Πολλά καλά λέγονται κατά καιρούς για τους Πόντιους, που αν και τσακισμένοι από το θανατικό και το σκληρό ταξίδι που ακολούθησε τον βίαιο ξεριζωμό ήρθαν στην Ελλάδα, στάθηκαν στα πόδια τους με αξιοπρέπεια και ξανάχτισαν τη ζωή τους βρίσκοντας μάλιστα τη δύναμη να προσφέρουν από αυτό που δεν είχαν στους νεότερους πρόσφυγες της Ιωνίας. Έχει όμως ακόμα περισσότερη αξία όταν ο καλός λόγος, η αλήθεια, βγαίνει από το στόμα μιας γυναίκας-θρύλου που μέχρι το θάνατό της, τον Ιούνιο του 2007 ενσάρκωνε το σπουδαίο πρόσωπο της Μικρασιάτισσας πρόσφυγα, της Φιλιώς Χαϊδεμένου, της κυρα-Φιλιώς ή γιαγιάς Φιλιώς.
Μια τέτοια μέρα του 2000, 2 Ιουλίου, η κυρα-Φιλιώ κατέθεσε τη μαρτυρία της για τις ανάγκες του βιβλίου «Πόντος, γη των Τραντέλλενων», που εκδόθηκε από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Τη μαρτυρία της για τη φιλαλληλία, την άδολη αγάπη προς τον άνθρωπο και την παραδοσιακή φιλοξενία των Ποντίων την παραθέτουμε αυτούσια:
Βρύουλλα (Βουρλά) Μικράς Ασίας
Γεννήθηκα στα Βουρλά της Μικράς Ασίας τον Οκτώβριο 1899. Ήλθα στην Ελλάδα με τη σφαγή του 1922. Το 1942 βρεθήκαμε στην Κοζάνη περπατώντας από την Αθήνα επί 37 ημέρες.
Τότε τριγυρνούσαν στα χωριά της Κοζάνης πολλοί στρατιώτες που, μετά την κατάρρευση του μετώπου, δεν είχαν πού να πάνε γιατί τα σπίτια τους ήταν μακριά. Ήταν σε άθλια κατάσταση, πεινασμένοι μέσα στο κρύο. Αυτοί οι πονεμένοι άνθρωποι βρήκαν προστασία και περίθαλψη από τους Πόντιους που ήταν εγκαταστημένοι στα χωριά της Κοζάνης: τους πήραν στα σπίτια τους, τους έδωσαν φαγητό και ρούχα, τους βάλανε στις δουλειές τους.
Πολλοί ζήσανε εκεί και παντρεύτηκαν γυναίκες από τον Πόντο.
Πόντιοι πρόσφυγες στην Κοζάνη (φωτ.: e-ptolemeos.gr)
Ήταν όμως κι άλλοι που κι αυτοί υπέφεραν από την πείνα. Απελπισμένοι ρωτούσανε: Πού δίνουνε; εννοώντας πού θα βρίσκανε ψωμί να φάνε. Και όλοι παίρνανε την απάντηση: Στη Μακεδονία, οι Πόντιοι.
Οι Πόντιες γυναίκες λύνανε τους ποχτσάδες όπου φύλαγαν το λιγοστό φαγητό τους και το μοιράζονταν με τους πεινασμένους που πλανιόνταν εκεί κι εδώ. Έδιναν χωρίς να περιμένουν να πάρουν κάτι, δεν σκέφτονταν παρά πώς να βοηθήσουν τους ανθρώπους που είχαν ανάγκη.
Οι Πόντιοι, παιδί μου, είναι οι πιο ψυχικάρηδες άνθρωποι…
