Φωτιά, σφαγή, αίμα, θάνατος. Μέσα στις φλόγες ένας άνθρωπος που δεν υπολογίζει τη ζωή του, ορμάει για να σώσει ένα βρέφος μέσα από την κούνια του, κινδυνεύοντας να καεί ζωντανός και να αφήσει ορφανά τα τέσσερα δικά του παιδιά. Μια συκγλονιστική ιστορία από την Σμύρνη, διηγείται αποκλειστικά στο Pontos-News.Gr η κ. Δέσποινα Περσανίδου και μας αποκαλύπτει ποια ήταν η σχέση της με το βρέφος και τον άνθρωπο που το έσωσε.
Φωτογραφία: Αρχείο της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών - Thalassa Karadeniz
Pontos-News: Κυρία Δέσποινα την ιστορία που θα μας διηγηθείτε από ποιον την ακούσατε.
Δ.Π.: Η ιστορία που θα σας διηγηθώ είναι μια πραγματικά συγκινητική ιστορία ανθρωπιάς κι αυτοθυσίας. Φυσικά μου την είπε η γιαγιά μου, καθώς και πολλά άλλα που της άρεσε να μας διηγείται από τη ζωή της στη Σμύρνη.
Η γιαγιά μου η Δεσπούλα (Πινούλα την φωνάζαμε πειραχτικά) γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1897. Αρχοντογυναίκα και πολύ όμορφη, παντρεύτηκε τον παππού μου το Νικόλα και έκαναν τέσσερα παιδιά. Ο παππούς είχε κατάστημα με υφάσματα στη Σμύρνη, έβγαζε αρκετά χρήματα και είχαν αποκτήσει μεγάλη οικονομική και κοινωνική επιφάνεια.
Απέναντι από το σπίτι τους έμενε ένα ζευγάρι, η Μαριάνθη κι ο Θεοδόσης, με το οποίο η γιαγιά κι ο παππούς μου είχαν αναπτύξει πολύ φιλικές σχέσεις. Το ζευγάρι αν και ήταν πέντε χρόνια παντρεμένο δεν είχε παιδιά. Τον Ιούνιο του 1922 απέκτησαν μια κόρη και η χαρά τους ήταν απερίγραπτη. Η γιαγιά μου, βοηθούσε την Μαριάνθη στο μεγάλωμα της κόρης της και μάλιστα της είχαν ζητήσει να βαφτίσουν τη μικρή.
Το Σεπτέμβρη του 1922 όμως, η ζωή τους άλλαξε για πάντα. Οι Τούρκοι είχαν αποφασίσει να γίνει η Σμύρνη τουρκική και τα κατάφεραν. Ο παππούς κι η γιαγιά μου είχαν ήδη αρχίσει να ετοιμάζονται, γιατί ήξεραν ότι δεν μπορούσαν να μείνουν άλλο εκεί.
Στις 14 του Σεπτέμβρη λίγο πριν ξημερώσει, Τούρκοι μπήκαν στο σπίτι της Μαριάνθης και του Θεοδόση κι αφού τους έσφαξαν, έβαλαν φωτιά στο σπίτι.
Ο παππούς μου με κίνδυνο της ζωής του και γνωρίζοντας ότι υπήρχε μωρό στο σπίτι όρμησε στις φλόγες και άρπαξε το μωρό από την κούνια του. Μαζί με τη γιαγιά μου και τα τέσσερα παιδιά τους πήραν και το μωρό και κατάφεραν να φθάσουν στην Αθήνα.
Pontos-News: Με πέντε παιδιά μέσα στο απόλυτο χάος και την καταστροφή!!! Τι αγωνία έζησαν αυτοί οι άνθρωποι...
(Συγκινείται και δυσκολεύεται να μιλήσει)
Δ.Π.: Η γιαγιά μου κάθε φορά που διηγόταν τις στιγμές αυτές έκλαιγε με αναφιλητά. Πραγματικά μόνο εκείνοι ξέρουν τι πέρασαν, όσα κι αν μας περιγράφουν δεν μπορούμε να νιώσουμε το φόβο, την αγωνία και τον πανικό τους.
Οι δικοί μου όμως, ήταν δυό φορές τυχεροί. Από τη μια κατάφεραν να φθάσουν σώοι και από την άλλη, ο παππούς είχε φίλους στην Αθήνα που τους φιλοξένησαν και τους βοήθησαν πάρα πολύ μέχρι να ορθοποδήσουν. Δυστυχώς οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες που έφτασαν στην Αθήνα από τη Σμύρνη, το 1922, δέχθηκαν ρατσισμό και απαξίωση από τους Έλληνες, όπως μου έλεγε η γιαγιά μου. Γυναίκες που εκεί ήταν κυρές κι αρχόντισσες, εδώ δούλευαν σαν υπηρέτριες και μορφωμένοι άνδρες δούλευαν σαν χαμάληδες, για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους.
Οι παππούδες μου εγκαταστάθηκαν σε σπίτι στη Νέα Ιωνία από τα προσφυγικά που τους παραχώρησε το υπουργείο Πρόνοιας. Ο παππούς Νικόλας ήταν έξυπνος, δραστήριος και δουλευταράς. Έτσι κατάφερε μετά από μερικά χρόνια να στήσει ένα δικό του εμπορικό κατάστημα.
Pontos-News: Το μωρό που έφεραν μαζί τους τι απέγινε;
Δ.Π.: Τη μικρούλα που έσωσαν από το μένος των Τούρκων, την βάφτισαν και της έδωσαν το όνομα Μαριάνθη (όπως τη μητέρα της) και τη μεγάλωσαν με πάρα πολύ αγάπη σαν δικό τους παιδί. Όταν έγινε 18 χρονών αποφάσισαν να της πουν την αλήθεια, αλλά δεν άλλαξε τίποτα στη σχέση τους.
Η Μαριάνθη παντρεύτηκε στα 25 και έκανε μια κόρη, την…υποφαινόμενη. Ναι! Η Μαριάνθη ήταν η μητέρα μου. (Δάκρυα συγκίνησης διακόπτουν και πάλι τη διήγηση).
Μου έλεγε με πόση αγάπη την μεγάλωσαν οι γονείς της και πως δεν την ξεχώρισαν ποτέ από τα αδέρφια της.
Pontos-News: Ξαναπήγαν ποτέ στη Σμύρνη;
Η γιαγιά κι ο παππούς πολλές φορές είχαν αναφέρει, ότι λίγες μέρες πριν την μεγάλη καταστροφή είχαν κρύψει μέσα σε τοίχο του σπιτιού τους, χρυσές λίρες και κοσμήματα μεγάλης αξίας. Νοσταλγούσαν τα όμορφα χρόνια που έζησαν στη Σμύρνη κι είχαν όνειρο να πάνε κάποια μέρα στην παλιά γειτονιά τους και να ψάξουν να βρουν κάτι από τα παλιά.
Δεν πήγαν ποτέ ξανά εκεί. Ούτε η μητέρα μου αλλά ούτε κι εγώ. Νομίζω αν πήγαινα ποτέ στη Σμύρνη θα ένιωθα θυμό και αγανάκτηση.
Η γιαγιά Δεσπούλα τα τελευταία χρόνια της ζωής της, το έσκαγε συχνά από την επιτήρηση των παιδιών της έβγαινε στο δρόμο και ρωτούσε τους περαστικούς ποιο λεωφορείο θα πάρει για να πάει στη Σμύρνη να βρει το σπίτι της, τους συγγενείς και τους φίλους που άφησε εκεί.
Πέθανε το 1991 σε ηλικία 94 ετών. Με αυτό τον καημό έφυγε. Τη μητέρα μου την έχασα πριν δέκα χρόνια.
Pontos-News: Κυρία Δέσποινα, σας ευχαριστούμε πολύ, που μοιραστήκατε μαζί μας την υπέροχη αυτή ιστορία. Θα πρέπει να είστε περήφανη για την καταγωγή και τους προγόνους σας.
Δ.Π.: Με μεγάλωσαν με ηθικές αξίες, με έμαθαν να σέβομαι τους ανθρώπους και να αγαπώ την καταγωγή μου. Δεν είμαι μόνο περήφανη, είμαι και ευγνώμων...
Τμήμα σύνταξης
Pontos-News.Gr
