Οι ρίζες της οικογένειας του Ζώρα Μελισσανίδη από την Τραπεζούντα

Η ΑΕΚ δίνει σήμερα ένα από τα δυσκολότερα παιχνίδια της ευρωπαϊκής της ιστορίας. Τίποτα δεν είναι υπέρ της – εκτός ίσως από την πόλη όπου γίνεται ο αγώνας. Μια από τις πιο δικές μας πόλεις του κόσμου, την Τραπεζούντα του Πόντου. Μια πόλη με την οποία τόσα πολλά δένουν την Ελλάδα και την Ορθοδοξία. Και βέβαια την ΑΕΚ, την ισόβια πρέσβειρα των αλύτρωτων και αξέχαστων πατρίδων. Την ομάδα που όταν παίζει, λέει την ιστορία της.

Η Τραπεζούντα του Πόντου με την Παναγιά τη Σουμελά, την ψυχή των Ποντίων όλου του κόσμου, είναι ο τόπος όπου έχει τις ρίζες της η οικογένεια Μελισσανίδη.

Η οικογένεια του Ζώρα Μελισσανίδη –πατέρα του Δημήτρη, του Ιάκωβου και της Όλγας– καταγόταν από την Τραπεζούντα και υπέστη τέσσερις φορές σκληρούς διωγμούς έως ότου φτάσει στην Ελλάδα το 1937. Την πρώτη φορά το 1850 από την Τραπεζούντα στο Λερί της Χαλδίας· τη δεύτερη το 1895 από το Λερί στο Καρς· την τρίτη το 1918 από το Καρς στον Καύκασο· και μετά από εκεί, το 1937 στην Ελλάδα.

Εκεί όπου δίνει τη μάχη της η ΑΕΚ για πρώτη φορά στην ιστορία της ξεκίνησαν όλα. Και μετά από περιπέτειες που θα μπορούσαν να γίνουν ταινία –όπως κάθε ιστορία της προσφυγιάς– ήρθε η πατρίδα, η Κοκκινιά, και η εκδίκηση των ονείρων για μια οικογένεια που γνώρισε τη φτώχεια αλλά πέρασε στη φωτεινή πλευρά χωρίς ποτέ να ξεχάσει από πού ξεκίνησε.

Ο Ζώρας (Γιώργος) Μελισσανίδης γεννήθηκε στο Βλαδικαυκάς το 1920, σ’ ένα στρατόπεδο του τσαρικού στρατού όπου διέμεναν ως πρόσφυγες. Η ζωή ήταν σκληρή και η κατάσταση ρευστή λόγω της επανάστασης των Μπολσεβίκων.

Ανήσυχο πνεύμα, ο Ζώρας έμαθε να παίζει λύρα αλλά και κάτι άλλο που δεν θα αποτολμούσε κανένας Έλληνας. Στα 16 του χρόνια πήρε άδεια οδηγού φορτηγού αυτοκινήτου.

Με τη λύρα, παίζοντας σε γάμους και βαπτίσεις, έβγαλε τα πρώτα του χρήματα. Το 1937 η οικογένεια παίρνει την περιπόθητη άδεια και φεύγει από το Βλαδικαυκάς, μέσω Οδησσού, για την Ελλάδα. Φτάνει ατμοπλοϊκώς στον Πειραιά, στη συνέχεια πηγαίνει στη Χαλκίδα, όπου διέμεινε για λίγο, και μετά στην Κατερίνη. Τελικά η πείνα της Κατοχής την φέρνει στη Φλώρινα. Εκεί ο Ζώρας οργανώθηκε στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών, συνελήφθη, αφέθηκε ελεύθερος και συνέχισε τη δράση του, για την οποία το επίσημο ελληνικό κράτος τον επιβράβευσε με αναμνηστικό δίπλωμα και μετάλλιο για την προσφορά του. Μετά την Απελευθέρωση, ως στιγματισμένος κομμουνιστής, γνώρισε τη φυλακή και την εξορία στην Τρίπολη.

Όταν απελευθερώθηκε, κατέληξε στη Νίκαια όπου έφτιαξε τη δική του οικογένεια. Στην Κοκκινιά όλοι γνώριζαν τη σχολή οδηγών του Ζώρα, και πολλοί οφείλουν την εκμάθηση της οδήγησης σ’ αυτόν. Εκείνο το διάστημα γνωρίζει τον μεγάλο έρωτα της ζωής του, τη Βέρα, και αποκτούν τρία παιδιά – τον Δημήτρη, την Όλγα και τον Ιάκωβο. Και σ’ όλα στα ποντιακά γλέντια δίνει το παρών με τις δύο αγάπες του, τη Βέρα και τη λύρα. Όταν έχασε τη σύντροφο της ζωής του, πούλησε το σπίτι τους και με τα χρήματα πήγε στην Παναγία Σουμελά για να χτιστεί στη μνήμη της ένας ξενώνας.

Παρά τις αντιρρήσεις της μονής και των στελεχών του ιδρύματος να μην διαθέσει ό,τι έχει και δεν έχει, ο Ζώρας επέμεινε κι έτσι το όραμά του έγινε πραγματικότητα.

Περνούσε τα καλοκαίρια στις πλαγιές του Βερμίου, στον ξενώνα που έκτισε, και τα απογεύματα γυρνούσε ένα προς ένα τα ποντιακά χωριά της Μακεδονίας, όπου γνώριζε καλλιτέχνες και απλούς ανθρώπους, συμμετείχε σε παρακάθια και αποκτούσε πολλούς φίλους.

Η ζωή του ήταν συνυφασμένη με τις αγαθοεργίες και την οικονομική ενίσχυση των πολιτιστικών σωματείων που στηρίζουν την παράδοση. Δεκάδες ποντιακοί σύλλογοι, σωματεία και ιδρύματα ενισχύονταν συχνά από τον Ζώρα Μελισσανίδη, με χρήματα που έπαιρνε… δανεικά από τον γιο του Δημήτρη.

Πέθανε στα σκαλιά του Ασκληπιείου Βούλας στις 14 Μαΐου του 2002, καθώς πήγαινε να τον δει ο φίλος του και σημερινός πρόεδρος της ΑΕΚ γιατρός Βαγγέλης Ασλανίδης. Στην κηδεία του στη Σουμελά, όπου ετάφη, χιλιάδες συνέρρευσαν για να του πουν το στερνό αντίο, ανάμεσα τους πολλοί που είχαν ευεργετηθεί και κλαίγανε για το χαμό του.

• Τις φωτογραφίες (που έχουν φιλοξενηθεί στο βιβλίο του Τ. Κοντογιαννίδη Ο Ζώρας του Πόντου – Γεώργιος Μελισσανίδης, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2010) παραχώρησε στο pontosnews.gr ο στρατηγός ε.α. Νικόλαος Σαμψών.