτονίας και με το βιογραφικό βιβλίο για τη μητέρα της συγκίνησε και επηρέασε την
αμερικανική κοινή γνώμη, τόνισε τη σημασία να ξέρει ένας νέος άνθρωπος την ταυτότητά του. Η ίδια, από πατέρα Ασσυριακής καταγωγής και μητέρα Ελληνίδα του Πόντου, την ανακάλυψε μέσα από τις αφηγήσεις της μητέρας της. «Η μητέρα μου σε ηλικία 10 ετών έχασε γονείς, πατρίδα και γλώσσα», είπε, ενώ αναφέρθηκε και στο ταξίδι που έκανε με την μητέρα της στον Πόντο. «Είμαι υπερήφανη για τη μητέρα μου γιατί παρόλα όσα τράβηξε, δεν μας δίδαξε το μίσος κατά των Τούρκων, Έριχνε τις ευθύνες σ’ αυτούς που ευθύνονται και κυβερνούσαν». Παράλληλα επισήμανε ότι για πολλά χρόνια οι γενοκτονίες των Ποντίων, των Ασσυρίων και άλλων εθνοτήτων της Μικράς Ασίας επικαλύπτονταν από την Αρμενική γενοκτονία, ακόμη και σε ακαδημαϊκούς κύκλους.
Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Ορλεάνης,Dr. Robert Shenk, που μίλησε με θέμα: «To Nαυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών και ο Πόντος 1919-1923». Αναφέρθηκε στα αποτελέσματα της δεκαετούς έρευνας του στα αρχεία του αμερικάνικου ναυτικού, στα αρχεία / βιβλιοθήκη του ναυάρχου Μπρίστολ, αλλά και σε επίσημα και προσωπικά αρχεία / καταγραφές αμερικανών αξιωματικών, διοικητών των αμερικανικών σκαφών στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.
Η ομιλία του καθηγητή καταπέλτης κατά της αμερικάνικης πολιτικής της περιόδου εκείνης και του ναυάρχου Μπρίστολ, που εσκεμμένα εθελοτυφλούσε και αγνοούσε όλες τις αναφορές για τις γενοκτόνες πρακτικές των Τούρκων σε όλη την επικράτεια. Το πρόσφατο βιβλίο του καθηγητή Σενκ με τίτλο «Ο αμερικάνικος στόλος στην Μαύρη Θάλασσα, 1919-1923, εν μέσω πολέμου και επανάστασης», όπου ένα ολόκληρο κεφάλαιο αναφέρεται στις σφαγές στο Πόντο, εδώρησε η Παμποντιακή Ομοσπονδία στους επίσημους
προσκεκλημένους. Ο παρευρισκόμενος στην εκδήλωση διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών και Ελληνικών σπουδών του Queens College, του Δημοτικού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης κ. Χρήστος Ιωαννίδης, δήλωσε ότι η έρευνα αυτή είναι πολλή σημαντική και δίνει νέα στοιχεία στα γεγονότα της εποχής μέσα από τα αμερικανικά αρχεία.
Ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας ΗΠΑ-Καναδά κ. Δημήτριος Μολοχίδης κλείνωντας την εκδήλωση ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν και μεταξύ άλλων είπε « …είναι υποχρέωση μας να θυμόμαστε και είναι χρέος μας να συνεχίσουμε τον αγώνα αναγνώρισης της Γενοκτονίας από τους Τούρκους, προς τους εκαντοντάδες χιλιάδες προγόνους μας που έχασαν βίαια την ζωή τους».
Την εκδήλωση εμπλούτισαν τρία καλλιτεχνικά / πολιτιστικά διαλείμματα. Το πρώτο διάλειμμα περιλάμβανε την απόδοση του τραγουδιού «Η Ρωμανία έπαρθεν» από την
ποντιακή χορωδία του συλλόγου «Πόντου» και τον Αλέξη Παρχαρίδη, το δεύτερο την απόδοση τμήματος της « Καμπάνας του Πόντου» του Φίλωνα Κτενίδη, από τον Κώστα
Τσιλφίδη στην απαγγελία, τον Αλέξη Παρχαρίδη στο τραγούδι και τον Γιάννη Σανίδη στη λύρα. Η εκδήλωση έκλεισε με σύντομη παρουσίαση θεατρικού μονόπρακτου της
Βασιλικής Τσανακτσίδου βασισμένο στο «Μάουτχαουζεν» του Ιάκωβου Καμπανέλη στο βασικό ρόλο, με την Λουίζα Μολοχίδη στο τραγούδι και την φιλική συμμετοχή της
ηθοποιού και σκηνοθέτιδας Μάρθας Τομπουλίδου. Στο τέλος της εκδήλωσης ακολούθησε ποντιακή κουζίνα, προσφορά των Γυναικείων τμημάτων των ποντιακών.
Την επομένη το απόγευμα, Σάββατο 18 Μαΐου έγινε στο παρεκκλήσι της Μονής της Παναγίας Σουμελά εσπερινός και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων. Στον εσπερινό χοροστάτησε ο π. Ανάργυρος Σταυρόπουλος, Αρχιερατικός επίτροπος της Μητρόπολης για τη Νέα Ιερσέη. Ακολούθησε η τελετή κατάθεσης στεφάνων στο μνημείο για τα
θύματα της Γενοκτονίας που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της μονής της Παναγίας Σουμελά. Στεφάνια κατατέθηκαν εκ μέρους της Παμποντιακής Ομοσπονδίας, της Oμοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Μείζονος Νέας Υόρκης αλλά και των συλλόγων Ποντίων «Κομνηνοί» Νέας Υόρκης και «Πόντος» του Νόργουολκ, στο Κονέκτικατ, καθώς και του Ιερού Ιδρύματος «Παναγία Σουμελά» οι πρόεδροι κ.κ. Δ. Μολοχίδης, Η. Τσεκερίδης, Σ. Αμανατίδης, Γ. Τσιλφίδης και εκ μέρους του προέδρου του Ιδρύματος ο κ. Π. Συμεωνίδης, αντίστοιχα. Στους χαιρετισμούς τους οι εκπρόσωποι των φορέων που συμμετείχαν εξέφρασαν την ελπίδα ότι η μνήμη των θυμάτων της Ποντιακής Γενοκτονίας θα παραμείνει ζωντανή και θα μεταλαμπαδευτεί στις νεότερες γενιές.
Ταυτόχρονα, όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας ΗΠΑ και Καναδά κ. Δημήτρης Μολοχίδης, πληθαίνουν οι μαρτυρίες και τα στοιχεία από διάφορες
άλλες πηγές ότι η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού έγινε μέσα στο πλαίσιο ενός οργανωμένου σχεδίου, το οποίο, όπως επεσήμανε, δυστυχώς οι τότε μεγάλες δυνάμεις
αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες γνώριζαν αλλά δεν απέτρεψαν. Στάθηκε στην σημαντική ομιλία του Δρ. Ρόμπερτ Σενκ, καθηγητή του Πανεπιστήμιο της Νέας Ορλεάνης, που παρουσίασε νέα ντοκουμέντα για την περίοδο 1919-1923 και τον ρόλο του Αμερικανικού Ναυτικού κατά την περίοδο αυτή στη Μικρά Ασία
Το μεσημέρι της Κυριακής, 19 Μαΐου στο Μπόουλινγκ Γκριν έγινε η καθιερωμένη έπαρση της Ελληνικής και Ποντιακής σημαίας και παρά τη βροχή πλήθος ομογενών συμμετείχε στη σύντομη τελετή, στην οποία παρέστη και ο πρόξενος της Ελλάδας κ. Ευάγγελος Κυριακόπουλος.
