Αν σε κάποιον ταιριάζει η έκφραση ο «Άρχοντας του Χάους», είναι ο Ερντογάν. Θα έχετε ακούσει ότι «το χάος περιέχει τάξη». Που σημαίνει πως παρά την αταξία του το χάος περιέχει μια μορφή πολυπλοκότητας που κρύβει τάξη μέσα της. Στην περίπτωσή μας η πολυπλοκότητα αφορά το τουρκικό παρακρατικό σύστημα που στο τέλος καταπίνει τους ανεπιθύμητους. Με αυτό το σύστημα ο Ερντογάν συνεχίζει να διατηρεί αγαστή διαλεκτική σχέση. Είναι ο άρχοντάς του. Για πόσον καιρό, ακόμη, θα φανεί.
Η κίνηση του Ερντογάν κατά του Ιμάμογλου ήταν η χειρότερη που θα μπορούσε να κάνει αλλά ήταν και μονόδρομος.
Ο Ερντογάν θα έχανε στις εκλογές από τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης και θα έχανε τα πάντα. Όχι, απλώς, την προεδρία.
Ο Τούρκος πρόεδρος έδειξε τα χρόνια που ηγείται της χώρας του ότι είναι παίκτης. Ρισκάρει, αλλά ρισκάρει υπολογισμένα και έχει δεύτερο και τρίτο πλάνο.
Υπολόγισε τις μαζικές αντιδράσεις που παρακολουθούμε; Σίγουρα ναι. Ακόμη και παρατηρητές των εξελίξεων στην Τουρκία τις περίμεναν. Πολύ περισσότερο ένας πρόεδρος με το λαϊκό αισθητήριο του Ερντογάν. Αλλά δεν είχε εναλλακτική λύση αν ήθελε να παραμείνει στην εξουσία. Και ο Ερντογάν δεν θα την εγκαταλείψει, ή όταν την εγκαταλείψει θα φροντίσει να την παραδώσει σε συγγενικό του πρόσωπο. Δεν εμπιστεύεται κανέναν εκτός από το αίμα του. Έχει διαμορφώσει, ήδη, ένα καθεστώς, τύπου Αζερμπαϊτζάν ή Ρωσίας στα οποία η διαδοχή παραδίδεται με δαχτυλίδι και ο αντίπαλος είναι ασθενής πολιτικά. Και αυτός επιλέγεται από τον κυρίαρχο άρχοντα. Εκλογές γίνονται αλλά γίνονται για το θεαθήναι. Για άλλοθι και του κεκαλυμμένου δικτάτορα και όσων συνεργάζονται μαζί του.
Εκτός από το εσωτερικό μέτωπο ο Ερντογάν υπολόγισε και τις εξωτερικές αντιδράσεις. Από την Ρωσία δεν θα είχε πρόβλημα. Τα ίδια γίνονται και εκεί. Αλλά και τίποτε δεν διασφαλίζει στον Πούτιν πως μετά τον Ερντογάν οι ρωσοτουρκικές σχέσεις θα παραμείνουν καλές. Άρα ο Ερντογάν είναι για τη Ρωσία η ενδεδειγμένη λύση.
Η Ουάσιγκτον κάτι ψέλλισσε για ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα που πρέπει να γίνουν σεβαστά αλλά έδωσε με έμφαση να καταλάβουμε πως ο τουρκικός λαός είναι εκείνος που πρέπει να αποφασίσει πως θα αντιδράσει στις εξελίξεις. Καμιά πίεση στον Ερντογάν.
Τον προβληματισμό της Ευρώπης τον συνόψισε πολύ καλά η γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung: τα μέσα αντίδρασης των Ευρωπαίων απέναντι σε έναν τόσο «σημαντικό εταίρο» είναι περιορισμένα. Το Βερολίνο δεν μπορεί να κάνει τίποτα περισσότερο από κάποιες εκκλήσεις εναντίον αυτής της «απόπειρας πραξικοπήματος» σε ένα κράτος του ΝΑΤΟ. Ο πανούργος πολιτικός της εξουσίας Ερντογάν, έχει τοποθετηθεί ως απαραίτητος «εταίρος» σε πολλές από τις βασικές συγκρούσεις της εποχής μας (Προσφυγικό, Συρία, Ουκρανία κ.λπ.). Η επιβολή τιμωρητικών μέτρων εναντίον του θα καθησυχάσει ίσως τη Δύση στην αναπαυτική ασφάλεια ότι βρίσκεται στη σωστή πλευρά. Αλλά στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες γνωρίζουν πολύ καλά πόσο σημαντικές είναι οι καλές σχέσεις συνεργασίας με την Άγκυρα σε αυτούς τους καιρούς. Aυτή τη μάχη θα την κρίνουν τελικά οι ίδιοι οι Τούρκοι».
Από αυτήν την Ευρώπη δεν θα περίμενε κανείς τίποτε περισσότερο. Η επίκληση των Αρχών της περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοκρατίας και κράτους δικαίου είναι για το εσωτερικό της. Στο εγγύς εξωτερικό εξαρτάται σήμερα από τον Ερντογάν. Και, φυσικά, δεν πρόκειται να τον ενοχλήσει. Δηλώσεις προς κατανάλωσιν θα κάνει. Αλλά ως εκεί.
Ο Ιμάμογλου βιάστηκε, είπε στον Τούρκο πολιτικό αναλυτή Γιαβούζ Μπαϊντάρ ένας έμπειρος Τούρκος πολιτικός της κεντροδεξιάς. «Είναι μόλις 53 ετών, έχει τον χρόνο απέναντι σε έναν ηλικιωμένο πρόεδρο».
Είναι, όμως, αυτό το ζήτημα για την Τουρκία;
Τι αναζητά σήμερα η τουρκική κοινωνία; Συνέχιση μιας πολιτικής ισλαμοφασιστικού μεγαλείου ή ένταξή της στις εξελίξεις μιας μεταβατικής περιόδου που διαμορφώνει έναν διαφορετικό κόσμο; Είναι η συνεχής προβολή σκληρής ισχύος η λύση; Μέχρι πότε και με ποιο τίμημα; Μπορεί να υποστηριχθεί μια πολιτική περιφερειακής δύναμης ή ξεπερνά τις δυνατότητες μιας χώρας όπως η Τουρκία; Ποιος καρπούται τα οφέλη και ποιος θυσιάζεται στα πολεμικά μέτωπα εν ονόματι μιας παρωχημένης ιδεολογίας, του τουρκισμού; Είναι ο τρόπος που ακολουθείται η λύση στην αιμορραγία που προκαλεί στην τουρκική κοινωνία το κουρδικό ζήτημα;
Οι εξελίξεις στους δρόμους θα δώσουν τις απαντήσεις.
Ο Ερντογάν μπορεί να επικρατήσει αν τον στηρίξει ως το τέλος το παρακράτος. Μπορεί, όμως, και να τον εγκαταλείψει. Μπορεί να έκανε το μοιραίο λάθος της πολιτικής σταδιοδρομίας του. Κανείς δεν μπορεί να προδικάσει αυτήν την στιγμή τι θα συμβεί.
Στην Ελλάδα η δυναμική των τουρκικών εξελίξεων περνά από το φίλτρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Σε κυβερνητικό επίπεδο καλώς διατηρείται απόσταση από τις εξελίξεις. Μήπως, όμως, πρέπει να ετοιμαστεί η Αθήνα για όλα τα πιθανά σενάρια;
Πτώση του Ερντογάν θα οδηγήσει τη γειτονική χώρα σε εσωστρέφεια. Οι λογαριασμοί που οφείλονται είναι πολλοί. Δεν αποκλείεται μια μακροχρόνια εσωτερική ένταση με απρόβλεπτη κατάληξη. Η ισλαμοφασιστική οθωμανική πολιτική θα αποδομηθεί, έστω και αν δεν αναθεωρηθεί η πολιτική της Άγκυρας προς την Αθήνα.
Θα συμβεί, όμως, και κάτι άλλο το οποίο ούτε ο πληγωμένος, πια, Ερντογάν θα μπορεί να ελέγξει: ο κουρδικός παράγων θα εισβάλει με πιο πολιτικό, και όχι στρατιωτικό, τρόπο στη διαμόρφωση των ισορροπιών της γειτονικής χώρας.
Το τέλος του Ερντογάν, όποτε έλθει, θα σημάνει το τέλος μιας εποχής που δεν άρχισε από την ανάδειξή του στην εξουσία αλλά πολύ νωρίτερα.
