Όταν το κινητό της χτυπάει, ακούγεται ποντιακή λύρα. Μεσημέρι Σαββάτου στη Ρόδο και η Φωτεινή Ελευθεριάδου δεν προλαβαίνει να μιλάει στο τηλέφωνο. Βρισκόμαστε λίγες ώρες πριν από το 1ο Φεστιβάλ Ποντιακής Γαστρονομίας και η πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Ρόδου «Ο Διγενής» τρέχει να ρυθμίσει τις τελευταίες λεπτομέρειες ώστε όλα να είναι στην εντέλεια.
«Μπορεί να είμαστε λίγοι οι Πόντιοι της Ρόδου, αλλά προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο δυναμικοί γίνεται», μας εξηγεί ο χοροδιδάσκαλος Νίκος Σιώμος.
Ο ίδιος γεννήθηκε στη Γερμανία, δηλώνει φανατικά ότι είναι από το Άργος Ορεστικό Καστοριάς, σπουδάζει δάσκαλος στη Ρόδο αλλά προτού φτάσει στο νησί έψαξε να βρει το σύλλογο που θα τον… στεγάσει. Φοιτητές και στρατιωτικοί είναι μια «δεξαμενή» για το σύλλογο ώστε να γεμίζει με νέο αίμα.
«Προσπαθούμε να έχουμε μεγάλη παρουσία, ωστόσο. Η Ρόδος πάντα είναι στο ετήσιο Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών, ενώ έχουμε και ζήτηση γιατί το Λύκειο Ελληνίδων του νησιού δεν παρουσιάζει ποντιακά», υπογραμμίζει ο Νίκος. «Όλα γίνονται για τα νέα παιδιά, γι’ αυτά τρέχουμε», δηλώνει η Φωτεινή Ελευθεριάδου λίγο προτού φύγει για να τακτοποιήσει μια ακόμα εκκρεμότητα.
Στο σπίτι της προέδρου του συλλόγου στην Κοσκινού εδώ και τρεις ημέρες κόσμος μπαινοβγαίνει, και ήδη από την πόρτα η μυρωδιά των ποντιακών φαγητών σπάει μύτες. Κυρίαρχη στην κουζίνα η Έλλη Σιδηροπούλου, φίλη του συλλόγου, που ταξίδεψε στη Ρόδο ειδικά για το φεστιβάλ, αναλαμβάνονται χρέη σεφ.
«Οι φίλοι χαριτολογώντας με λένε Πόντια Βέφα», εξηγεί γελώντας, και επιδεικνύει με καμάρι την ποδιά της που γράφει «Σύλλογος Ποντίων Ρόδου». Την Παρασκευή έδωσε συνέντευξη σε τοπικό σταθμό δείχνοντάς τους πώς τυλίγονται τα ποντιακά ντολμαδάκια με μαυρολάχανο. Για τις ανάγκες του φεστιβάλ μέχρι την πρωτεύουσα των Δωδεκανήσων ταξίδεψαν φύλλα λάχανου από το Μενίδι, 8 κιλά γαΐς τυρίν από τη Θεσσαλονίκη αλλά και 6 κιλά πασκιτάν, 4 κιλά κορκότα, 4 κιλά καλαμποκάλευρο και 20 λίτρα τάν’.
Στην κουζίνα εκτός από τα ντολμαδάκια που είναι ήδη έτοιμα –για λόγους οικονομίας χρόνου, λέει η Φωτεινή Ελευθεριάδου–, πάνω στους πάγκους είναι αραδιασμένα ταψιά με λαχταριστό σινί. «Ήταν το “καλό” μας γλυκό. Στους γάμους, οι συγγενείς το πήγαιναν μαζί με το δώρο. Έχω φωτογραφία της μάνας μου να κρατάει ένα ταψί τυλιγμένο σε σελοφάν φορώντας τα καλά της», εξηγεί η Έλλη Σιδηροπούλου. Η γεύση του θυμίζει μπακλαβά κυρίως λόγω των υλικών του: αλεύρι, κανέλλα, καρύδια, σιρόπι.
«Σινί» στα ποντιακά είναι το ταψί, αλλά και το γλυκό που συνήθως πήγαιναν οι συγγενείς στους γάμους
Ο χρόνος μετράει αντίστροφα μέχρι τις 18:00 που (επίσημα) ξεκινά το φεστιβάλ. Στο πιο χαρακτηριστικό σημείο της Ρόδου, στο Μανδράκι, στα… πόδια σχεδόν των ελαφιών που αποτελούν σήμα κατατεθέν του νησιού, έχουν ήδη στηθεί τραπέζια με λευκά τραπεζομάντιλα και τα πετρογκάζ. Πίσω στην Κοσκινού, η Κούλα μαζί με την μητέρα της Ιωάννα –που ήρθε στη Ρόδο από την Καβάλα χωρίς να γνωρίζει κάτι, αλλά που μπήκε με χαρά στην κουζίνα για να βοηθήσει–, γεμίζουν με πατάτα τη ζύμη για τα πιροσκί. Η Έλλη τηγανίζει, και τα δρομολόγια από και προς το κέντρο της Ρόδου αρχίζουν και πυκνώνουν.
Πιροσκί με πατάτα λίγο προτού μπουν στο τηγάνι
Το νέο για το 1ο Φεστιβάλ Ποντιακής Γαστρονομίας έχει ταξιδέψει σε όλη τη Ρόδο. Η Ροδιακή με ένα άρθρο το πρωί του Σαββάτου παρουσίαζε την πρωτοβουλία του συλλόγου να μυήσει τον κόσμο στην ποντιακή κουζίνα προσφέροντας δωρεάν τα σχετικά εδέσματα. Οι πρώτοι επισκέπτες έχουν ήδη φτάσει στο Μανδράκι και ρωτούν να μάθουν τι πρόκειται να συμβεί. Ο 16χρονος Παναγιώτης Γεωργιάδης, ο αυτοδίδακτος λυράρης, αρχίζει να στήνει τα μηχανήματα καθώς φεστιβάλ χωρίς μουσική και χορό δεν γίνεται.
Έως τα μεσάνυχτα έπαιζε η λύρα στο Μανδράκι της Ρόδου
Η ώρα έχει πάει 18:30 περίπου, και τα πρώτα τηγάνια έχουν αρχίσει να μπαίνουν στη φωτιά, αυτή τη φορά επιτόπου. Το περέκ ετοιμάζεται και η ουρά έχει ήδη σχηματιστεί από κόσμο που περιμένει να δοκιμάσει. Ελάχιστα πιο μετά ακούγονται και πρώτες δοξαριές από τη λύρα. Δεν χρειάστηκε πολύ για να ξεκινήσει και ο χορός και να βγουν οι φωτογραφικές μηχανές από τουρίστες αλλά και ντόπιους που ήθελαν να απαθανατίσουν την κάθε στιγμή.
Το φως αρχίζει να πέφτει σιγά-σιγά, αλλά αντί ο κόσμος να φωτογραφίζει τα ελαφάκια στη δύση του ηλίου κάθεται σε παγκάκια και απολαμβάνει χαβίτσ’ που μόλις βγήκε από την κατσαρόλα. Οι γυναίκες που σέρβιραν δεν προλάβαιναν να δίνουν στο… φτερό συνταγές για το πώς γίνεται το περέκ. «Πείτε μου τι είναι αυτό. Άρεσε τόσο πολύ στον γιο μου», ρωτάει μια κοπέλα δείχνοντας το σχεδόν ενός έτους παιδί της που μόλις είχε… εξαφανίσει ένα μπολάκι με τανωμένο σορβά.
Όσοι βρέθηκαν στο φεστιβάλ δεν σταμάτησαν να τραβούν φωτογραφίες
Ο κόσμος όσο περνάει η ώρα αρχίζει να πυκνώνει όλο και πιο πολύ. Από το γάμο που μόλις τελείωσε στην παρακείμενη εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στέκονται με τις μπομπονιέρες στα χέρια να χαζέψουν τους Πόντιους που χορεύουν τίκ’. Κάποιοι τουρίστες, πιο τολμηροί, μπαίνουν κι εκείνοι στον κύκλο προσπαθώντας να ακολουθήσουν τα βήματα. Χειροκροτήματα, καλό φαγητό και ο κόσμος να συνεχίζει να έρχεται. Ένας προβολέας τοποθετήθηκε ώστε ούτε όταν έπεσε το φως να μην σταματήσουν να προσφέρονται ποντιακά φαγητά.
Σιγά-σιγά, βλέποντας την επιτυχία της εκδήλωσης, οι άνθρωποι του συλλόγου αρχίζουν και χαλαρώνουν. Η Φωτεινή Ελευθεριάδου μπαίνει κι εκείνη στο χορό, σε λίγο προστίθενται και… ποδιές που γράφουν «έμνοστα» (νόστιμα) – ένας χορός και πάλι πίσω στο τηγάνι από το οποίο τώρα βγαίνουν πισία. «Σεράντα μήλα κόκκινα πούλι μ’» τραγουδούν τα δύο μικρότερα μέλη του συλλόγου, η 12χρονη Χριστίνα μαζί με την 8χρονη αδερφή της Μαρία.
Η πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Ρόδου Φωτεινή Ελευθεριάδου
Είναι περασμένα μεσάνυχτα πια όταν η λύρα και το νταούλι σταματούν να παίζουν. Η επιτυχία του 1ου Φεστιβάλ Ποντιακής Γαστρονομίας είναι δεδομένη. Οι Πόντιοι της Ρόδου έκαναν με τον πιο γευστικό τρόπο αισθητή την παρουσία τους. Σχεδόν… κουράστηκαν να απαντούν «για να μας γνωρίσετε» στην ερώτηση «γιατί το κάνετε αυτό», αλλά δεν κουράστηκαν να ακούνε από τον κόσμο την ευχή «και του χρόνου!».
Φωτογραφίες – βίντεο: Γεωργία Βορύλλα