13 Ιανουάριος 2014, 18:00 - Τελευταία Ενημέρωση: 5 Σεπτέμβριος 2014, 19:39

Παραμονή Πρωτοχρονιάς με το παλιό. Δείτε τι έκαναν στον Πόντο

  • Παραμονή Πρωτοχρονιάς με το παλιό. Δείτε τι έκαναν στον Πόντο

Στον Πόντο ακολουθούσαν το παλαιό ημερολόγιο και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς την γιόρταζαν στις 13 Ιανουαρίου. 

Παραμονή Πρωτοχρονιάς στον Πόντο

Σε μερικά χωριά την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά καβαλώντας κλαδιά από μηλιά, έμπαιναν θριαμβευτικά στο σπίτι φωνάζοντας:

«Χριστούγεννα και κάλαντα και Φώτα και καλός καιρός και καλοχρονία και καλοκαρπία και να ζουν ο πατέρας και η μητέρα και όλοι οι σπιτιανοί» και ο νοικοκύρης τους έδινε φιλοδώρημα. Αλλού ευχόντουσαν στο νοικοκύρη να αποκτήσει αρσενικά παιδιά και θηλυκά μοσχάρια.

Γυναίκες πήγαιναν δώρα στη βρύση του χωριού ή στο ποτάµι για να πάρουν το καλαντόνερο. Πήγαιναν και γύριζαν αµίλητες και µε αυτό ράντιζαν το σπίτι και έπιναν και λίγο, για να έρθει η ευλογία στο σπίτι.

Παιδιά αλλά και μεγάλοι γύριζαν έβγαιναν στις γειτονιές κι έλεγαν τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι. Οι νοικοκυραίοι ανάλογα με την περιοχή, έδιναν στους καλαντάρηδες φρούτα, ξηρούς καρπούς (καρύδια, φουντούκια, σταφίδες κλπ.), αλλά ακόμη κι αυγά, βούτυρο, καβουρμά και πληγούρι.

Στην Τραπεζούντα τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα κρατώντας πολύχρωμα φανάρια, τα συμβολικά χαρτοκάραβα και έψελναν «Αρχήµηνιά, κι αρχή χρονιά, κι αρχή καλός µας χρόνος».

Σε περιοχές όπως η Σάντα, που δεν είχε πολλά οπωροφόρα δέντρα, τα δώρα ήταν αποκλειστικά φρούτα, ενώ στα Κοτύωρα συνήθιζαν να βάζουν πάνω στα φρούτα και μερικές δεκάρες. Ένα άλλο δώρο που συνήθιζαν να δίνουν, κυρίως στην Γαράσαρη, ήταν τα "κολόθα", που ήταν μικρά τσουρέκια που έμοιαζαν με γλυκό ψωμί.

Την παραµονή το βράδυ στα σπίτια ήταν συγκεντρωµένα όλα τα µέλη της οικογένειας. συγγενικά ή και φιλικά πρόσωπα. Το τραπέζι το έστρωνε η νύφη κι αν δεν υπήρχε, η πρωτοκόρη και ο αρχηγός της οικογένειας έδινε φιλοδώρημα.

Διάλεγαν ένα μεγάλο κούτσουρο για να καίγεται στο τζάκι. Πίστευαν ότι η φωτιά διώχνει τα δαιμόνια που έρχονταν από την καπνοδόχο. Το κούτσουρο αυτό το λέγανε "καλαντοκούρ".

Το ίδιο βράδυ ο αρχηγός της οικογένειας έκοβε τη βασιλόπιτα, που το φλουρί της ήταν μια δεκάρα. Πρώτα βγάζανε τή εικόνας το κομμάτ', ύστερα του παππού, της γιαγιάς, του πατέρα, της μητέρας και των παιδιών, φωνάζοντας έναν - έναν με τη σειρά της ηλικίας τα ονόματά τους. Μαζί μ' αυτά βγάζανε και για τον ξενιτεμένο, αν είχαν καθώς και για τον ξένο που τυχόν δίλευαν εκείνη τη βραδιά.

Εκείνο που έπεφτε η παρά, τον θεωρούσαν τυχερό και πίστευαν πως η χρονιά του θα πήγαινε καλά. Άν ήταν κοπέλα της ηλικίας για παντρειά τότε λέγανε πως άνοιξε η τύχη της και θα παντρευτεί μέσα στο χρόνο. Καλό σημάδι για όλη την οικογένιεα ήταν αν η παρά έπεφτε 'ς σην Παναΐα.

Μετά το κόψιμο της πίτας και πριν αρχίσουν να τρώνε, ο μεγαλύτερος της οικογένειας έπαιρνε ένα πιάτο μ' εφτά ζευγάρια καρύδια κι ένα μονό και τα έριχνε τρεις φορές προς τα πάνω λέγοντας:"Εξέβαμεν ας σην κακοχρονίαν κι εσέβαμεν 'ς σην καλοχρονίαν". Άλλοι πάλι έλεγαν: "Εδέβεν ο κακόν ο χρόνον κ΄έρθεν ο καλόν"

Στη συνέχεια «εκαλαντίαζεν τ' οσπίτ'»  σκορπίζοντας δηλαδή διάφορους καρπούς μαζί με κέρματα, µέσα στο σπίτι και λέγοντας «Άµον το ρούζ'νε αούτα τα καλά, αετσ' πα να ρούζ'νε απές΄ σ΄οσπίτ΄ ν΄εµουν τ΄ευλοϊας και τα καλοσύνας». Το έθιμο αυτό συνηθίζεται ακόμη και σήμερα.

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

Αρχή κάλαντα κι αρχή του χρόνου κι αρχή του χρόνου.

Πάντα κάλαντα, πάντα του χρόνου πάντα του χρόνου.

Αρχή μήλον εν κι αρχή κυδών εν, κι αρχή κυδών εν

Κι αρχή βάλσαμον το μυριγμένον, το μυριγμένον

Εμυρίστεν ατόν ο κόσμος όλον, ο κόσμος όλον.

Για μύριστ ατό και εσύ αφέντα, καλέμ αφέντα.

Λύσον την κεσέ σ και δωσ’ παράδας και δώσ’ παράδας

Κι αν ανιοιείς μας χαράν σην πόρτας σ, χαράν σην πόρτα σ’

Χρόνια Πολλά, πάντα και του χρόνου

Καλή χρονία και σ όλα τα ασπίτα υίαν κι ευλογίαν

Τμήμα σύνταξης
Pontos-News.Gr