Έφυγε σαν σήμερα από τη ζωή το 1963 ένας σπουδαίος του ποντιακού ελληνισμού, ένας πατριώτης, γιατρός αλλά και άνθρωπος του πνεύματος με τεράστια συνεισφορά στη διάσωση του ποντιακού πολιτισμού.
Σε μια τέτοια ημέρα μνήμης και εθνικής υπερηφάνειας για ένα άξιο τέκνο που χάραξε με ανεξίτηλο μελάνι μια ιστορία η οποία παραμένει ζώσα, το pontosnews.gr επέλεξε να δημοσιεύσει απόσπασμα από σύγγραμμα του καθηγητή Κωνσταντίνου Φωτιάδη, το οποίο αναφέρεται στο κορυφαίο έργο του Φίλωνα Κτενίδη, την Ποντιακή Εστία:
Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του μυούμαστε πραγματικά σε έναν ολόκληρο κόσμο: έργα ιστορικά, κοινωνικά, θεατρικά, εύθυμοι διάλογοι, λυρικές συνθέσεις, ένας κόσμος ελεγειακός, ζωγραφισμένος με τη δωρική λιτότητα του ελληνοποντιακού χρωστήρα του.
Στα κείμενα του περιοδικού αναβιώνουν οι παραδόσεις της γενέθλιας γης, καταχωρούνται στο χώρο ως ψηφίδες ενός ζωντανού παρελθόντος, οικοδομούν τη συλλογική μνήμη ενός ολόκληρου λαού.
Διαβάζοντάς τα κανείς νιώθει τον τρικυμισμένο πόθο και το παλλόμενο πάθος του συγγραφέα, ακούει τη φωνή των προγόνων να ταξιδεύει πέρα από τα κάστρα του Πόντου, να αντιλαλεί παράλληλα με τον ήχο της καμπάνας του Πόντου και να μορφοποιεί τον μέσα μας πλούτο με μια μαγεία και μια σαγήνη που συνεπαίρνει.
Το περιοδικό βραβεύεται το 1956 από την Ακαδημία Αθηνών και μαζί με αυτό και όλη η ποντιακή παράδοση, αυτή που διαχέεται μέσα από τις σελίδες του περιοδικού και σημασιοδοτεί την ταυτότητα και την ιστορία μας.
Στην εισηγητική τους Έκθεση οι υπεύθυνοι της Ακαδημίας που βραβεύουν το περιοδικό θα τονίσουν την εξαιρετικής ποιότητας ποντιακή λαογραφία η οποία προβάλλει μέσα στις σελίδες του, την αρτιότητα των δοκιμίων, των θεατρικών κειμένων και των διηγημάτων του, την ευρύτατη χρήση της ποντιακής διαλέκτου ως μέσου λογοτεχνικής έκφρασης.
Είναι γεγονός ότι ο Κτενίδης προς αυτή την κατεύθυνση επεδείκνυε ξεχωριστό ζήλο, προς την κατεύθυνση δηλαδή της απόδοσης των ποντιακών ιδιωμάτων. Θεωρούσε ότι ήταν επιφορτισμένος με το καθήκον της κωδικοποίησης της ποντιακής γλώσσας και ότι η προσπάθειά του αυτή πήγαινε πέρα από τον ίδιο, σε μια απώτερη χρονική στιγμή, όταν το ποντιακό ιδίωμα θα ήταν μια νεκρή γλώσσα. Ένιωθε επομένως στους ώμους του βαρύ το χρέος του ανθρώπου που ήταν επιφορτισμένος με τη σωστή μορφολογική και φωνητική αποτύπωσή της. Και αυτή ακριβώς η συμβολή του, ως επιστήμονα γλωσσολόγου στην παράδοση του ποντιακού ιδιώματος δεν έχει δεόντως τονιστεί από τους μελετητές του.
Οι εισηγητές της Ακαδημίας, οι οποίοι θα αιτιολογήσουν τη βράβευση του περιοδικού του, θα μεταθέσουν το θέμα από την επιστημονική στην ιδεολογική λειτουργία αυτής της ηθογραφίας, η οποία διατηρεί ζωντανό τον πόθο των χαμένων πατρίδων μέσα από το μύθο και το όνειρο, στη συνείδηση του απλού ανθρώπου.
Πρόκειται για μια λειτουργία η οποία υπερβαίνει τον συναισθηματισμό και λειτουργεί συνεκτικά, προσδιορίζοντας την πολιτισμική ταυτότητα των ανθρώπων που ενστερνίζονται τα μηνύματά της. Και τέλος υπερτονίζουν την υπερπόντια επικοινωνία των Ποντίων η οποία πετυχαίνεται με γέφυρα το περιοδικό και η οποία συμβάλλει στην ανταλλαγή μηνυμάτων, βιωμάτων, αξιών συναφών προς την πολύτροπη και πολυπρόσωπη παρουσία της ποντιακής διασποράς. Πάνω από όλα όμως ο Κτενίδης επιχειρεί με το βιβλίο του να αποτρέψει τους Ποντίους από την επερχόμενη λήθη των παραδόσεων και της πολιτισμικής τους ταυτότητας και να τους οδηγήσει στη σπουδή και την αναβίωση τους.
![Ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης (τοιχογραφία του Μανουήλ Πανσέληνου από τον Ιερό Ναό Πρωτάτου Καρυών [1290]. Πηγή: commons.wikimedia.org). Στο φόντο άποψη της Μονής Μεγίστης Λαύρας (φωτ.: Mätes II / commons.wikimedia.org)](https://www.pontosnews.gr/wp-content/uploads/2022/07/athanasios-athonitis-Megisti_Lavra-360x180.jpg)
