Η Μαρία Κάλλας ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια μεγάλη φωνή της όπερας… Έζησε με ένταση, με πάθη, με μεγάλες επιτυχίες αλλά και βαθιές πληγές.
Τα φώτα της σκηνής φώτισαν τον δρόμο της, αλλά ποτέ δεν κατάφεραν να κρύψουν τις σκιές που τη συντρόφευαν –μέχρι εκείνη τη μέρα του Σεπτεμβρίου που η καρδιά της σταμάτησε και η εξαίσια φωνή της «σιώπησε» για πάντα.
Το ταλέντο και η καταπιεστική μητέρα
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, στις 2 Δεκεμβρίου 1923, ως Μαρία Άννα Σοφία Κεϊκιλία Καλογεροπούλου, κόρη Ελλήνων μεταναστών που επεδίωκαν μία καλύτερη ζωή. Η μητέρα της, η Λίτσα, διέκρινε στο μικρό της κορίτσι μια φωνή που ήταν σίγουρη πως θα τάραζε τον κόσμο, και την ώθησε από νωρίς να τραγουδήσει. Στην παιδική ηλικία, η Μαρία βίωσε το συναίσθημα της σύγκρισης· η αδελφή της ήταν το πρότυπο της ομορφιάς και της αποδοχής, ενώ εκείνη ένοιωθε ότι ζούσε στη σκιά. Όμως, εκείνα τα πρώτα χρόνια καλλιέργησης της φωνής της έβαλαν τις βάσεις για αυτό που θα γινόταν: Ίσως η κορυφαία τραγουδίστρια κλασικής μουσικής στον κόσμο!
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Όταν το 1937 η οικογένειά της επέστρεψε στην Αθήνα, ήταν έφηβη. Γράφτηκε στο Εθνικό Ωδείο, υπό την καθοδήγηση της Ελβίρας ντε Ιντάλγκο και άρχισε να αφιερώνει χρόνο, πειθαρχία και όνειρα στη μουσική. Οι πρόβες, οι ώρες μελέτης, ο αγώνας για την τελειότητα έγιναν μέρος της ζωής της.
Σε ηλικία 18 ετών έκανε το επαγγελματικό ντεμπούτο της στην Αθήνα, αλλά γρήγορα το ταλέντο της την οδήγησε εκτός συνόρων. Η Tosca ήταν ένας από τους πρώτους μεγάλης εμβέλειας ρόλους που ανέλαβε. Η φωνή της, δυνατή, δραματική και με εκφραστική ευρύτητα, την έκανε να ξεχωρίσει. Η διεθνής αναγνώριση ήρθε στα μέσα της δεκαετίας του ’40, όταν εμφανίστηκε στην Ιταλία, στο Λα Σκάλα, σε Ρώμη, στο Covent Garden του Λονδίνου, και μετά στο Metropolitan της Νέας Υόρκης.
Η Μαρία Καλλας λάτρευε το bel canto –αυτούς τους αρχαϊκούς ρόλους που απαιτούν τεχνική, αλλά και ψυχή, λεπτότητα αλλά και πάθος. Έφερε πίσω στο προσκήνιο ρόλους που είχαν ξεχαστεί, επαναφέροντας στο ρεπερτόριο όπερες του Bellini και του Donizetti που είχαν περάσει στη λήθη της ιστορίας. Δεν ήταν μόνο τα υψηλά φωνητικά της διαστήματα. Ήταν η ικανότητά της να τα συνδυάζει με δραματική παρουσία, να φοβάται και να νικάει, να πονάει και να συγκινεί…
Ο γάμος και ένας ανεπανάληπτος έρωτας
Στην προσωπική της ζωή, η Μαρία δεν απολάμβανε πάντοτε την ίδια ελευθερία που έδειχνε να έχει στη σκηνή. Παντρεύτηκε το 1949 τον Giovanni Battista Meneghini, επιχειρηματία που έγινε και μάνατζέρ της. Εκείνος ήταν ένας σταθερός σύντροφος στην αρχή, αλλά η σχέση τους δεν της έδινε τα πάθη που επιθυμούσε. Το 1957, η τύχη της έφερε κοντά της τον Σμυρνιό Αριστοτέλη Ωνάση. Η σχέση τους έγινε δημόσια υπόθεση, πλημμυρισμένη από έρωτα, πόνο, προσδοκίες και απογοητεύσεις. Ο γάμος με τον Meneghini τελείωσε, ο χωρισμός ακολούθησε, και η σχέση με τον Ωνάση έμεινε στην Ιστορία ως μία από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της ζωής της. Ένας έρωτας που δεν τελείωσε όπως πολλοί θα ήθελαν.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Υπάρχουν αφηγήσεις που υποστηρίζουν ότι υπήρξε ένα παιδί που όμως δεν γεννήθηκε ποτέ. Λέγεται ότι είχε μείνει έγκυος από τον Ωνάση. Τότε μάλιστα είχε γραφτεί ότι είχε γεννηθεί πρόωρα, άλλοι πάλι υποστήριζαν ότι υπήρξε εγκυμοσύνη που όμως, δεν ολοκληρώθηκε. Ίσως να ακούστηκαν τελικά περισσότερες ιστορίες από ό,τι αλήθειες.
Η πιο δύσκολη στιγμή στην καριέρα της
Η φωνή της, όμως, δεν ήταν απλώς μουσικός ήχος. Ήταν το μέσον με το οποίο εξέφραζε τον πόνο, τη χαρά, την αγωνία. Και όταν άρχισαν να περνούν τα χρόνια άρχισαν να εμφανίζονται και τα πρώτα σημάδια φθοράς. Γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’50 άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα. Υψηλές φωνητικές απαιτήσεις, δραματικοί ρόλοι και ίσως η απώλεια βάρους ή το βάρος της ζωής που έπρεπε να ζει, όλα συνέβαλαν ώστε η πιο διάσημη υψίφωνος να νιώθει ότι χάνει κάποια από τα όργανα της τέχνης της. Τα όργανα που όλοι θαύμαζαν.
Καθώς η δεκαετία του ’60 προχωρούσε, οι εμφανίσεις της άρχισαν να σπανίζουν. Οι απαιτήσεις της φήμης, ο ανταγωνισμός, ο χρόνος, η μοναξιά… Όλα άρχισαν να τη βαραίνουν. Παρ’ όλα αυτά, η Μαρία Κάλλας δεν εγκατέλειψε. Έκανε συναυλίες, έδωσε master classes, δίδαξε νέους τραγουδιστές, πάλεψε να κρατήσει τη φλόγα αναμμένη. Και όμως, η σπίθα που κάποτε έκαιγε, άρχισε να σβήνει σταδιακά.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τα τελευταία της χρόνια ήταν ατέλειωτες ώρες απομόνωσης και μνήμης. Στο διαμέρισμά της στο Παρίσι, με λιγότερα φώτα, λίγο πιο μακριά από το χειροκρότημα, η ζωή της έγινε πιο εσωτερική. Στις 16 Σεπτεμβρίου 1977, μόλις 53 ετών, η καρδιά της σταμάτησε. Μέσα στη σιωπή, στο άδειο διαμέρισμα, στο βάθος μιας ζωής γεμάτης μουσική. Όμως η Κάλλας ήταν σαν να μην έφυγε ποτέ από τη ζωή. Η φωνή της ηχογραφήθηκε. Οι εμφανίσεις της, οι ερμηνείες της ζουν ακόμα και σήμερα σε δίσκους, στα ραδιόφωνα, στους υπολογιστές, σε όποιον κάθεται κοντά σ’ έναν δίσκο της Tosca ή της Norma κι ακούει κι αφήνεται. Οι φωτογραφίες της, οι μαρτυρίες των συναδέλφων της, των θεατών, των κριτικών.
Η τελευταία βιογραφία για τη ζωή της ήταν και η πιο αποκαλυπτική!
Πρόσφατα η Lyndsy Spence στο νέο της βιβλίο που αποτελεί και την τελευταία βιογραφία που γράφτηκε για την ντίβα της όπερας, υποστηρίζει πως μετά από έρευνες που έκανε – ανακάλυψε μεταξύ άλλων και πόσο προβληματική ήταν η σχέση της Μαρίας Κάλλας με την οικογένειά της. Όπως αναφέρει, η ντίβα ήταν δυσαρεστημένη από τη μητέρα της, Ευαγγελία (Λίτσα) Δημητριάδη, η οποία εργάστηκε ως πόρνη κατά τη διάρκεια του πολέμου, συνεργαζόμενη με ναζί στρατιώτες, στους οποίους προσπάθησε να προωθήσει και την ίδια την κόρη της.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Αλλά και ο πατέρας της Γιώργος Καλογερόπουλος, σύμφωνα με τη συγγραφέα, δεν ήταν καλύτερος. «Της έγραψε ένα γράμμα, προσποιούμενος ότι πέθαινε σ’ ένα νοσοκομείο απόρων, στην προσπάθειά του να της αποσπάσει χρήματα. Στην πραγματικότητα, είχε μια ελαφρά ασθένεια», αναφέρει η Spence.
Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο της Spence, Cast a Diva: The Hidden Life of Maria Callas, όπου αποκαλύπτονται αποσπάσματα από ανέκδοτα γράμματα της Κάλλας που φωτίζουν την ιδιαίτερα τεταμένη σχέση της με τη μητέρα της, αλλά και τις προσπάθειες της τελευταίας να εκμεταλλευτεί τη φήμη της κόρης της.
Παρόλο που σημαντικά κομμάτια της ζωής της Κάλλας ήταν γνωστά –η λαμπρή καριέρα της, οι μεγάλες ερμηνείες, η σχέση της με τον Ωνάση– αυτές οι νέες αποκαλύψεις πρόσθεσαν ένα σκοτεινό υπόβαθρο που μετέβαλε την αντίληψη για την προσωπική της ζωή: την εσωτερική πίεση, την ανάγκη για αποδοχή και τις συγκρούσεις με τους πιο κοντινούς της ανθρώπους.
Κάλλια Λαμπροπούλου
