Λάσπη, πέτρες και διάσπαρτα παραπήγματα, τα οποία ανήκαν σε Τούρκους πριν από την Ανταλλαγή των πληθυσμών, αντίκρισαν οι πρώτοι πρόσφυγες από τον Πόντο, περίπου 20-30 οικογένειες, που έφτασαν τον Μάρτιο του 1921 στο Αρσακλή (ή Αρσακλί), στο σημερινό Πανόραμα της Θεσσαλονίκης.
Πολυμελείς οικογένειες αναγκάστηκαν να στοιβαχτούν, μαζί με τα σχεδόν μηδαμινά υπάρχοντά τους και τον βαθύ πόνο τους για τον ξεριζωμό, σε δωμάτια λίγων τετραγωνικών μέτρων που κατασκεύασαν πρόχειρα.
Από τους ταπεινούς μπαξέδες και τα ελάχιστα ζώα τους εξασφάλιζαν τη λιγοστή τροφή τους, ενώ μια μικρή Οδύσσεια αποτελούσε το ταξίδι τους με το γαϊδουράκι προς και από τη λίγων χιλιομέτρων απόσταση Θεσσαλονίκη, όπου μετέβαιναν για δουλειά ή για να διευθετήσουν κάποιες υποθέσεις τους.
Παρά τις αντιξοότητες, κατάφεραν, με μεράκι και πίστη στον Θεό, να στήσουν την καινούργια τους ζωή στη νέα πατρίδα, τη μητέρα Ελλάδα. Έχτισαν σιγά-σιγά τα σπίτια τους, διαμόρφωσαν δρόμους και κατασκεύασαν εκκλησία, για να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Σε ένα καφενεδάκι που διαμόρφωσαν, μαζεύονταν μετά τις δουλειές τους και υπό τους ήχους της κεμεντζέ «ταξίδευαν» με τα τραγούδια τους στα χώματα που αναγκάστηκαν να αφήσουν, κυνηγημένοι από το μαχαίρι των Κεμαλιστών.
Από το Αρσακλί στο Πανόραμα
Για αυτό το στέριωμα των προσφύγων, η Ένωση Ποντίων Πανοράματος που φέτος συμπληρώνει 50 χρόνια από την ίδρυσή της ζήτησε από τον Νίκο Ασλανίδη να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ.
Από το Αρσακλί στο Πανόραμα – Πολιτισμική μνήμη προσφύγων είναι ο τίτλος, σε συμπαραγωγή με το Φάρο Ποντίων Θεσσαλονίκης, και με επιχορήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού.
Σημαντική ήταν η συμβολή της δρ λαογραφίας και προέδρου του Φάρου Ποντίων Μυροφόρας Ευσταθιάδου, η οποία παραχώρησε υλικό από το Αρχείο Ευσταθιάδη, του αείμνηστου πατέρα της.
