Χριστουγεννάρτς, Χριστιαννάρτς ή Δεκέμβριος; Καλό μήνα!

Ο Χειμώνας που σε διάφορα µέρη του Πόντου λέγεται ο Χειµός ή Χειµωγκός περιλαμβάνει τους μήνες Δεκέµβριο – Χριστιαννάρτς, Ιανουάριο – Καλαντάρτς , Φεβρουάριο – Κούντουρο. Στον Πόντο ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς, σταματούσαν οι εξωτερικές δουλειές, γύριζαν οι ξενιτεμένοι. Τα βράδια συνήθως τα περνούσαν σε σπίτια, κάνοντας τα νυχτέρια ή βεγγέρες, που στον Πόντο λεγόντουσαν Παρακάθια.

Για τους Ρωμαίους ο Δεκέμβριος ήταν ο δέκατος μήνας – Decem – μιας και το έτος τους άρχιζε τον Μάρτιο. Μετά την επικράτηση του Γρηγοριανού ημερολογίου έγινε δωδέκατος μήνας.

Στις 22 Δεκεμβρίου έχουμε τη μικρότερη ημέρα του χρόνου. Ο μήνας Δεκέμβριος ήταν ο αντίστοιχος προς τον Ποσειδεώνα του Αττικού ημερολογίου.

Το μήνα αυτό οι Ρωμαίοι τον είχαν αφιερωμένο στη λατρεία του Κρόνου Saturnus προς τιμή του οποίου γιόρταζαν τα Σατουρνάλια. Πίστευαν ότι στις 25 του μήνα ο Ήλιος αναγεννιόταν και αποκτούσε νέες δυνάμεις.

Η Εκκλησία μας έχοντας ως βάση το γεγονός αυτό το οποίο είχε βαθιές ρίζες στη λαϊκή συνείδηση το αντικατέστησε με μία μεγάλη χριστιανική γιορτή. Αυτή ήταν σαφώς η γέννηση του θεανθρώπου Ιησού Χριστού ο οποίος είναι ο ήλιος της δικαιοσύνης. Λόγω της γιορτής αυτής ονομάστηκε στον Πόντο, Χριστιαννάρτς όπως αναφέρει και το χαρακτηριστικό ρητό των Ποντίων για τον μήνα Δεκέμβριο Έρθαμε σον Χριστιανάρ’,ο Χριστόν εγεννέθεν,τα μήνας γίννταν δώδεκα,ο χρόνος πα ετελέθεν.

Στην Ινέπολη ονομαζόταν Σαρανταήμερος, στην Κερασούντα και την Τρίπολη λεγόταν Χριστιεννάρης, στα Κοτύωρα, Σάντα, Τραπεζούντα και Χαλδία Χριστιεννάρτς, ενώ επίσης σε Σάντα και Χαλδία καλείτο και Χριστιαννάρτς. Στη Ροδόπολη λεγόταν Χριστουγεννάρτς.

Μάλιστα τα Χριστούγεννα στον Πόντο έκαιγαν στο τζάκι ένα κούτσουρο για τρείς ημέρες που το ονόμαζαν χριστοκούριν.

Γιορτές Δεκεμβρίου:

Αγ. Βαρβάρα στις 4 Δεκεμβρίου από τη Μερζιφούντα του Πόντου

Αγ. Σάββας στις 5 Δεκεμβρίου από τη Μουταλάσκη ΝΔ Πόντος

Αγ. Νικόλαος 6 Δεκεμβρίου από τα Πάταρα του Δυτ. Πόντου.

Αγ. Άννα 9 Δεκεμβρίου. Στον Πόντο λεγόταν και Ανατολή.

Αγ. Μηνάς 10 Δεκεμβρίου. Μαζί με τον Άγιο Φανούριο ήταν οι άγιοι της τύχης.

Αγ. Σπυρίδωνας 12 Δεκεμβρίου.

Αγ. Ελευθέριος στις 15 Δεκεμβρίου. Ο Άγιος της ελευθερίας για τους φυλακισμένους και τις έγκυες.

Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου.

Οι τρείς ημέρες 4-5-6 Δεκεμβρίου στον Πόντο ονομάζονταν Νικολοβάρβαρα.

Μάλιστα εξαιτίας των καιρικών φαινομένων έλεγαν, «Άε-Βαρβάρα φύσα, Άε-Σάββα χόντσον κι Άε-Νικόλα έβγαλλ’ το ση δεντρού την τα πάν.»

Στο χωριό Αντρεάντων Αμισού έλεγαν : «Άι Βαρβάρα βαρβαρών, Άι Σάββας σαβανών, κι Αι Νικόλας παραχών.»

Καλό μήνα και Καλά Χριστούγεννα σε όλους!