Μαρία Λαζαρίδη. Νέα, όμορφη και ταλαντούχα παρουσιάστρια της ελληνικής εκπομπής στο πρώτο τηλεοπτικό κανάλι της Κριμαίας, κατακτά όλο και μεγαλύτερο κοινό στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το τηλεοπτικό της συνεργείο επισκέπτεται τις παρευξείνιες περιοχές με σκοπό την ανάδειξη των ηθών και των εθίμων του αρχαιότερου λαού της περιοχής, των Ελλήνων.
Διαχρονική και ισχυρή η παρουσία του ελληνισμού στα βόρεια παράλια του Εύξεινου Πόντου, παρά τους κατακλυσμούς στην ιστορία της περιοχής και την πανσπερμία των λαών εκεί, αυτοχθόνων και μη.
Η Μαρία ήρθε στην Κριμαία το 1989, σε ηλικία ενός έτους. Οι γονείς της, ο Σωκράτης Λαζαρίδης από το ελληνικό χωριό Μικρή Ιραγκά της Γεωργίας και η Όλγα από την πόλη Ντούμπνα κοντά στη Μόσχα, εγκαταστάθηκαν στην πόλη Στάρι Κριμ (Παλαιά Κριμαία) μετά από πρόσκληση των τοπικών Αρχών για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Αργότερα ο Σωκράτης Λαζαρίδης μετακόμισε στην πρωτεύουσα της Κριμαίας, τη Συμφερόπολη, για να οργανώσει την έδρα της Ελληνικής Φιλολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο, και μετέφερε και την οικογένειά του.
Η Μαρία Λαζαρίδη στα παιδικά της χρόνια (κάτω, κέντρο) στο χωριό Ιραγκά
με τη γιαγιά Ελπίδα, τα μέλη και φίλους της οικογένειας
Το 1999 έγινε πρωτεργάτης στην ίδρυση του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών «Ελπίδα». Με τη συμβολή του οργανώθηκαν διαγωνισμοί για την καλύτερη γνώση και την ανάδειξη της ελληνικής γλώσσας στην Κριμαία.
Η αποκατάσταση στην Κριμαία
«Ήταν δύσκολη η κατάσταση στη Γεωργία εκείνη την περίοδο. Ο πατέρας μου όμως δέχτηκε προτάσεις για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας από δύο περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης και έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα στο Σότσι και τη Στάρι Κριμ. Υπήρχε και άλλη λύση, να φύγουμε στην Ελλάδα», λέει η Μαρία Λαζαρίδη στο pontos-news.gr.
«Η χερσόνησος της Κριμαίας είχε καλό υποτροπικό κλίμα και η οικονομική κατάσταση εκεί ήταν αρκετά καλύτερη από άλλες περιοχές της ΕΣΣΔ. Έτσι μεταφερθήκαμε από τον Καύκασο στην Κριμαία. Και οι δυο περιοχές έχουν άμεση σχέση με τον ελληνισμό».
Σωκράτης και Όλγα, οι γονείς της Μαρίας, με ποντιακές φορεσιές
Ο πατέρας της Μαρίας, Σωκράτης, ήταν μαθητής της (γνωστής σε όλη την πρώην ΕΣΣΔ) ελληνίστριας Μαρίνας Ρίτοβα. Η Ρωσίδα σύζυγός του Όλγα έμαθε τη γλώσσα του άνδρα της και κατάφερε να την διδάσκει στο σχολείο της Συμφερόπολης, συμβάλλοντας στη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Δίπλα στους γονείς έμαθαν τη μητρική τους γλώσσα και τα δυο τους παιδιά. Βοηθούσε και η άμεση επαφή με τους συγγενείς στο ελληνόφωνο χωριό Ιραγκά. Η Μαρία συνήθιζε να επισκέπτεται τους παππούδες από τη μεριά της μαμάς, ενώ ο κατά δύο χρόνια μεγαλύτερος αδελφός της Αναστάσιος σύχναζε στο χωριό του πατέρα του. Και σήμερα, όταν ο Αναστάσιος μιλάει με την Πόντια γιαγιά του Ελπίδα, αυτόματα περνάει από τα ρωσικά στα ποντιακά.
Ο ελληνικός κόσμος του Εύξεινου Πόντου
Η ελληνική γλώσσα, και δη η ποντιακή διάλεκτος, δεν είναι το μοναδικό γνώρισμα που ξεχωρίζει τους περισσότερους Έλληνες των παρευξείνιων περιοχών από τους υπόλοιπους κατοίκους. Φημισμένα στον Εύξεινο Πόντο είναι και τα ποντιακά εδέσματα.
«Από τα παιδικά μας χρόνια μάθαμε τα μυστικά της ποντιακής κουζίνας. Το χαβίτσ’, το σορβάν και πολλά άλλα φαγητά μάς είναι πολύ γνώριμα. Από τη γιαγιά έμαθε τα ξεχωριστά φαγητά των Ελλήνων του Πόντου και η μητέρα μου. Τα πρώτα χρόνια μετά το γάμο οι νιόπαντροι γονείς μου έζησαν δίπλα στους συγγενείς του πατέρα μου. Η ποντιακή γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα των Ποντίων του χωριού Ιραγκά ήταν και παρέμειναν μέχρι τις μέρες μας ένα απόρθητο κάστρο», συνεχίζει την αφήγησή της η Μαρία.
Η Μαρία Λαζαρίδη (αριστερά) συμμετέχει σε ποντιακό χορευτικό
Ο ελληνικός πληθυσμός της Κριμαίας αποτελείται σήμερα από Έλληνες του Εύξεινου Πόντου (ελληνόφωνους και τουρκόφωνους), της Θράκης και του Αιγαίου.
Σε πρώτη φάση η Μαρία μελέτησε την ιστορία της Ελλάδας και τη νεοελληνική γλώσσα. Τον εσωτερικό της κόσμο όμως άλλαξε η επίσκεψή της στην Ελλάδα.
Σε ένα ποντιακό γλέντι, μπαίνοντας στον κυκλικό ποντιακό χορό, η Μαρία αισθάνθηκε την άμεση σχέση με τους προγόνους και «κατάλαβε», όπως λέει η ίδια, «γιατί οι πρόγονοι χορεύαν με τον συγκεκριμένο τρόπο».
«Εγώ κι ο αδελφός μου», λέει η Μαρία, «ήμασταν πάντα βυθισμένοι στην ελληνική πολιτιστική ατμόσφαιρα. Ακούγαμε τα ποντιακά τραγούδια της γιαγιάς μας, π.χ. Η γνώση των ελληνικών ήταν τόσο υψηλή, που οι γονείς μας συμβούλεψαν να επιλέξουμε ένα διαφορετικό από αυτούς επάγγελμα.
»Ο αδελφός μου σπούδασε μαθηματικά, και εγώ στο τμήμα Πολιτισμού. Όλα τα θέματα των εργασιών μου, όμως, είχαν σχέση με την Ελλάδα (ελληνικό θέατρο, θέατρο σκιών «Καραγκιόζης»). Η πτυχιακή μου σχετιζόταν με το αρχαίο ελληνικό δράμα».
Η Μαρία Λαζαρίδη (αριστερά) συμμετέχει στο παιδικό πρόγραμμα «Τα αστεράκια της Χερσονήσου»
Στο τελευταίο έτος των σπουδών της η Μαρία παντρεύτηκε και απέκτησε έναν γιο, τον Ηλία, και για σχεδόν τρία χρόνια ήταν απομονωμένη από τον ευρύτερο ελληνικό χώρο. «Κάποια στιγμή άρχισα να νιώθω νοσταλγία, μου έλειπαν σχεδόν όλα – η ποντιακή λαλιά, οι χοροί, η κουζίνα της γιαγιάς. Αισθάνομαι την ανάγκη να περιβάλλομαι από τους Έλληνες και τον ελληνικό πολιτισμό», μας λέει η Μαρία. «Ό,τι συγκράτησα από την ελληνική παράδοση, τα μεταφέρω και στον γιο μου που είναι τώρα τεσσερισήμισι χρόνων. Βοηθάει και η γιαγιά, που ζει μαζί μας».
Η δουλειά στην τηλεόραση
Σήμερα η Μαρία Λαζαρίδη είναι παρουσιάστρια της ελληνικής εκπομπής «Ελπίδα» στο πρώτο κανάλι της Κριμαίας, και της εκπομπής «Ελπίδα+», που στηρίζεται από τον επιχειρηματία και πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Κοινωνικών Οργανώσεων της Ρωσίας Ιβάν Σαββίδη.
«Μετά την ένωση της Κριμαίας με τη Ρωσία γίναμε μέρος ενός ευρύτερου ελληνικού χώρου. Δεν φαντάζομαι τον εαυτό μου χωρίς αυτούς τους ζεστούς ανθρώπους στις περιοχές του Κράσνονταρ, της Ανάπας, του Βίτιαζεβο, του Κριμσκ, της Σταυρούπολης, και πολλές άλλες. Τους επισκέφτηκα ως παρουσιάστρια της ελληνικής εκπομπής «Ελπίδα+». Είναι όμορφο να αντικρίζεις γειτονιές όπου ακούγεται η ποντιακή λύρα και να συναντάς πατριώτες σε διάφορους τόπους με άσβεστη τη φλόγα στην καρδιά.
Συνάντηση στην Ελληνική Λέσχη της Μόσχας «Ρωμιοσύνη»
»Η ελληνική εκπομπή στην τηλεόραση της Κριμαίας προϋπήρχε με τις ονομασίες “Καλημέρα” και “Ελευθερία”. Μετά το δημοψήφισμα για την ένωση με τη Ρωσία δέχτηκα πρόταση από την υπεύθυνη της Κρατικής Επιτροπής για τη Μόρφωση και τον Πολιτισμό στην Κριμαία, την ελληνικής καταγωγής Λαρίσα Γεωργιάδη, να κάνω μια δική μου ελληνική τηλεοπτική εκπομπή. Εκείνη με πήγε στην επίσης Ελληνίδα βουλευτή Όλγα Κοβιτίδη. Μετά από τη συνάντηση μαζί της τον Μάρτιο του 2014 ξεκίνησε η δουλειά μου στην τηλεόραση.
»Το προσωπικό του καναλιού με αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή. Ο γενικός σκηνοθέτης Νμίτρι Στέιν ήταν δίπλα μου σε όλα τα πρώτα βήματα. Με υποστήριξε ο Ιβάν Σόνους, πρόεδρος της Περιφερειακής Εθνικοπολιτιστικής Αυτονομίας των Ελλήνων της Κριμαίας. Με στήριξαν και οι γονείς μου, βοηθώντας να μπουν στη σειρά όλα αυτά που προγραμμάτιζα για τις πρώτες εκπομπές μου».
Η δουλειά της Μαρίας όμως δεν έμεινε μέσα στα σύνορα της κριμαϊκής χερσονήσου.
«Κάποια στιγμή ήρθε η ώρα να βγει η εκπομπή μου έξω από την Κριμαία. Με τη συμβολή της εκδότριας της εφημερίδας Μιρ και Ομόνοια Ίγκας Αμπγκάροβα απευθύνθηκα στον επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη, παρουσιάζοντας το επιχειρηματικό σχέδιο για μια εκπομπή που θα αφορούσε τον ελληνισμό της Ρωσίας, και έλαβα θετική απάντηση. Έτσι ξεκίνησε η καινούρια προσπάθεια με τον τίτλο «Ελπίδα+», την οποία είχε αγκαλιάσει και η γενική διευθυντήρια στο πρώτο κανάλι της Κριμαίας, Εκατερίνα Κόζιρ.
Η Μαρία Λαζαρίδη παίρνει συνέντευξη από τον Ιβάν Σαββίδη
»Όταν επιστρέψαμε από τη Σταυρούπολη, μετά την πρώτη αποστολή, δεχτήκαμε πολλές ευχαριστήριες επιστολές.
»Μια ηλικιωμένη γυναίκα, με κινητικό πρόβλημα, όταν άκουσε την κεμεντζέ στην εκπομπή χόρεψε μπροστά στην τηλεόραση! Η ίδια μάς αφηγήθηκε την ιστορία εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη της.»
Η εκπομπή της Μαρίας βγαίνει στα ρωσικά αφού οι περισσότεροι από τους τηλεθεατές δεν θα μπορούσαν να καταλάβουν πλήρως τη νεοελληνική. Η ρωσική γλώσσα σε αυτή την περίπτωση βοηθά τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού σε ρωσόφωνο κοινό, όπου κι αν ζει. Το πρόγραμμά της μάλιστα παρακολουθούν Έλληνες και φιλέλληνες και εκτός της Κριμαίας, μέσω του Youtube.
Μια γεύση από την εκπομπή «Ελπίδα+» και τις ελληνικές κοινότητες της Ρωσίας
«Το δικό μας τηλεοπτικό κοινό αποτελείται από αυτούς που θέλουν να έρθουν σε επαφή με τον ελληνικό κόσμο. Για την ίδια την Ελλάδα, αλλά και για τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και άλλες ελληνικές περιοχές που βρίσκονται εκτός του νεότερου ελληνικού κράτους πρέπει να μάθουν όλοι, ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής. Πρέπει να γίνουν ευρέως γνωστά τα επιτεύγματα των Ελλήνων και των ελληνικών κοινωνικών οργανώσεων ανά τον κόσμο. Προσωπικά, εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου στους συμπατριώτες μου για τη βοήθεια που μου παρέχουν, ανοίγοντας τις πόρτες των σπιτιών και τις ψυχές τους».
Κείμενο: Βασίλης Τσενκελίδης
Φωτογραφίες: Αρχείο Μαρίας Λαζαρίδη
