Στο άρθρό μας της Παρασκευής αναφέρουμε ότι η Λιβύη είναι ο «κεντρικός πυλώνας» της πολιτικής της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, την Κύπρο και το Αιγαίο. Το άρθρο του ahvlanews που μεταφράσαμε το αποδεικνύει, πέραν του ότι είναι εξαιρετικά διαφωτιστικό αλλά και διδακτικό από κάθε άποψη, κυρίως για όσους σχεδιάζουν την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας.
Η Τουρκία θέλει να δημιουργήσει στρατιωτική βάση στον Νίγηρα;
Του Μπουράκ Τουιγκάν.
Την τελευταία εβδομάδα η Τουρκία έκανε ενδιαφέρουσες κινήσεις προς το κράτος του Νίγηρα. Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που επισκέφθηκε το Τόγκο, την Ισημερινή Γουινέα και το Νίγηρα, δήλωσε ότι ανάμεσα στις συμφωνίες που είναι να υπογραφούν με την κυβέρνηση του Νίγηρα υπάρχει και μία που αφορά τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Δήλωσε, επίσης, ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησης το θέμα της Λιβύης ήταν στην ημερήσια διάταξη.
Στις 25 Ιουλίου, τέσσερις ημέρες μετά την επίσκεψη του Τσαβούσογλου, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνομίλησε τηλεφωνικά με τον πρόεδρο του Νίγηρα Μαχαμαντού Ισουφού. Σύμφωνα με τη δήλωση του Γραφείου Επικοινωνιών της Προεδρίας, οι δύο ηγέτες συζήτησαν περιφερειακά ζητήματα, το θέμα της ανάπτυξης των διμερών σχέσεων και την καταπολέμηση του κορονοϊού.
Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού η Τουρκία έστειλε βοήθεια και στον Νίγηρα όπου δραστηριοποιούνται επίσημες τουρκικές υπηρεσίες, όπως το Τουρκικό Ίδρυμα TIKA, το Ίδρυμα Maarif Vakfı και το Ινστιτούτο Yunus Emre.
Ο Νίγηρας, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στη Δυτική Αφρική, με πάνω από το 80% του εδάφους στην έρημο της Σαχάρας. Έχει πληθυσμό πάνω από 22 εκατομμύρια, στην πλειονότητά τους νέοι.
Συνορεύει με τη Λιβύη στο Βορρά, την παλιά αποικία της Γαλλίας. Οι γαλλικές εταιρείες επεξεργάζονται το ουράνιο που θεωρείται μία από τις σημαντικότερες πηγές εισοδήματος της χώρας. Στην πρωτεύουσα Νιαμέϊ υπάρχει μια βάση drone που χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Ο Νίγηρας είναι μια από τις χώρες-στόχους τρομοκρατικών οργανώσεων, όπως η Αλ Κάιντα και το ISIS τα τελευταία χρόνια. Όπως οι ΗΠΑ, και η Γαλλία οργανώνει συχνά επιχειρήσεις εναντίον τους στο Τσαντ, το Μάλι, καθώς και στον Νίγηρα.
Οι Τουαρέγκ (μία νομαδική φυλή της Σαχάρας) κατοικούν στη νότια Λιβύη, στη νότια Αλγερία, στο Μάλι, στη Μπουρκίνα Φάσο και στον Νίγηρα.
Το ανοιχτό ενδιαφέρον της Τουρκίας για τον Νίγηρα ξεκίνησε κυρίως τους τελευταίους μήνες που ο πόλεμος στη Λιβύη έχει εισέλθει σε κρίσιμη καμπή.
Η Άγκυρα κάνει εντατικές προσπάθειες να εξασφαλίσει την υποστήριξη των γειτονικών χωρών της Λιβύης και να αποκτήσει υπεροχή έναντι των ανταγωνιστών της. Γι’ αυτό στράφηκε πρώτα στην Τυνησία και την Αλγερία.
Όμως η αντιπολίτευση στην Τυνησία έδειξε σθεναρή αντίσταση για την εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο. Ο πρόεδρος Κάις Σαϊέντ αναγκάστηκε να πάρει πίσω τη δήλωση στήριξης που έκανε στην αρχή προς την κυβέρνηση της Τρίπολης. Το πιο ισχυρό κόμμα στο Κοινοβούλιο της Τυνησίας, το Κίνημα Ενάχντα που είναι στη γραμμή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και τάσσεται υπέρ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Σαράζ, αντιμετώπισε τη σκληρή αντίδραση των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Και η Αλγερία, όπως η Τυνησία, μετά από τη διπλωματική πίεση της Τουρκίας έδειξε ότι στηρίζει την κυβέρνηση Σαράζ, όμως άλλαξε αργότερα τη στάση της. Η Γαλλία έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αλλαγή πολιτικής αυτών των δύο χωρών. Προηγήθηκαν επισκέψεις Γάλλων αξιωματούχων, ενώ στη συνέχεια φιλοξενήθηκαν οι ηγέτες τους στο Παρίσι. Στόχος είναι να μην τεθούν Αλγερία και Τυνησία υπό την επιρροή της Τουρκίας.
Η Τουρκία αποδίδει μεγάλη σημασία στον Νίγηρα για τους εξής λόγους:
Πρώτον, ο Νίγηρας, όπως και η Λιβύη, είναι μέλος του οργανισμού της Αφρικανικής Ένωσης, που διαδραματίζει ενεργό ρόλο στην επίλυση των περισσότερων προβλημάτων στην Αφρική. Η Τουρκία πρέπει να κερδίσει την υποστήριξη των χωρών-μελών προκειμένου να επιτύχει μια ισχυρή θέση σε αυτόν τον οργανισμό. Για το σκοπό αυτό, ο Τσαβούσογλου επισκέφθηκε τον Νίγηρα, καθώς και το Τόγκο και την Ισημερινή Γουινέα. Η Τουρκία, θεωρώντας ότι είναι δύσκολο να πετύχει την υποστήριξη των ισχυρών της Αφρικής, αναλαμβάνει οικονομικές και πολιτικές πρωτοβουλίες σε αδύναμες και φτωχές χώρες.
Δεύτερον, η Τουρκία θέλει να ενισχύσει τη θέση της απέναντι σε εναταγωνιστικές της χώρες, όπως η Γαλλία και η Αίγυπτος, παίρνοντας με το μέρος της δύο πρώην γαλλικές αποικίες, τον Νίγηρα και το Τσαντ, γειτονικές προς τη Λιβύη. Παρόλο που μόνο η Αλγερία προσκλήθηκε ως γείτονας της Λιβύης στη Διάσκεψη του Βερολίνου τον Ιανουάριο, στην οποία αργότερα προσχώρησε η Τυνησία (η Αίγυπτος ήταν ήδη παρούσα), οι άλλες γειτονικές χώρες, το Σουδάν, το Τσαντ και ο Νίγηρας, δεν πήραν πρόσκληση. Ωστόσο, η Τουρκία, αφού πρώτα τις πάρει με το μέρος της, μπορεί να απαιτήσει να καθίσουν στο τραπέζι των διαποραγματεύσεων και οι χώρες αυτές.
Ο ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής Σαμουέλ Ραμανί σε ανάρτηση σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης λέει ότι η Τουρκία, με τη στρατιωτική βάση που σχεδιάζει να ιδρύσει στον Νίγηρα, αποσκοπεί να καταργήσει το περιφερειακό πλεονέκτημα της Αιγύπτου.
Τρίτον, στις τάξεις του στρατού του Χαφτάρ υπάρχουν πολλοί μισθοφόροι μαχητές από το Τσαντ και το Σουδάν. Η Τουρκία, από την πλευρά της, μεταφέρει στα μέτωπα της Λιβύης μισθοφόρους τζιχαντιστές από τη Συρία.
Όμως, η μεταφορά τους είναι επικίνδυνη και με μεγάλο κόστος. Μάλιστα ορισμένοι, επειδή δεν ικανοποιούνται ορισμένες υποσχέσεις που τους δόθηκαν, είτε αρνούνται να πολεμήσουν είτε προσπαθούν να φύγουν στην Ευρώπη.
Ωστόσο, η Τουρκία ανακάλυψε ότι μπορεί να εξαλείψει αυτήν την αδυναμία με μισθοφόρους που μπορεί να βρει στα κράτη της περιοχής. Ορισμένες αραβικές εφημερίδες αναφέρουν ότι κάποιοι Σομαλοί μισθοφόροι που εκπαιδεύτηκαν στο Κατάρ σχεδιάζεται να μεταφερθούν στη Λιβύη.
Σε πρίπτωση που η Τουρκία θελήσει να κάνει κάτι τέτοιο, υπάρχει μεγάλος αριθμός νέων στον Νίγηρα που θα δεχτούν να πολεμήσουν στη Λιβύη.
Τέταρτον, με τη βάση που θα ιδρύει η Τουρκία στον βόρειο Νίγηρα, κοντά στη νότια Λιβύη, θα αποκτήσει πλεονέκτημα έναντι των δυνάμεων του Χαφτάρ που την ελέγχουν τώρα. Η νότια Λιβύη βρίσκεται υπό τον έλεγχο των τοπικών φυλών που τάσσονται υπέρ του Χαφτάρ.
Η πολιτική της Τουρκίας στη Λιβύη είναι αντιμέτωπη με αρκετά αδιέξοδα. Τα κυριότερα από αυτά είναι η παρουσία δύο υπερδυνάμεων όπως η Ρωσία και η Γαλλία στο αντίθετο μέτωπο, και η αποφασιστικότητα της Αιγύπτου για στρατιωτική επέμβαση.
Επιπλέον, τα έσοδα από το πετρέλαιο για την κυβέρνηση της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης έχουν μηδενιστεί επειδή ο Χαφτάρ έκλεισε του αγωγούς από τους οποίους γίνονται οι εξαγωγές. Μετά από αυτή την εξέλιξη, το Κατάρ είναι η μόνη χώρα που χρηματοδοτεί τον πόλεμο. Και δεν είναι γνωστό σε ποιο βαθμό καλύπτει τα έξοδά του. Σε περίπτωση παράτασης του πολέμου, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η Τουρκία να αντιμετωπίσει σοβαρή οικονομική κρίση.
Εκτός από τα παραπάνω αδιέξοδα, υπάρχει η δράση της Ρωσίας στη Συρία και τον Καύκασο, όπου η Μόσχα επιχειρεί να στριμώξει στη γωνία την Τουρκία· επίσης υπάρχει το μέτωπο που έχουν συμπήξει στην Ανατολική Μεσόγειο η Γαλλία με την Ελλάδα εναντίον της Τουρκίας. Αν προστεθεί και αλλαγή στάσης, η αποστασιοποίηση, που επιχειρείται σιγά-σιγά από Ηνωμένες Πολιτείες έναντι της Τουρκίας, όλα αυτά ωθούν την Άγκυρα σε αναζήτηση διάφορων άλλων επιλογών.
