14 Σεπτεμβρίου, Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας

«Μικρασιατική Καταστροφή». Με αυτόν τον τίτλο έχουν καταγραφεί στο σύνολό τους τα ιστορικά γεγονότα του Αυγούστου-Σεπτεμβρίου του 1922, μία από τις πιο θλιβερές σελίδες στην Ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Για την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου που οδήγησε στη στρατιωτική ήττα και συντριβή, και τον επακόλουθο ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από τη μικρασιατική γη στο πλαίσιο του σχεδίου συστηματικής εξόντωσης που εφάρμοσαν οι Νεότουρκοι, η 14η Σεπτεμβρίου έχει οριστεί ως ημέρα εθνικής μνήμης.

Η ήττα του 1922 μπορεί να συγκριθεί με αυτήν του 1453 και να θεωρηθεί ακόμα και μεγαλύτερη, γιατί μ’ αυτήν ξεριζώθηκε η από χιλιάδων ετών ελληνική παρουσία στην ιωνική γη.

«Ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας, το ελληνικόν κράτος, αλλά και σύμπαν το ελληνικόν έθνος καταβαίνει πλέον εις τον Άδην», έγραψε ο Χρυσόστομος Σμύρνης σε επιστολή προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο με ημερομηνία 7 Σεπτεμβρίου 1922, δύο ημέρες πριν από την είσοδο του κεμαλικού στρατού στη Σμύρνη.

Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων στις 24 Σεπτεμβρίου 1998 (ΦΕΚ Α 234 / 13.10.1998). Την πρωτοβουλία είχαν αναλάβει τρεις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ με μικρασιατική καταγωγή, ο Γιάννης Καψής, ο Γιάννης Διαμαντίδης και ο Γιάννης Χαραλάμπους, οι οποίοι κατέθεσαν τη σχετική πρόταση νόμου στις 12 Μαΐου 1997.

Στην εισηγητική έκθεση ανέφεραν, μεταξύ άλλων: «Η κατάρρευση των ελληνικών δυνάμεων το 1922 στη Μικρά Ασία, οι σφαγές, λεηλασίες και η προσφυγιά που ακολούθησαν, αποτελούν το αποκορύφωμα μιας συστηματικής προσπάθειας εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου από τα χώματα της Μικρά Ασίας, που έβαλε τέρμα στην τρισχιλιετή παρουσία του στην πέραν του Αιγαίου Ελλάδα, μια περιοχή όπου αναπτύχθηκε η ωριμότερη φάση του ελληνικού πολιτισμού […]· την τερατώδη αυτή γερμανική σύλληψη πρώτοι οι Νεότουρκοι ανέλαβαν να κάνουν πράξη. Και κοντά στις βάρβαρες ασιατικές μεθόδους του βίαιου εξισλαμισμού, του γενιτσαρισμού και των κατά τακτά διαστήματα φυλετικών εκκαθαρίσεων ήρθε να προστεθεί η τευτονική ψυχρή μεθοδικότητα με τη λειτουργία των περίφημων ταγμάτων εργασίας».