Μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις κατά της αρχαιοκαπηλίας στην Ευρώπη ολοκληρώθηκε στις 19 Νοεμβρίου, όταν οι βουλγαρικές Αρχές, με την υποστήριξη της Europol και υπηρεσιών από ακόμη έξι χώρες (Αλβανία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο), εξάρθρωσαν ένα διεθνές εγκληματικό δίκτυο που διακινούσε πολιτιστικά αγαθά τεράστιας αξίας.
Η επιχείρηση οργανώθηκε στο πλαίσιο κολοσσιαίας επιχείρησης της Europol, με κέντρα συντονισμού στη Σόφια και στην Eurojust. Οι έρευνες συνεχίζονται.
Πώς άρχισε να ξετυλίγεται το νήμα
Η έρευνα είχε αφετηρία το 2020, όταν σε έφοδο σε σπίτι στη Βουλγαρία κατασχέθηκαν περίπου 7.000 αρχαιότητες –κυρίως ελληνικές, ρωμαϊκές και θρακικές– ανυπολόγιστης ιστορικής και οικονομικής αξίας. Η έλλειψη νόμιμων εγγράφων προέλευσης οδήγησε στις πρώτες υπόνοιες για εκτεταμένη παράνομη δράση.
Τα αντικείμενα φυλάσσονταν έκτοτε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Βουλγαρίας.
Τα αποτελέσματα της «ημέρας δράσης» που ήταν χθες, 19 Νοεμβρίου, είναι τα εξής:
- 35 συλλήψεις στη Βουλγαρία
- 131 έρευνες σε οικίες, οχήματα και θυρίδες (1 στην Αλβανία, 120 στη Βουλγαρία, 3 στη Γαλλία, 3 στη Γερμανία, 4 στην Ελλάδα)
- Κατάσχεση άνω των 3.000 αρχαιοτήτων, χρυσών και αργυρών νομισμάτων, έργων τέχνης, όπλων, εγγράφων, ηλεκτρονικού εξοπλισμού
- Εύρεση μετρητών άνω των 50.000 ευρώ και επενδυτικού χρυσού
- Συνολική εκτιμώμενη αξία αρχαιοτήτων: πάνω από 100 εκατ. ευρώ
Ο εγκέφαλος του κυκλώματος
Ως κεντρικός στόχος υψηλής αξίας (High-Value Target) θεωρείται πρόσωπο που φέρεται να χρηματοδοτούσε παράνομες ανασκαφές σε Βουλγαρία και γειτονικές χώρες. Το κύκλωμα λειτουργούσε μέσω τοπικών «σκαπανέων» και μεσαζόντων που διέθεταν τα κλεμμένα αντικείμενα στη διεθνή αγορά τέχνης.
Οι αρχαιότητες που βρέθηκαν περιλαμβάνουν μοναδικά κομμάτια, ορισμένα χρονολογούμενα έως το 2000 π.Χ., όπως μάσκες, στρατιωτικό εξοπλισμό, κοσμήματα, αγγεία, ρυτόνια και κύπελλα από τον θρακικό και ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. Τα περισσότερα δεν είχαν νόμιμα έγγραφα προέλευσης, ενώ λίγα έφεραν αμφισβητήσιμα πιστοποιητικά από οίκους δημοπρασιών και γκαλερί σε Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ.
Από τον Ιούνιο του 2024 η Europol είχε συγκροτήσει ειδική επιχειρησιακή ομάδα για τον εντοπισμό των διασυνδέσεων του κυκλώματος. Η ομάδα που δημιουργήθηκε για την εξιχνίαση της συγκεκριμένης υπόθεσης, συνέδεσε πρόσωπα σε διαφορετικές χώρες και εντόπισε νέα σημεία όπου κρύβονταν αρχαιότητες. Την ημέρα της επιχείρησης, δύο ειδικοί της Europol βρέθηκαν στη Σόφια για τον διεθνή συντονισμό.
Γιατί τα Βαλκάνια αποτελούν «μαγνήτη» για αρχαιοκάπηλους
Η περιοχή των Βαλκανίων, όπως και η Ιταλία, διαθέτει αρχαιολογικούς θησαυρούς ανυπολόγιστης αξίας, γεγονός που την καθιστά διαχρονικά στόχο οργανωμένων κυκλωμάτων. Η μεγάλη ζήτηση στην αγορά τέχνης, σε συνδυασμό με τα κενά στους ελέγχους προέλευσης, διευκολύνει τη διακίνηση κλεμμένων ή παράνομα ανασκαμμένων αντικειμένων — ακόμη και από εμπόλεμες ζώνες όπως η Συρία και το Ιράκ.
Οι αρχές τονίζουν ότι η διεθνής συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών είναι κρίσιμες για τον εντοπισμό παράνομων αρχαιοτήτων και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
















