Έναν ανεκτίμητο γλωσσικό και κοινωνικοπολιτισμικό πλούτο, για τον οποίο η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Cambridge και εταίρος στο Queens’ College Ιωάννα Σιταρίδου εξέπεμψε το τελευταίο σήμα κινδύνου μιλώντας στην εφημερίδα Guardian, παρουσιάζει το Μουσείο Μοχάμετ Άλι (MOHA) στην Καβάλα μέχρι τις 28 Απριλίου.
Τα ρωμαίικα έγιναν η έκθεση Romeyka που στόχο έχει να πληροφορήσει για την ιστορία της διαλέκτου που επιβιώνει πλέον με το ζόρι σε ελληνόφωνες κοινότητες της Τραπεζούντας, στην Τουρκία.
Βασισμένη στη μακροχρόνια και επιτόπια εθνογραφική μελέτη που έχει κάνει η Ιωάννα Σιταρίδου, η έκθεση προσπαθεί να δημιουργήσει περαιτέρω προβληματισμούς για τις γλώσσες πολιτισμικής κληρονομιάς και τη συλλογική μνήμη γενικότερα, και να βοηθήσει το κοινό να κατανοήσει τις ιστορίες συνύπαρξης και μετατόπισης στο βάθος των γενεών· και τις εναλλακτικές, πολλαπλές και πολυσήμαντες δηλώσεις ταυτότητας.
Τα ρωμαίικα ως διάλεκτος είναι σε ευθεία σύνδεση με την ποντιακή όπως αυτή ομιλείται σήμερα στην Ελλάδα και «αδερφή –παρά κόρη– των νέων ελληνικών», σύμφωνα με την Ελληνίδα καθηγήτρια. Μάλιστα, μέσω της συνέντευξης στην εφημερίδα Guardian παρουσίασε το Crowdsourcing Romeyka και κάλεσε όσους και όσες έχουν τα ρωμαίικα ως μητρική γλώσσα να ανεβάσουν μια ηχογράφηση, λέγοντας οτιδήποτε – πιστεύει ότι πολλοί είναι πιθανό να βρίσκονται σε διάφορες γωνιές του κόσμου.
Καθώς οι εναπομείναντες ομιλητές γερνούν, η Ιωάννα Σιταρίδου δημιούργησε αυτό το εργαλείο crowdsourcing «τελευταίας ευκαιρίας», για να καταγράψει τις μοναδικές γλωσσικές δομές της διαλέκτου προτού να είναι πολύ αργά.
«Tα ρωμαίικα ανήκουν στην ομάδα των ποντιακών ελληνικών, τα οποία μαζί με την καππαδοκική αποτελούν τα ελληνικά της Μικράς Ασίας. Τα ρωμαίικα στην Τουρκία και τα ποντιακά στην Ελλάδα (τα οποία άρχισαν να αποκαλούνται έτσι μετά το 1923), παρά τις σημαντικές τους διαφορές μοιράζονται αναμφίβολα έναν κοινό γλωσσικό πρόγονο και μαζί αποτελούν σημαντικότατο κλάδο της ανατολιακής ελληνικής» αναφέρεται στην περιγραφή της έκθεσης.
Οι επισκέπτες στο το Μουσείο Μοχάμετ Άλι μπορούν να δουν αρχειακό υλικό από ανέκδοτα ημερολόγια –από το Exeter College της Οξφόρδης– και φωτογραφικό υλικό από το British School of Athens που δίνουν μια εικόνα των ελληνόφωνων κοινοτήτων και της γλώσσας στις νότιες ακτές του Εύξεινου Πόντου πριν από 110 χρόνια, όπως αυτές καταγράφηκαν από τον Ρίτσαρντ Ντόκινς, έναν από τους πρώτους ερευνητές στην περιοχή.
Τα παραπάνω συνδυάζονται με φωτογραφίες και βίντεο από τη συνεχιζόμενη έρευνα των τελευταίων 16 ετών της Ιωάννας Σιταρίδου: το υλικό έχει σκοπό να δώσει μια εικόνα της περιοχής στην οποία εργάστηκε η ερευνήτρια και οργανώνεται ανοιχτά, ώστε ο θεατής να έχει την ελευθερία να συνάγει τις δικές του σημασιοδοτήσεις.
Αυτό το περισσότερο συναισθηματικό υλικό συνδιαλέγεται με την επιστημονική καταγραφή και ανάλυση όπως αυτή αποτυπώνεται σε πολύγλωσσα, επεξηγηματικά πάνελ και ηχογραφήσεις που εναλλάσσονται, με σκοπό να μεταδοθεί η σημασία των γλωσσικών ευρημάτων όπως αυτή έχει δημοσιευθεί σε διεθνή γλωσσολογικά περιοδικά.
