Ένας από τους καλλιτεχνικούς πρωταγωνιστές στις εκδηλώσεις του «Ακριτικού Κύκλου», που διοργανώνει κάθε καλοκαίρι εδώ και 25 χρόνια ο Σύλλογος Ποντίων Σταυρούπολης «Ακρίτες του Πόντου», είναι ο γνωστός λυράρης Φίλιππος Κεσαπίδης, ο οποίος αποτελεί «γέννημα-θρέμμα» του συλλόγου, αφού είναι μέλος σε αυτόν και προσφέρει τις υπηρεσίες του από την τρυφερή ηλικία των 13 ετών.
Τα τελευταία χρόνια οι πολλές επαγγελματικές του υποχρεώσεις αλλά και η οικογένεια που δημιούργησε, τον ανάγκασαν να επισκέπτεται πιο σπάνια τους «Ακρίτες του Πόντου». Ωστόσο, όπως λέει στο pontosnews.gr, πάντοτε δηλώνει παρών στις εκδηλώσεις του συλλόγου και είναι έτοιμος να προσφέρει τον καλύτερο εαυτό του για την επιτυχή έκβασή τους.
Στο φετινό 25ο Ακριτικό Κύκλο, που θα πραγματοποιηθεί από την Πέμπτη 30 Ιουνίου έως τη Δευτέρα 4 Ιουλίου, στο γήπεδο του Παύλου Μελά, ο Φίλιππος Κεσαπίδης θα εμφανιστεί το Σάββατο 2 Ιουλίου κρατώντας συντροφιά στον κόσμο με την κεμεντζέ του αλλά και με τον επί χρόνια συνεργάτη και καρδιακό του φίλο, όπως τον χαρακτηρίζει, τραγουδιστή Αντέμ Εκίζ.
«Από μικρός θυμάμαι ότι όλοι μας, όλα τα μέλη του Συλλόγου Ποντίων Σταυρούπολης, με ιδιαίτερη θέρμη βοηθούσαμε για τη διοργάνωση του “Ακριτικού Κύκλου”. Θέλαμε πάρα πολύ να συμμετάσχουμε στη διοργάνωσή του και με πολύ χαρά κουβαλούσαμε διάφορα πράγματα. Θυμάμαι τον πρώτο “Ακριτικό Κύκλο”, ο οποίος πραγματοποιήθηκε στο άγαλμα του Πόντιου Ακρίτα, στη Σταυρούπολη.
»Ο “Ακριτικός Κύκλος” δεν αποτελούσε ποτέ μία ξερή διοργάνωση. Ήταν πάντοτε μία πολυσυμμετοχική εκδήλωση και ο καθένας μας βοηθούσε ως ζωντανό κύτταρο του συλλόγου. Πλέον η ζωή μου, λόγω των υποχρεώσεων, μπήκε σε μία άλλη ρότα και πηγαίνω πιο σπάνια στο σύλλογο. Όμως, στις εκδηλώσεις του προσπαθώ πάντοτε να είμαι εκεί είτε ως μουσικός είτε έστω ως ακροατής. Συμμετέχω στις εκδηλώσεις και μου έρχονται θύμησες. Βλέπω πρόσωπα από τα παλαιά και αυτό είναι πολύ απολαυστικό», τονίζει στο pontosnews.gr ο Φίλιππος Κεσαπίδης.
Από το 1985 στους «Ακρίτες του Πόντου»
Από τον Χαρακά Πλατάνων, ένα χωριό που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα δυτικά της Τραπεζούντας, έλκει την καταγωγή του από την πλευρά του πατέρα του ο Φίλιππος Κεσαπίδης. Η μητέρα του κατάγεται από το Κρυονέρι της Ανατολικής Ρωμυλίας και είναι Θρακιώτισσα. Οι πρόγονοί του εγκαταστάθηκαν το 1920 στα Λευκώγεια της Δράμας, αλλά από εκεί ξεριζώθηκαν για δεύτερη φορά το 1940, εξαιτίας της βουλγάρικης κατοχής σε χωριά της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, για να κατοικήσουν στη Λυδία Καβάλας.
Ο Φίλιππος Κεσαπίδης γεννήθηκε το 1972 στο Ντόρτμουντ της Γερμανίας και από το 1978 ζει στη Θεσσαλονίκη.
Μέλος του Συλλόγου Ποντίων Σταυρούπολης «Ακρίτες του Πόντου» είναι από το μακρινό 1985, σε ηλικία μόλις 13 ετών, ο Φίλιππος Κεσαπίδης, ο οποίος ξεκίνησε συμμετέχοντας στο χορευτικό τμήμα. Όπως λέει, τότε οι «Ακρίτες του Πόντου» ήταν ένας συνοικιακός σύλλογος της Θεσσαλονίκης, όπως και οι περισσότεροι στην πόλη.
Ταυτόχρονα με τη συμμετοχή του στο χορευτικό τμήμα άρχισε να παίζει λύρα υπό τις οδηγίες του Ανέστη Μωυσή, ο οποίος ήταν γνωστός δάσκαλος της κεμεντζέ.
«Οι επισκέψεις μας στο σύλλογο αποτελούσαν μία καθημερινότητα για όλους μας. Κάναμε παρέα με άτομα κάθε ηλικίας και συμμετείχαμε στις χορευτικές εκδηλώσεις. Τότε ξεκίνησε και η “χρυσή” περίοδος του συλλόγου με την ανάπτυξη του θεατρικού τμήματος. Θυμάμαι ότι κάθε σαββατοκύριακο ανεβάζαμε παραστάσεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό, όπως στη Γερμανία και τη Σουηδία. Παράλληλα με το χορευτικό και το θεατρικό άρχισα να κάνω και μουσικές εμφανίσεις. Από εκεί πήρα τα πρώτα μου εφόδια ως άνθρωπος, αφού έμαθα να μοιράζομαι και να βλέπω με άλλη ματιά την καθημερινότητα, αλλά έγραψα και τα πρώτα μου “χιλιόμετρα” ως μουσικός. Μετά ο σύλλογος δημιούργησε και το ραδιόφωνο. Μέχρι τα 25 μου χρόνια ήμουν πολύ συχνά στο σύλλογο. Είχε έρθει και ο χοροδιδάσκαλος Μάκης Πετρίδης, ο οποίος έδωσε στο χορευτικό του συλλόγου μία άλλη διάσταση», θυμάται ο Φίλιππος Κεσαπίδης.
Διάφορα μουσικά στάδια
Σύμφωνα με όσα λέει ο λυράρης στο pontosnews.gr, στην καλλιτεχνική του πορεία πέρασε από διάφορα μουσικά στάδια. «Λυράρης είμαι κοντά σαράντα χρόνια και η εμπειρία μού έδειξε ότι για τη μουσική που παίζει ο καθένας, είναι πολύ βασικό το πώς μεγαλώνει και τα ερεθίσματα που έχει από τον περίγυρό του. Αν έχει μεγαλώσει στην Πολίχνη ή την Καλαμαριά, δηλαδή σε ένα αστικό περιβάλλον, πιστεύω ότι θα παίζει πιο μοντέρνα με τη λύρα του. Αν έχει μεγαλώσει, για παράδειγμα στα Ματσουκοχώρια της Κοζάνης, κατά πάσα πιθανότητα θα παίζει πιο παραδοσιακά», τονίζει ο Φίλιππος Κεσαπίδης.
Στα 17 του χρόνια, από προσωπική ανησυχία όπως λέει, φοίτησε στο Σύγχρονο Ωδείο, όπου έκανε μαθήματα τζαζ και μάθαινε σαξόφωνο. Εκεί γνωρίστηκε με τον Σανταίο στην καταγωγή και προερχόμενο από το Κράσνονταρ της Ρωσίας Παύλο Τσακαλίδη. «Η γνωριμία μας έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στη μετέπειτα πορεία μου ως μουσικός. Παίζαμε ποντιακές συνθέσεις του Παύλου σε τζαζ φόρμες και συμμετείχαμε σε διάφορα φεστιβάλ. Έπειτα ήρθε ο δίσκος Ιάσωνας με μέλη του τότε συγκροτήματος “Ιάσωνας” και το 2003 εμφανιστήκαμε στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Νωρίτερα, από το 1993 και έως το 1997, βρέθηκε στην πρώτη μουσική σκηνή του κέντρου διασκέδασης «Παρακάθ’», το οποίο χαρακτηρίζει ως πολύ μεγάλη σχολή της ποντιακής παράδοσης. Εκεί είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με ιερά τέρατα της ποντιακής μουσικής.
Η γνωριμία με τον Αντέμ και η μουσική των ελληνόφωνων του Πόντου
Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90 ο Φίλιππος Κεσαπίδης, μαζί με τον παιδικό του φίλο και κουμπάρο του Νίκο Μιχαηλίδη, φοιτητή τότε του Πανεπιστημίου Βοσπόρου και σήμερα καθηγητή Ανθρωπολογίας στις ΗΠΑ, ξεκίνησε μία προσπάθεια καταγραφής των ελληνόφωνων πληθυσμών του Πόντου. Αυτή η προσπάθεια κατέληξε στη δημιουργία δίσκου με τραγούδια των ελληνόφωνων του Πόντου από την περιοχή της Τραπεζούντας.
«Τότε κατηγορηθήκαμε ότι παίζουμε τουρκικά τραγούδια, ωστόσο, δε μου αρέσει αυτός ο όρος. Αφήσαμε τα χώματά μας πίσω, αλλά δε θέλω να αφήσουμε και την κληρονομιά μας. Αυτή προσπάθειά μας είχε ως αποτέλεσμα τη γνωριμία μου με τον Αντέμ. Από τις πρώτες επαφές μας φάνηκε η χημεία μας. Η σχέση μας είναι παραπάνω από συνεργατική. Είναι φιλική και συνεχίζει πολύ δυνατή μέχρι σήμερα», σημειώνει ο Φίλιππος Κεσαπίδης.
Με τον Αντέμ γνωρίστηκαν το 2003 στο «Φεστιβάλ Τραπεζούντας», το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Λίγο μετά ήρθε ο δίσκος «Ρωμέικα Τραγωδίας», με τραγούδια των ελληνόφωνων του Πόντου. Όπως λέει ο Φίλιππος Κεσαπίδης, για τη δημιουργία του συγκεκριμένου δίσκου ήταν πολύ μεγάλη η συμβολή του εκδότη Τάσου Κυριακίδη, ο οποίος βοήθησε πάρα πολύ στην παραγωγή του. Σε αυτόν ο Φίλιππος Κεσαπίδης έκανε την ενορχήστρωση, ο Νίκος Μιχαηλίδης είχε την επιμέλεια παραγωγής και ο Αντέμ τραγουδούσε κι έγραφε στίχους.
«Πιστεύω ότι αυτός ο δίσκος αποτέλεσε γέφυρα και αθόρυβα άλλαξε όλο το στάτους της ποντιακής μουσικής. Δημιούργησε ένα νέο ρεύμα. Πλέον στην Τραπεζούντα πολλά παιδιά παίζουν σκοπούς από μουσική των εν Ελλάδι Ποντίων, ακούνε Γώγο Πετρίδη και άλλους παλαιούς καλλιτέχνες και αγοράζουν από εδώ τα μουσικά τους όργανα. Πηγαίνουμε και εμείς συχνά εκεί και κάνουμε εμφανίσεις. Έχει δημιουργηθεί μία σχέση με πολύ αγάπη μεταξύ ανθρώπων με κοινή καταγωγή από διαφορετικές κρατικές οντότητες. Αυτή η σχέση συνεχίζει να βγάζει “ρίζες”.
»Σε όλο αυτό ήταν πολύ μεγάλη η συμβολή του Αντέμ. Μιλάει άψογα νεοελληνικά και ποντιακά και είναι πολύ φιλικός. “Εισβάλλει” στο ακροατήριό του και σε κάθε ευκαιρία φαίνεται η αγάπη του κόσμου για εκείνον», τονίζει ο Φίλιππος Κεσαπίδης.
Η «Αργατεία» και η συνεργασία με τον Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλο
«Παιδί» του Φίλιππου Κεσαπίδη είναι το 8μελές μουσικό σχήμα Αργατεία, το οποίο δημιούργησε το 2014. Με αφετηρία και έμπνευση την ιστορική μουσική δημιουργία των ελληνικών κοινοτήτων του Ευξείνου Πόντου και των λαών της Μαύρης θάλασσας η Αργατεία αναπτύσσει διεθνείς συνεργασίες με μουσικούς από διάφορες χώρες της Μεσογείου και των Βαλκανίων. Όπως λέει ο καλλιτέχνης, το σχήμα αποτελείται από άτομα με διαφορετικές μουσικές κουλτούρες.
Η πρώτη μουσική δουλειά της Αργατείας, το Εντάμα, παρουσιάστηκε το 2021 και περιλαμβάνει δικά τους τραγούδια αλλά και διασκευές τραγουδιών των ελληνόφωνων της Τραπεζούντας. Η Αργατεία έχει συμμετάσχει σε διάφορα φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως στο Φεστιβάλ Μεσογειακής Μουσικής που έγινε στην Ελβετία.
«Είναι πολύ μεγάλη η συμβολή και η στήριξη στην Αργατεία του Συλλόγου Ποντίων Νυρεμβέργης. Τέτοιες προσπάθειες δε γίνονται συχνά στο χώρο μας», σημειώνει ο Φίλιππος Κεσαπίδης.
Ως ιδιαίτερα σημαντική θεωρεί ο Φίλιππος Κεσαπίδης τη συνεργασία του το 2019 με τον Ελληνοπολωνό συνθέτη Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλο, στο συμφωνικό έργο του τελευταίου Σουίτα του Πόντου (Pontische Suite, το οποίο ανέβηκε στο Κατοβίτσε της Πολωνίας. Ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος έχει ανεβάσει το 2021 και το έργο Πυρρίχιος, σε συνεργασία με το διεθνούς φήμη κιθαρίστα Γιώργο Μπεχλιβάνογλου.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο Φίλιππος Κεσαπίδης αναφέρθηκε στη νεολαία σημειώνοντας πως πιστεύει στη δυναμική της. Εξάλλου όπως υπογράμμισε ο ποντιακός χώρος πρέπει να αποκτήσει μια φρεσκάδα και εντονότερη εξωστρέφεια.
«Πιστεύω πάντοτε στη δυναμική της νεολαίας. Βλέπω αρκετά παιδιά με ιδιαίτερες ικανότητες και γνώσεις. Θα τους προσφέρω πάντοτε τη βοήθειά μου, είτε παικτικά είτε με την εμπειρία και τις γνώσεις μου, αν μου ζητηθεί. Πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξει μία αλλαγή στην αισθητική πλευρά του ποντιακού χώρου. Για παράδειγμα, θα ήθελα να δω μία αντιπροσωπεία Ποντίων στην Πολωνία, να ακούσει το έργο Πυρρίχιος. Νομίζω ότι πρέπει να βγούμε από τον ποντιακό εγωισμό μας και να αποκτήσουμε μία εντονότερη εξωστρέφεια. Να συνεργαστούμε και να συνομιλήσουμε με τις άλλες ελληνικές φυλές, ώστε να αποκτήσουμε μία φρεσκάδα. Πρέπει να ισορροπήσουμε τον πολιτισμό μας με τη σημερινή εποχή, την εποχή των social media», τονίζει, κλείνοντας, ο Φίλιππος Κεσαπίδης.
Ρωμανός Κοντογιαννίδης
- Το pontosnews.gr είναι χορηγός επικοινωνίας του 25ου Ακριτικού Κύκλου, του Συλλόγου Ποντίων Σταυρούπολης «Ακρίτες του Πόντου».
