«Γενικόν περίγραμμα προς Διαφώτισιν-Ενημέρωσιν Κοινής Γνώμης επί των προσφάτων οχλοκρατικών εκδηλώσεων» με εννέα εντολές-οδηγίες για το χειρισμό της κοινής γνώμης μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, είχε εκδώσει το αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ), δύο μέρες μετά την εξέγερση των φοιτητών, σαν σήμερα, στις 19 Νοεμβρίου του 1973.
Στο έγγραφο, το οποίο βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και αναρτήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναφέρονται λεπτομερώς οι πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης των συνταγματαρχών για τον περιορισμό της ζημιάς και τον έλεγχο της εικόνας των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, μετά την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο.
«Διάφωτισιν της Κοινής Γνώμης»
Καταρχήν, στο έγγραφο του αρχηγείου των ΕΔ ζητείται να γίνει «μελέτη και ανάλυσις, του Προεδρικού Διαγγέλματος, δια την εξαγωγήν στοιχείων προς διαφώτισιν της Κοινής Γνώμης, χωρίς ν’ αναφέρεται ότι προέρχονται εκ του Προεδρικού Διαγγέλματος».
Δηλαδή, η Χούντα θέλησε να διοχετευθούν στην κοινή γνώμη ορισμένα σημεία από το προεδρικό διάγγελμα, το οποίο είχε εκδοθεί για τα τραγικά γεγονότα, χωρίς όμως να μαθευτεί ότι προέρχονταν από εκεί, για να μην φανεί ότι η ενημέρωση ήταν κατευθυνόμενη.
«Διαχωρισμός της μάζης των φοιτητών»
Επόμενο βήμα ήταν να βρεθούν οι φοιτητές που αποδεδειγμένα μετείχαν στα επεισόδια, καθώς το έγγραφο ζητούσε να γίνει «διαχωρισμός έντονος και αποδεδειγμένος της μάζης των φοιτητών από την δημιουργηθείσαν αναταραχήν υπό των ολίγων αναρχικών φοιτητών και λοιπών ανατρεπτικών στοιχείων». Και φυσικά έπρεπε «οι πραγματικώς αναμειχθέντες φοιτηταί να στιγματισθούν».
Προς αυτή την κατεύθυνση έπρεπε να αναζητηθούν στοιχεία «περί των ενεργώς αναμειχθέντων δια το παρελθόν των» και «ιδιαιτέρως να εξετασθή εάν είναι κανείς από τους προσφάτως δικασθέντας 17», από μια δίκη ορισμένων «αναρχικών στοιχείων» που είχε προηγηθεί.
«Συσχετισμός με παρομοίας εις το παρελθόν»
Ακολούθως, η επόμενη εντολή ήταν να γίνει συσχετισμός με ανάλογα γεγονότα στο εξωτερικό (Αμερική, Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία κτλ.) και να προβληθούν οι αντιδράσεις των εκεί κυβερνήσεων, καθώς και «να γίνη άμεσος εκμετάλλευσις των θετικών σημερινών θέσεων ξένων χωρών επί των προσφάτων οχλοκρατικών εκδηλώσεων της χώρας μας».
«Άμεσος και έμμεσος προπαγάνδα»
Επιτακτική επίσης κρίθηκε η ανάγκη για προπαγάνδα σχετικά με τα τραγικά γεγονότα. «Εφόσον υπάρχουν επαρκή και πειστικά στοιχεία, δια την αντίκρουσιν της προπαγάνδας εξωτερικού ήτις εκμεταλλεύεται τα πρόσφατα γεγονότα να γίνη άμεσος αντίκρουσις (ΑΜΕΣΟΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ). Εφ’ όσον τα γεγονότα και στοιχεία δεν είναι επαρκή να γίνη ΕΜΜΕΣΟΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ».
Δηλαδή, θα επιχειρούσαν να τονίσουν παρόμοια και παρεμφερή γεγονότα «διαπραχθέντων υπό των αντιπάλων».
«Εμπέδωσις της πίστεως του Ελληνικού λαού προς τας Ενόπλους Δυνάμεις»
Την ίδια στιγμή, επιχειρήθηκε να αποκατασταθεί με κάθε τρόπο η εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης στις ΕΔ. Η κυβέρνηση των συνταγματαρχών είχε πλήρη επίγνωση του πόσο μπορούσε να της κοστίσει ο τραγικός θάνατος των φοιτητών και ήθελε να αποδείξει ότι οι μόνοι υπαίτιοι για τα γεγονότα ήταν οι «αναρχικοί» και ότι οι ΕΔ «επενέβησαν συμφώνως τω νόμω και τη εντολή της Κυβερνήσεως».
Έτσι, κρίθηκε απολύτως αναγκαίο να υπάρξει «εμπέδωσις της πίστεως του Ελληνικού λαού προς τας ΕΝΟΠΛΟΥΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ».
Η τάξη έπρεπε να διατηρηθεί «πάση θυσία και τούτο δέον να γίνη πλήρως αντιληπτόν από τους παρανομούντας ταραξίας ως και από τους γονείς των νέων οι οποίοι οφείλουν δια της ορθής καθοδηγήσεως να προστατεύσουν τα τέκνα των».
«Πόσα εκατομμύρια εστοίχισαν οι επενεχθείσαι ζημίαι»
Στη συνέχεια, δόθηκε έμφαση στις ζημιές και στο πόσο θα στοίχιζε η αποκατάστασή τους, ώστε η οργή των «παθόντων και καθ’ όλα νομοταγών πολιτών» να κατευθυνθεί προς τους αναρχικούς και «να καταδικασθή η τακτική αυτή της οχλοκρατίας εις τα Ανώτατα Εκπαιδ. Ιδρύματα, ήτις δεν περιείχεν ουδέν φοιτητικόν αίτημα».
«Καλλιεργηθέν από καιρού κλίμα αναρχίας»
Γιατί οι νέοι δεν ήταν πειθαρχημένοι; Γιατί δεν σέβονταν τους νόμους; Για να δοθούν απαντήσεις στις συγκεκριμένες απορίες έπρεπε να διερευνηθεί επειγόντως η επίδραση που είχε στους νέους «το καλλιεργηθέν από καιρού κλίμα αναρχίας δια των δηλώσεων ωρισμένων πολιτικών, της προβολής θεατρικών κινηματογραφικών έργων, της αχαλινώτου δήθεν πολιτικής σάτυρας εις τα θέατρα, δημοσιεύσεων τύπου, κυκλοφορούτων αναρχικών εντύπων κ.λπ.»
«Αντιμετώπισις των ψιθύρων περί αριθμού νεκρών»
Οι φήμες εξαπλώνονται σαν την πυρκαγιά και οι συνταγματάρχες το γνώριζαν πολύ καλά. Επιχειρώντας να προλάβουν τα χειρότερα, έσπευσαν να ζητήσουν αντιμετώπιση «των ψιθύρων και διαδόσεων-φημών επί μη συνεργασίας Κυβερνητικών Αρχών ως και περί αριθμού Νεκρών-Τραυματιών».
«Κίνδυνος άσχετοι πολίται να εμπλακούν ακουσίως»
Τελευταία οδηγία ήταν να προειδοποιήσουν τους «αμέτοχους και άσχετους πολίτες» μην τυχόν και ξεγελαστούν από τον «μηχανισμό των αναρχικών δια την προπαρασκευήν εκδηλώσεων και επέκταση των διαδηλώσεων», και «εμπλακούν ακουσίως», με αποτέλεσμα να «καταστούν και ούτοι άβουλος μάζα εις χείρας των αφανών οργανωτών της παρεκτροπής».
Τις οδηγίες περιστολής της ζημιάς υπέγραφε ο υποστράτηγος και διευθυντής Α’ κλάδου Γεώργιος Πράσινος.
Υπενθυμίζεται ότι λίγες ημέρες αργότερα, στις 25 Νοεμβρίου, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος ανατράπηκε από τον ταξίαρχο και διοικητή της στρατιωτικής αστυνομίας ΕΑΤ – ΕΣΑ, Δημήτριο Ιωαννίδη, ο οποίος εγκαθίδρυσε το δικό του δικτατορικό καθεστώς.
Η Ελλάδα απαλλάχθηκε τελικά από τη Χούντα λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 1974, στον απόηχο της της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
![Ο Παναγιώτης Νόρδας [όρθιος κάτω δεξιά] με την ομάδα προσκόπων που είχε ιδρύσει στην Μπάλια. Ήταν απόφοιτος Νομικής και εργαζόταν στην Οικονομική Επιτροπή της πόλης ως επόπτης. Πέθανε στην Ελλάδα το 1960 (φωτ.: Μπάλια Σύλλογος Μπαλιωτών Μ. Ασίας)](https://www.pontosnews.gr/wp-content/uploads/2025/09/balia-proskopoi-120x86.jpg)
