Η βασιλοπούλλα και τα πέντε αδέλφια (Κερασούντος)

Έτον ένας βασιλέας και είχεν είναν κουτσήν. Έναν ημέραν έρθεν ο δάβολος έκλεψεν ατέν κ’ επήγεν ’ς έναν μέρος έσκισεν την γην κ’ εσέγκεν ατέν απέσ’ κ’ εκατέβεν αφκά κ’ εγέντον οφίδ’ κ’ ετυλίγεν ατέν. Και ο βασιλέας πουθέν κ’ εύρηκεν ατέν. Έτον εκεί ’ς σον κόσμον εις χέρα και είχεν πέντε παιδία και ο καθένας είχεν απ’ έναν τέχνην. Ο πρώτος εμυρίσκουτουν και ήνταν πράμαν έτον, ατός επέγ’νεν ευρήκ’νεν ατό. Ο δεύτερον έσκιζεν την γην. Ο τρίτον επαίρ’νεν και ας σ’ ωβόν απάν’ ήταν πράμαν έτον και τ’ ωβόν ’κ’ ετζάκωνεν. Άλλος πα ’ς σο ουρανόν κιάν’ να επέγ’ναν δυο πουλλία ακαλασμένα ας έναν ώραν κ’ ύστερα, ντ’ εθέλ’νεν το πουλλίν εσύρ’νεν κ’ εκρούγ’νεν. Και άλλος πα ας σον ουρανόν καικά να ερρούζνεν άρθωπος και ήνταν κι αν έτον, έρπαζεν ατόν αποφκά και ’κ’ εφίν’νεν ατόν κ’ εσκοτούτουν.

Η μάννα τουν ήκ’σεν ατό τ’ εχάθεν τη βασιλέα η θεγατέρα και επήγεν ’ς σο βασιλέαν και λέει ατόν «βασιλέα μ’, εγώ έχω χαΐκα και χαΐκα παιδία, εκείν’ ευρήκ’νε τη θεγατέρα σ’, δος με έναν γάτ’ καλά λώματα, ο εις την Παρασκευήν θα έρται ας σ’ ορμάν, θα δίγ’ άτα ’κει». Ο βασιλέας πα εδέκεν ατά’ κει. Ατέ επήρεν ατά κ’ επήγεν εκρέμασεν ατά ’ς σ’ οσπίτ’. Και όνταν έρθεν την Παρασκευήν ο πρώτον ο γιός ατ’ς και είδεν τα λώματα, εχάρεν και είπεν «μάννα, αβούτα τα λώματα εμέν εποίκες;». Κ’ εκείνε είπεν «ατά, παιδί μ’, ο βασιλέας έστειλεν ατά και είπεν, την ώραν ντο κουγίζ’ άτον ας έρται κι αν ’κ’ έν’, παρί’ άτα οπίς’». «Μάννα, εγώ πάγω» είπεν εκείνος και επήρεν τα λώματα εφόρεσεν κ’ επήγεν ’ς σ’ ορμάν. Άμον τ’ είδαν ατόν τ’ άλλα τ’ αδέλφα ’τ’, είπαν «η μάννα μουν κ’ εμάς εποίκεν» και έτρεξαν ’ς σ’ οσπίτ’ και είπαν «μάννα, τον αδελφό μουν εδέκες καλά λώματα, ’κι θα δις κ’ εμάς;». Είπεν κ’ εκείνε «εγώ παίρω ας σο βασιλέαν και δίγω σας, αμή ντο λέγω σας να ’φτάτεν». Είπαν κ’ εκείν’ «ευτάμε». Επήγεν η μάννα τουν είπεν τον βασιλέαν «δός με και για τ’ άλλα τα τέσσερα παιδία μ’ άμον εκείν’ τα λώματα, κι οπουρνά στείλον κ’ έπαρ’ τ’ς, κ’ εκείν’ ευρήκ’νε τη θεγατέρα σ’». Έγκεν η ’υναίκα τα λώματα ’ς σ’οσπίτ’ κ’ εδέκεν τοι δύσ’ και τον άλλον’, π’ εστέρθεν να πάη να κουίζ’ τον τρανόν τον αδελφόν, εδέκεν τα κόκκινα τα λώματα.

Αποπουρνού ο βασιλέας έστειλεν κ’ επήρεν ατ’ς και είπεν «η θεγατέρα μ’ εχάθεν κ’ εγέντον τρία μήνας ’κ’ εύρα τεν, αν ευρηκετ’ άτεν, ήνταν θέλετεν θα δίγω σας και τον είναν την κουτσήν». Είπεν ο πρώτον τον βασιλέαν «απόθεν καικά εχάθεν;». Είπεν και ο βασιλέας «αδακά ’ς σην πόρταν ίστα εσπόγγιζεν». Ατότε ο πρώτον είπε «αδέλφα μ’, ακλοθέστε με». Και άμον σκύλλος εμυρίστεν εμυρίστεν κ’ επήγεν εκάν δυ’ ωρών στράταν. Εύρεν έναν ομάλ’. Ξαν εμυρίστεν εμυρίστεν, επέμ’νεν εκεί κάμμερ’. Είπεν τον δεύτερον «η κουτσή αδαφκά έν’». «Επίσ’ εστά» είπεν ο δεύτερον. Και εντώκεν με το τοπούζ’ν ατ κ’ έσκισεν την γην και είδεν την κουτσήν ετυλίγεν ατέν τ’ οφίδ’ και κοιμάται. Είπεν τον τρίτον «άδελφε, ακεί για τέρεν». Ο τρίτον, άμον το είδεν την κουτσήν, «επίσ’ εσταθέστεν» είπεν ατ’ς, και άμον πουλλίν εκατέβεν αφκά και τ’ οφίδ’ ίστα εκοιμούτουν, επίσαν ας ουράδ’ν άχτε και έκλωσεν έκλωσεν, ίστα έσ’κωνεν να εσύρ’νεν τ’ οφίδ’, ατό εγνέφ’σεν και άμον πουλλίν εγκαλάστεν την κουτσήν κ’ επέταξεν. Ατότε τ’ αδέλφα ’τ’ όλ’ ετζάγιξαν τον τέταρτον «ντο στέκ’ς; σύρον και ντώσ’ τ’ οφίδ’ κι ας ρούζ’ η κουτσή». Είπεν ατ’ς κ’ εκείνος «μωρέ, ντ’ έπαθετεν; Ας γομώνω έναν τσιπούκ’ κεπεκεί, μη φογάστιν, μίαν ας ταράεται ’ς σα λίβα». Και ας τ’ έπεν το τσιπούκ’ν ατ’, έσυρεν τη σαγίταν ατ’ κ’ εντώκεν εσκότωσεν τ’ οφίδ’ και η κουτσή έρται και στέκ’. Ατότε ο υστερνόν αδελφόν εκούιξεν «επίσ’ εσταθέστεν» και έρπαξεν την κουτσήν ας σην αέραν και ’κ’ εφέκεν ατέν να έρρουζ’νεν κα.

Ατώρα εσκάλωσαν να μαλλών’νε τσι θα παίρ’ άτεν. Είπεν ο πρώτον «εγώ να μη εμυρίσκουμ’νε και έρχουμ’νε εύρηκα ’τεν, εσείς ντο θα επαίρ’νετεν;». Είπεν ατόν και ο δεύτερον «χα καλά, εσύ εύρες ατέν, αμή εγώ να μη έσκιζα την γην, εσύ ντο θα εποίν’νες;». Είπεν ατόν και ο τρίτον «χα ατόν λες καλά, αμή εγώ ναμη εχπάν’να την κουτσήν ας σ’ οφίδ’, εσείς ντο θα επαίρ’νετεν;». Είπεν και ο τέταρτον «αμή εγώ να μη εσύρ’να τη σαγίταν ’ς σον ουρανόν κ’ εσκότωνα τ’ οφίδ, η κουτσή ’κι θα εχάτον;». Είπεν και ο πέμπτον «εσύ πα καλά και άλλος πα και άλλος πα και άλλος πα, εξέγκετεν την κουτσή και ούλα εποίκετεν, αμή εγώ να μη έρπαζα ’τεν ας σην αέραν, ’κι θα έρουζ’νεν κ’ εσκοτούτουν;». Και όλων ύστερος επήγαν εγκάλεσαν ’ς σον βασιλέαν και επήρεν ο πέμπτον την κουτσήν. Εδέκεν ο βασιλέας και τη μάνναν ατ’ γρόσα πολλά και τ’ άλτς εσέγκεν ’ς σα δουλείας.

Από το Σίμος Λιανίδης, Τα παραμύθια του ποντιακού λαού, έκδ. Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, Αθήνα 1962.

• Διατηρήθηκε η ορθογραφία και η σύνταξη του συγγραφέα.