Πέρασαν τέσσερα χρόνια από την ημέρα –την 25η Οκτωβρίου 2021– που η Ελλάδα αποχαιρέτησε μία από τις πιο φωτεινές και ταυτόχρονα ουσιαστικές προσωπικότητες της πολιτικής ζωής: τη Φώφη Γεννηματά. Μια γυναίκα που δεν υπήρξε μόνο πολιτικός, αλλά και σύμβολο αγώνα, αξιοπρέπειας και ανθρωπιάς.
Η Φωτεινή -Φώφη- Γεννηματά, ήρθε στον κόσμο στις 17 Νοεμβρίου 1964 στην Αθήνα, μία από τις δύο κόρες του Γιώργου Γεννηματά και της Κάκιας Βέργου. Ο πατέρας της, διακεκριμένος πολιτικός του ΠΑΣΟΚ, και η μητέρα της, έντονα παρούσα στη ζωή της, διαμόρφωσαν – εκ των πραγμάτων – ένα περιβάλλον όπου η πολιτική συζήτηση, η δημόσια ευθύνη και η κοινωνική συμμετοχή ήταν μέρος της καθημερινότητας της πολλά υποσχόμενης νέας.
Όμως, η ζωή της υπήρξε σημαδεμένη από τον καρκίνο πολύ πριν εκείνη αντιμετωπίσει τη δική της μάχη. Η μητέρα της, η Κάκια, νοσούσε από καρκίνο του μαστού ήδη από το 1984 – όταν η Φώφη δεν είχε φτάσει καλά καλά τα 20 της χρόνια. Τότε η δημόσια συζήτηση για τον καρκίνο ήταν σχεδόν ταμπού, αλλά η οικογένεια Γεννηματά έδωσε μάχη με αξιοπρέπεια. Η Κάκια κατάφερε να ζήσει μία δεκαετία μετά τη διάγνωση.
Λίγους μήνες αργότερα, το 1994, ο πατέρας της Γιώργος Γεννηματάς απεβίωσε επίσης, χτυπημένος και εκείνος από τον καρκίνο. Και έτσι, δύο βασικές μορφές της ζωής της – που της έμαθαν τι πάει να πει αγώνας, ήθος και πολιτική – έγιναν κομμάτι της παιδικής και νεανικής της ζωής με τρόπο δραματικό.
Στον αγώνα από νωρίς
Η Φώφη Γεννηματά σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από νωρίς έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα κοινά. Μέσα από τη φοιτητική παράταξη της ΠΑΣΠ, και συμμετέχοντας σε κοινωνικές δράσεις όπως της Ένωσης Γυναικών Ελλάδας, άρχισε να διαμορφώνει τη δική της φωνή.
Το 2000 εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτίνα με το ΠΑΣΟΚ, ανοίγοντας έναν μακρύ δρόμο δράσης. Υπερνομάρχης Αθήνας–Πειραιά, υπουργός σε διάφορους τομείς (υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης το 2009, αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων το 2010, αναπληρώτρια υπουργός Εσωτερικών το 2011).
Μέσα σε όλα αυτά δεν έπαψε ποτέ να εμφανίζεται με προσιτό πρόσωπο: να ακούει, να συζητά, να νοιάζεται. Η σχέση της με τον κόσμο δεν ήταν απλώς δημόσιο έργο που καλούταν να φέρει σε πέρας. Υπήρξε προσωπική αυτή η σχέση, ζεστή με τον απλό πολίτη. Δεν προσπαθούσε να προκαλεί, δεν υιοθετούσε ακρότητες. Και αυτό τη διαφοροποιούσε.
Η μητρότητα και η άνιση μάχη
Η επιθυμία της να γίνει μητέρα από πολύ νέα ήταν τόσο δυνατή, που ακόμα και όταν οι γιατροί τής είχαν πει πως αυτό ίσως να μην ήταν δυνατό, εκείνη δεν παραιτήθηκε. «Δεν μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς παιδιά. Υπάρχουν γυναίκες που δεν θέλουν και το σέβομαι. Εγώ δεν είμαι έτσι. Ήμουν μόλις 22 ετών όταν μου το είπαν. Δεν έγινε εύκολα. Προσπαθούσα δέκα χρόνια να μείνω έγκυος. Με πολλές αποτυχίες και αναποδιές. Αλλά πάντα στη ζωή αυτό που μετράει είναι το αποτέλεσμα. Σήμερα έχω τρία παιδιά και χαίρομαι που ήρθαν έτσι τα πράγματα. Δυστυχώς, οι γονείς μου δεν πρόλαβαν να τα γνωρίσουν. Έφυγαν και με αυτόν τον καημό», είχε εξομολογηθεί με ειλικρίνεια σε τηλεοπτική της συνέντευξη.
Παντρεύτηκε τον πρώτο της σύζυγο Αλέξανδρο Ντέκα, όταν ήταν και οι δύο φοιτητές. Εκείνη ήταν μόλις 22 ετών. Απέκτησαν μαζί μία κόρη, την Αιμιλία που σήμερα είναι 28 ετών. Δεν έμελλε, όμως, αυτός ο γάμος να κρατήσει για πολύ. Πήραν διαζύγιο και το 2003 παντρεύτηκε τον δεύτερο σύζυγό της, τον γνωστό οδοντίατρο Ανδρέα Τσούνη με τον οποίο απέκτησε άλλα δύο παιδιά, τον 21χρονο σήμερα Γιώργο και την 19χρονη Κατερίνα.
Πέντε χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, σε άλλη συνέντευξή της στην τηλεόραση, η ίδια είχε σκιαγραφήσει με λόγια απλά, αλλά γεμάτα νόημα, την καθημερινότητά της και τον ρόλο της ως μητέρα. «Έχω τρία παιδιά… Δύο κορίτσια κι ένα αγόρι. Η ισορροπία στην προσωπική μου ζωή με γεμίζει για να κάνω ό,τι κάνω. Η Αιμιλία σπουδάζει στη Γλασκόβη αρχιτεκτονική… Παντρεύτηκα τον πρώτο μου σύζυγο πολύ μικρή, στα 22, δεν ξέρω καν πώς το έκανα αυτό. Ήμασταν μαζί από φοιτητές», είχε πει με χιούμορ και αυθορμητισμό.
Το 2008, σε ηλικία μόλις 43 ετών, η Φώφη Γεννηματά διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού. Αυτή η διάγνωση δεν την σταμάτησε. Αγωνίστηκε, ακολούθησε θεραπείες, χειρουργεία, ταξίδια για ιατρική φροντίδα ακόμα και στη Νέα Υόρκη.
Ταυτόχρονα, όμως, ο φόβος, η αβεβαιότητα, ο πόνος δεν ήταν κάτι που έκρυβε. Μιλούσε για αυτά, όταν το απαιτούσαν οι συνθήκες.
Η σκέψη και μόνο ότι μπορεί να έφευγε από τη ζωή και να άφηνε πίσω της τα παιδιά της, την τρόμαζε αφόρητα. «Με έπιανε τρόμος όταν σκεφτόμουν ότι τα παιδιά μου, που με τόσο κόπο και προσπάθεια απέκτησα, θα τα άφηνα ξαφνικά μόνα τους. Είναι πολύ οδυνηρό», είχε εξομολογηθεί η ίδια, περιγράφοντας τις πρώτες στιγμές μετά τη διάγνωση.
Δεν ήταν, όμως, μόνο ο τρόμος για την ίδια. Ήταν και το βάρος να σταθεί απέναντι στα παιδιά της και να τους μιλήσει με ειλικρίνεια. Η στιγμή που έπρεπε να εξηγήσει στη μεγαλύτερη κόρη της, την Αιμιλία, την κατάσταση, ήταν ίσως από τις πιο δύσκολες της ζωής της, όπως είχε παραδεχτεί. «Τα μικρά μου παιδιά δεν είχαν καταλάβει, αργότερα μιλήσαμε γι’ αυτό. Μια από τις δυσκολότερες στιγμές ήταν όταν μετά το χειρουργείο χρειάστηκε να μιλήσω στην Αιμιλία, η οποία ήταν τότε 9,5 ετών. Στα παιδιά πρέπει να λες την αλήθεια και την είπα», είχε δηλώσει.
Παρά τις αντιξοότητες, κατάφερε να βγει νικήτρια από την πρώτη αυτή μάχη. Και όσο της επέτρεπε η υγεία της, παρέμενε δίπλα στα παιδιά της, στον δικό της κόσμο, μακριά από τα φώτα της πολιτικής σκηνής. Τα παιδιά της άλλωστε, ήταν το κέντρο της ζωής της.
Παρότι ήταν μια δυναμική πολιτικός, που διαχειρίστηκε θέσεις ευθύνης, ήρθε σε σύγκρουση αρκετές φορές ακόμα και δημόσια, είχε έντονη προβολή και δεχόταν μεγάλη πίεση, έπαιρνε δύναμη μέσα από το σπίτι της, τα παιδιά της, τον σύζυγό της και τους ανθρώπους που την αγάπησαν αληθινά.
Η σχέση της με τη μεγάλη κόρη της Αιμιλία ήταν βαθιά και ιδιαίτερη. Συχνά εμφανίζονταν μαζί, σε στιγμές της καθημερινότητας, που αποκάλυπταν τη ζεστή τους σχέση – σαν φίλες, σε μια κοινή πορεία ζωής.
Ο Γιώργος και η Κατερίνα, τα δύο μικρότερα παιδιά της, βίωσαν τις πιο κρίσιμες στιγμές της μητέρας τους σε νεαρή ηλικία. Ωστόσο, μαζί με την Αιμιλία και τον πατέρα τους, στάθηκαν βράχοι στο πλευρό της Φώφης, όπως και η πολυαγαπημένη της αδελφή. Ήταν εκεί μέχρι το τέλος, στηρίζοντάς την στην τελευταία και πιο σκληρή μάχη που έδωσε.
Η Αιμιλία έχει ολοκληρώσει τις σπουδές της στην Αρχιτεκτονική στη Γλασκόβη και πλέον εργάζεται σε εταιρεία του πατέρα της, που ειδικεύεται στη διαχείριση έργων ανακύκλωσης και περιβαλλοντικής αξιοποίησης. Ο Γιώργος και η Κατερίνα είναι φοιτητές και φυσικά εξακολουθούν, όπως και η μεγαλύτερη αδελφή τους, να κρατούν ζωντανή τη μνήμη της μητέρας τους.
Από τότε που πρωτοδιαγνώστηκε με καρκίνο, η Φώφη Γεννηματά ζούσε με τη γνώση ότι η υγεία της ήταν εύθραυστη. Και πολλοί θυμούνται πώς όταν επιδεινώθηκε η κατάσταση της υγείας της, ανακοίνωσε δημόσια την αποχώρησή της από την εκλογική διαδικασία του ΚΙΝΑΛ.
Οι τελευταίες στιγμές στον Ευαγγελισμό
Στις 12 Οκτωβρίου 2021, η Φώφη Γεννηματά εισήχθη στον Ευαγγελισμό με συμπτώματα ατελούς ειλεού. Οι εξετάσεις έδειξαν ότι η νόσος που χρόνια αντιμετώπιζε, είχε υποτροπιάσει.
Τις επόμενες ημέρες η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία. Βλέμματα άδεια, κενά, φόβος για τα χειρότερα γιατί η Φώφη Γεννηματά, παρά το σθένος που έκρυβε μέσα της ως γυναίκα, έχανε κάθε δύναμή της, το σώμα της δεν υπάκουε. Οι πιθανότητες να επανέλθει σε μία φυσιολογική ζωή, όσο περνούσαν οι ώρες και οι μέρες, όλο και λιγόστευαν. Εκείνες τις δύσκολες ώρες, είχε κοντά της όλη την Ελλάδα που προσευχόταν για εκείνη αλλά ως φυσική παρουσία στο κρύο και αφιλόξενο δωμάτιο του νοσοκομείου και αργότερα της εντατικής, μόνο τον σύζυγό της, την αδελφή της, την μεγάλη κόρη της, τους ανθρώπους που την αγαπούσαν και τους αγαπούσε πραγματικά.
Παρά τις προσπάθειες των γιατρών, η μάχη κατέληξε στη στιγμή που όλοι φοβόνταν αλλά κανείς δεν ήθελε να παραδεχτεί ως πιθανή: η Φώφη Γεννηματά έφυγε από τη ζωή στις 12:04 το μεσημέρι της 25ης Οκτωβρίου 2021.
Η ανακοίνωση του θανάτου της προκάλεσε ρίγη συγκίνησης και ένα τεράστιο κύμα ειλικρινούς στήριξης στην οικογένειά της από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα – συναγωνιστές και αντίπαλοι συμφώνησαν σε ένα βασικό γεγονός: Ότι η Ελλάδα μόλις είχε χάσει μια πολιτικό με σπάνιο ήθος. Ο πόνος ήταν κοινός και η υπόκλιση όλων μπροστά στην αξία της αυθεντικότητας και της συνέπειας της Φώφης Γεννηματά ήταν πραγματική.
Η Φώφη Γεννηματά στα χρόνια της συνεχούς δράσης της στην πολιτική σκηνή του τόπου κατάφερε να κερδίσει τον σεβασμό όχι μόνο όσων συμφωνούσαν πολιτικά μαζί της, αλλά και όσων διαφωνούσαν. Είχε ένα πολιτικό προφίλ χωρίς περιττές εντάσεις, με έμφαση στην ουσία.
Υπήρξε παρούσα ακόμα και στις πιο μικρές ανάγκες των ανθρώπων. Ήταν γνωστό άλλωστε πως ενδιαφερόταν ενεργά για ζητήματα καθημερινότητας, για προβλήματα που συνήθως δεν φαίνονται ή δεν αναδεικνύονται στον απλό πολίτη.
Κάτι άλλο που την έκανε να ξεχωρίζει ήταν το γεγονός πως παρότι υπήρχαν και συνεχίζουν να υπάρχουν πολιτικοί που χρησιμοποιούν το βαρύ τους όνομα ως «διαβατήριο», η Φώφη Γεννηματά δεν έμεινε ποτέ σε αυτό και ούτε χρησιμοποίησε την ιδιότητά της ως κόρη του αξέχαστου Γιώργου Γεννηματά, ιδρυτικού μέλους του ΠΑΣΟΚ, για να «ανέβει» πολιτικά.
Η Φώφη Γεννηματά απέδειξε με τον τρόπο της ότι μπορείς να παλέψεις με αξιοπρέπεια για τη ζωή σου, ακόμη και όταν οι πιθανότητες είναι εναντίον σου.
Έστειλε μήνυμα ότι η πολιτική δεν είναι μόνο αντιπαλότητα, αλλά και ευθύνη, αλληλεγγύη, τόλμη να βλέπεις τον άλλο και να μην τον αφήνεις μόνo.
Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά από εκείνη την ημέρα του χαμού της, η Φώφη Γεννηματά συνεχίζει να μας θυμίζει ότι η πολιτική μπορεί να έχει όρια αλλά και ηθικές απαιτήσεις. Ότι η μάχη για τη ζωή δεν έχει να κάνει μόνο με την υγεία, αλλά και με την αξιοπρέπεια. Ότι η απώλεια δεν σβήνει την προσφορά, αντίθετα, τη μεγαλώνει στη μνήμη μας. Άλλωστε, μετά τον θάνατό της καθιερώθηκε το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» για τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού που ήδη έχει σώσει χιλιάδες γυναίκες από την ασθένεια.
