Ζουρέλ’: Το χριστιανικό χωριό με το «γαλανό» σχολείο που εξαγρίωνε τους Τούρκους

Χωρισμένο στους δύο συνοικισμούς¹, Ανθωχώρ’ και Καθωχώρ’, το χριστιανικό χωριό Ζουρέλ’, στην επαρχία του Όφεως στον Πόντο, αρχικά κατοικήθηκε απο τις οικογένειες Αδαμίδη, Παπαδόπουλου και Γαρατσίδη, ενώ στη συνέχεια στην περιοχή εγκαταστάθηκαν οι οικογένειες Αθανασιάδη, Σισμανίδη, Βλαχίδη, Καραμαλτίδη και Κοσμίδη². Στα τέλη του 19ου αιώνα και μέχρι και την ανταλλαγή των πληθυσμών στο Ζουρέλ’ ζούσαν περισσότερες από 40 οικογένειες με 250 Έλληνες κατοίκους ενώ συνολικά οι κάτοικοι ήταν 325.

Στο Ανθωχώρ’ υπήρχε η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (1848) και στο Καθωχώρ’ η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής (1820). Στον τουρκικό τομέα του χωριού υπήρχε κι ένα μισοκατεστραμμένο παρεκκλήσι³.

Όμως το στολίδι του Ζουρέλ’ (σήμερα Σαράικοϊ) ήταν το πέτρινο σχολείο που έχτισαν οι κάτοικοι το 1907, ανάμεσα στους δύο συνοικισμούς.

Ένα τριώροφο οικοδόμημα η κατασκευή του οποίου έγινε αποκλειστικά από τους κατοίκους. Το κτήριο θεωρούνταν ως το πλέον σύγχρονο για την εποχή στην επαρχία⁴. Όταν χτιζόταν, οι χωρικοί συγκεντρώνονταν στην αυλή του σχολείου και όλοι μαζί, άνδρες και γυναίκες πήγαιναν στις όχθες των ποταμών Γάιτα και Μπαλντατζή Ντερέ. Από εκεί, φορτωμένοι με οικοδομικά υλικά έπαιρναν τον δρόμο της επιστροφής. Οι νέοι έβαζαν χοντρούς κορμούς στους ώμους τους και εκεί ανέβαινε ο ξακουστός οργανοπαίκτης Γιάγκος Γοργορέβας (Γρηγοριάδης) και έπαιζε τουλούμ’⁵.

Όταν ολοκλήρωθηκε η κατασκευή του αποφάσισαν να το βάψουν με γαλανό χρώμα γεγονός που μετά την ήττα των Τούρκων, το 1912, δημιούργησε προβλήματα.

Οι τοπικές οθωμανικές Αρχές διέταξαν να αλλάξει το χρώμα, καθώς θύμιζε την ελληνική σημαία και τις εξαγρίωνε.

Την περίοδο 1900-1914, δηλαδή ακόμα και πριν από την κατασκευή του νέου σχολείου, καταγράφεται άνθηση των γραμμάτων στο χωριό καθώς εμπνευσμένοι δάσκαλοι που εφάρμοσαν προχωρημένες εκπαιδευτικές μεθόδους για την εποχή. Όπως σημειώνει ο Ηλίας Χατζηιωαννίδης⁶, στο Ζουρέλ’ δίδαξαν μεταξύ άλλων, οι Αβραάμ Παπαδόπουλος, Γαβριήλ Παπαδόπουλος, Ανέστης Αλχαζίδης ή Ανέστης τη Παρέσσας, Αναστάσιος Ζανέτας, Βασίλειος Αλχαζίδης, Κων/νος Καρυοφίλης από τα Σούρμενα και Χριστόφορος Ιωσηφίδης από την Τραπεζούντα.

Το σχολείο μετά τον ξεριζωμό χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους ως ημιγυμνάσιο ωστόσο σήμερα σώζονται μόνο κάποια μέρη από τα τοιχώματά του⁷.

Οι κάτοικοι ζούσαν κατά κύριο λόγο από τη γεωργία, ωστόσο δεν υπήρχαν αρκετά χωράφια για να εξασφαλιστεί τροφή για όλους και έτσι κάποιοι έφευγαν μετανάστες στη Ρωσία.

---

Πηγές

^1,5 Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού, «Ιστορία-Λαογραφία-Πολιτισμός», τόμ. 3, σ. 352-353, εκδ. Μάλλιαρης-Παιδεία.
^2,3,4,6 Χατζηιωαννίδης, Ηλίας (1978), Ιστορικά και Λαογραφικά της Επαρχίας Όφεως Πόντου, Θεσσαλονίκη.
⁷ Τα χωριά του Όφεως — 2. Ζουρέλ. In: Ipsilantis.gr. Μορφωτικός Ποντιακός Σύλλογος «Αλέξανδρος Υψηλάντης», abgerufen am 19. Oktober 2025 (griechisch): „«το σχολείο σώζεται ακόμα και χρησιμοποιείται από τους Τούρκους ως ημιγυμνάσιο»“.