Σέρρα, ο χορός του 82χρονου μπαρμπα-Ιορδάνη – Πόσες μνήμες να χωρέσει ένας χορός;

Κορυφώθηκαν τις προηγούμενες μέρες, στην Ελλάδα και όπου γης, οι επετειακές εκδηλώσεις Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, για τα 102 χρόνια από την τραγική ημερομηνία «19 Μαΐου 1919». Και ενώ πρόκειται για μνημόσυνο 353.000 αθώων θυμάτων της τουρκικής θηριωδίας, ένας χορός διεκδικεί σχεδόν πάντα τη θέση του σε αυτό, ένας εμβληματικός, πολεμικός χορός των Ποντίων. Ο λόγος φυσικά για τον Σέρρα χορό.

Πρόσφατα τα λόγια του Οσμάν Νουρί Εκίμ, δημάρχου του Ακτσάαμπατ, όπου «επιζεί» ο Άχτσαπατ, όπως λένε οι Τούρκοι το χορό που παραπέμπει σαφώς στο «λαφρόν Σέρρα», μου προκάλεσαν μικτά συναισθήματα. «Είναι τα πάντα για εμάς. Τον χορεύουμε σε γάμους, σε γλέντια, στους αποχαιρετισμούς των στρατιωτών. Κανείς δεν μπορεί να μείνει ακίνητος όταν ακούει το νταούλι, την κεμεντζέ και το ζουρνά», ανέφερε ο δήμαρχος, σύμφωνα με το πρακτορείο DHA, για να υποστηρίξει τις ενέργειες που γίνονται από την περιοχή του με σκοπό την ένταξη του χορού αυτού στη λίστα της UNESCO με τα μνημεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς…

Αυτές τις μέρες, η σκέψη μου δεν κατάφερε να πάει στις στιγμές ταύτισης των συναισθημάτων μας, και φυσικά είναι πάρα-πάρα πολλές. Η σκέψη μου πήγε περίπου 10 χρόνια πριν, όταν ως αρχισυντάκτρια της εφημερίδας Ποντιακή Γνώμη έλαβα μια επιστολή από αναγνώστη, μη ποντιακής καταγωγής, που θέλησε να μοιραστεί μια συγκλονιστική εμπειρία του. Με συγκλόνισε κι εμένα, με συγκινεί κάθε φορά που τη διαβάζω… Ας δούμε τι επίσης είναι ο Σέρρα χορός για τους Πόντιους.

Γράφει ο αναγνώστης Αρχόντης Τσαγάρης

«Τον Μάρτιο του 1983, μετά από πρόσκληση ενός φίλου μου Πόντιου, πήγα στο σπίτι του στο Νέο Κορδελιό Θεσσαλονίκης, όπου συνάντησα τον παππού του τον Ιορδάνη, 82 χρονών. Μετά από λίγη ώρα κουβέντας, ζήτησα να μου διηγηθεί τα συμβάντα από τον Πόντο. Ο γέρο-Ιορδάνης με ρώτησε γιατί θέλω να μάθω, και του απάντησα ότι ο παππούς μου Γιώργος ήταν στο τάγμα του Πλαστήρα και πολέμησε στην Τουρκία, όπου και τραυματίστηκε.

»Άστραψε το πρόσωπό του, και μου είπε: “Στο Καραπιπέρ ασκέρ¹;”. “Ναι”, του απαντώ. “Τον έκρυψαν Έλληνες και γύρισε μετά από ένα χρόνο στο χωριό. Μας διηγιότανε τις ιστορίες και μου άρεσε να τις ακούω.” Έκανα το μεγάλο λάθος να προσθέσω: “Πες μου, μπάρμπα-Ιορδάνη. Γιατί θέλω να μαθαίνω για τις αλησμόνητες Πατρίδες”.

Έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου, αφού με άρπαξε από το γιακά και μου είπε με σφυριχτή φωνή, με μάτια κόκκινα να βγάζουν φωτιές.

“Άκου να σου πω, γιε μου. Για σένα είναι «αλησμόνητη Πατρίδα», για μένα η Πατρίδα μου είναι σκλαβωμένη”. Μέσα στη σαστιμάρα μου τον είδα να ορθώνεται και να χορεύει Σέρρα, εκστασιασμένος, χωρίς να ακούγεται καμία μουσική… μόνο το θρόισμα από το χορό του. Εκεί είδα την καλύτερη Σέρρα…

»Από τότε άρχισα να λατρεύω κάθε τι ποντιακό. Όποιοι και να χορεύουν Σέρρα, εμένα τα μάτια μου βλέπουν τον μπάρμπα-Ιορδάνη να Πολεμά. Όταν του είπανε τα παιδιά του να πάνε να επισκεφτούν τον Πόντο, τους απάντησε: “Εγώ θα πάω μόνο για να πολεμήσω” και δεν πήγε ποτέ του, μέχρι τα 91 που έζησε.

Ήταν ο μεγαλύτερος από τα 7 παιδιά της οικογένειας. Όλα τα μικρότερα αδέλφια του τα σφάξανε οι τσέτες του Τοπάλ Οσμάν και ήρθε μόνος του στη “Μάνα Ελλάδα”, όπως την έλεγε. Έκανε 7 παιδιά, εκ των οποίων τα 6, αγόρια, και έδωσε τα ονόματα των αδελφών του που εσφάγησαν. Την κόρη του την ονόμασε Ελλάδα και τη φωνάζανε Έλλη.»

Ίσως κάποιους να τρομάζουν τα λόγια του μπαρμπα-Ιορδάνη. Μιλά για πατρίδα σκλαβωμένη, μια πατρίδα για την οποία θα ήθελε να πολεμήσει. Μα τι πιο φυσιολογικό από αυτό; Όταν η γειτονική χώρα μετατρέπει τους ναούς μας σε τζαμιά και προβάλλει τους χορούς και άλλα στοιχεία του πολιτισμού μας για τουρκικούς (στην καλύτερη περίπτωση, ρωμαϊκούς), δεν είναι πολύ να έχουμε την απαίτηση να μνημονεύονται οι πραγματικοί γεννήτορες του πολιτισμού αυτού.

Τέτοιες μέρες, Τιμής και Μνήμης της Γενοκτονίας, ας κρατήσουμε στο μυαλό μας την εικόνα του μπαρμπα-Ιορδάνη, να ορθώνεται και να χορεύει Σέρρα, εκστασιασμένος, χωρίς να ακούγεται καμία μουσική… μόνο το θρόισμα από το χορό του… Έτοιμος να πολεμήσει… με όπλο τον πολιτισμό μας.

—
1. Οι Τούρκοι αποκαλούσαν τον συνταγματάρχη Νικόλαο Πλαστήρα «Καραπιπέρ» (=μαύρο πιπέρι), εξαιτίας του μελαψού χρώματός του, αλλά και «Καρασεϊτάν» (=μαύρος σατανάς). Το θρυλικό δε 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, του οποίου ήταν διοικητής κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία και που προκαλούσε τον πανικό στον εχθρό με τα αιφνιδιαστικά χτυπήματά του, στο βαθμό να θεωρούν οι Τούρκοι πως το αποτελούσαν υπεράνθρωπα όντα, αποκαλούνταν «Σεϊτάν ασκέρ» (=ο στρατός του σατανά) ή και «Καραπιπέρ ασκέρ», όπως μαρτυρεί και ο μπαρμπα-Ιορδάνης.