Ίχνη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού σε Καμπότζη και Ταϊλάνδη

Ευρήματα ιδιαίτερης ιστορικής αξίας ανακαλύπτονται το τελευταίο διάστημα στις μακρινές χώρες της Ανατολής. Το pontos-news.gr συνάντησε έναν από τους ανθρώπους που τα φέρνουν στο φως.

Έχουν πολλαπλασιαστεί το τελευταίο διάστημα οι προσπάθειες που στόχο έχουν τη μελέτη της επίδρασης του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου στους πολιτισμούς πέρα από την Ινδία. Ίχνη του αρχαιοελληνικού πολιτισμού είχαν ανακαλυφθεί στη νοτιοανατολική Ασία ήδη από τη δεκαετία του 1940, όμως τα ευρήματα εκείνης της περιόδου δεν έβγαιναν έξω από τη ζώνη περί το Δέλτα του ποταμού Μεκόνγκ, στην επικράτεια του σημερινού Βιετνάμ.

Πρόσφατα οι ανασκαφές –ειδικά στην περιοχή της Καμπότζης και της Ταϊλάνδης– έχουν ενταθεί. Με αυτές έχει ασχοληθεί ο συνεργάτης του Ινστιτούτου Πρακτικής Μελέτης της Ανατολής στη Μόσχα και του Μουσείου MIHO στην Ιαπωνία Σεργκέι Λάπτεφ. Τον συνάντησα πρόσφατα στο ταξίδι μου με το pontos-news.gr στο Τουρκμενιστάν και μίλησα μαζί του για τα ευρήματα τα οποία, όπως είπε, «έχουν διευρύνει σημαντικά την έκταση της διάδοσης και της τυπολογίας αρχαίων αντικειμένων στην ευρύτερη περιοχή της Ινδοκίνας».

Ο Σεργκέι Λάπτεφ θεωρεί πως τα αντικείμενα που έχουν σχέση με τον αρχαιοελληνικό και τον ρωμαϊκό πολιτισμό είχαν φτάσει στην περιοχή μέσω θαλάσσιων εμπορικών δρόμων. Στο Δέλτα του Μεκόνγκ, στο Βιετνάμ, και στη νότια Ταϊλάνδη τα ευρήματα ανακαλύφθηκαν κοντά στις παραλίες και δίπλα στα εμπορικά κέντρα της αρχαιότητας.

Μέσω Ινδίας στην Ινδοκίνα

Ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα εμπορίου στην αρχαιότητα ήταν η Ινδία. Τα ελληνικά ευρήματα στη νοτιοανατολική Ασία ανακαλύπτονται δίπλα σε ινδικά. Στην πλειονότητά τους είναι νομίσματα και κοσμήματα. Είναι αρκετά και τα αντικείμενα που έχουν σχέση με το ελληνιστικό βασίλειο της Βακτριανής. Και αυτά, που σχετίζονται με τον ελληνοβακτριανό πολιτισμό, κατά την εκτίμηση των αρχαιολόγων έφτασαν στην περιοχή μέσω Ινδίας.

Στο θέμα των πρόσφατων ανακαλύψεων στην Καμπότζη και την Ταϊλάνδη αφιέρωσε ο Λάπτεφ τη διατριβή του, στην οποία περιγράφει την πορεία της διάδοσης του αρχαίου ελληνικού και αργότερα του ρωμαϊκού πολιτισμού στην Ινδοκίνα.

Χάρτης της Ινδοκίνας

Χάρη στην εκστρατεία του Μεγαλέξανδρου, λέει ο επιστήμονας, επηρεάστηκε ο πολιτισμός της Ινδίας. Αργότερα, την περίοδο από τον 1ο έως τον 4ο αιώνα μ.Χ., οι Ινδοί μεταλαμπάδευσαν τις γνώσεις που απέκτησαν από τους Έλληνες στους λαούς που βρίσκονταν ανατολικότερα.

Τα αντικείμενα που βρέθηκαν στη νότια Ταϊλάνδη και στην Καμπότζη αλλάζουν την εικόνα που σχηματιζόταν μέχρι πρότινος στους επιστημονικούς κύκλους για την ιστορική εξέλιξη στην περιοχή.

Τα ελληνικά και ελληνιστικά ευρήματα

Μετά το τσουνάμι του 2006 στις παραλίες της Ταϊλάνδης ανακαλύφθηκαν ακόμα περισσότερα αρχαία αντικείμενα στους υπό ανασκαφή αρχαιολογικούς χώρους Κλόγκτομ, Τα Τσάνα, Τακουάπα και σε πολλούς άλλους. Ο Σεργκέι Λάπτεφ την περίοδο 2010-2012 ασχολήθηκε με τη μελέτη των ευρημάτων από την Ταϊλάνδη και την Καμπότζη.

Το ενδιαφέρον του μελετητή τράβηξαν περισσότερο οι λεγόμενες «χάντρες-μάτια». Παρόμοια αντικείμενα βρέθηκαν και στην Πομπηία της Ιταλίας. Φαίνεται ότι οι χάντρες είχαν εισαχθεί στην περιοχή της Ινδοκίνας ίσως από Ινδούς, αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο εισαγωγής τους, στην περιοχή, από Έλληνες εμπόρους. Σε αυτό το κομμάτι της νοτιοανατολικής Ασίας εντοπίζονται και αντικείμενα που έχουν τοπικό χαρακτήρα και είναι προϊόν πολιτισμικής επιρροής από τους αρχαίους Έλληνες.

Ο Σεργκέι Λάπτεφ

Μιλώντας για τις πρόσφατες ανακαλύψεις, ο Σεργκέι Λάπτεφ τόνισε: «Ιδιαίτερα γνωστά ανάμεσα στα ευρήματα στην Ταϊλάνδη και την Καμπότζη είναι τα αρχαία ελληνικά εγχάρακτα στολίδια και νομίσματα. Τα συνηθισμένα θέματα ήταν κεφάλια ανδρών και γυναικών, θεοί, θεότητες και ήρωες (όπως ο Περσέας και η Μέδουσα), σκηνές από τον Τρωικό Πόλεμο κ.ά.

»Ανάμεσα στα ευρήματα είναι ελληνικά και ελληνιστικά μεταλλικά αντικείμενα. Ξεχωρίζει το διακοσμητικό αγαλμάτιο ενός αλόγου με μισολυγισμένο το μπροστινό πόδι. Τέτοια ευρήματα είναι αρκετά και έχουν σχέση με την ελληνιστική περίοδο.

»Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός μέσω των λαών της Ανατολής διαδόθηκε μέχρι τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Ασίας. Το αν έφθασαν οι ίδιοι οι Έλληνες μέχρι την Ινδοκίνα δεν αποκλείεται, αλλά και δεν αποδεικνύεται. Όμως οι τέχνες των Ελλήνων σημάδεψαν απέραντες περιοχές. Τα πρόσφατα ευρήματα στη νοτιοανατολική Ασία είναι αρχή για τις γενικότερες μελέτες αρχαιολόγων και ιστορικών, ώστε να αποκαλυφθούν τα πραγματικά μεγέθη του αρχαίου ελληνικού κόσμου».

*Ο συντάκτης του άρθρου Βασίλης Τσενκελίδης είναι ιστορικός και δημοσιογράφος.