Η Πρωτοχρονιά στον Πόντο, ήταν μια μεγάλη γιορτή για την οικογένεια επειδή έσμιγαν όλοι μαζί, για να υποδεχθούν την νέα χρονιά.
Παραμονή Πρωτοχρονιάς
Σε μερικά χωριά την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς τα παιδιά καβαλώντας κλαδιά από μηλιά, έμπαιναν θριαμβευτικά στο σπίτι φωνάζοντας:
«Χριστούγεννα και κάλαντα και Φώτα και καλός καιρός και καλοχρονία και καλοκαρπία και να ζουν ο πατέρας και η μητέρα και όλοι οι σπιτιανοί» και ο νοικοκύρης τους έδινε φιλοδώρημα. Αλλού ευχόντουσαν στο νοικοκύρη να αποκτήσει αρσενικά παιδιά και θηλυκά μοσχάρια.
Γυναίκες πήγαιναν δώρα στη βρύση του χωριού ή στο ποτάµι για να πάρουν το καλαντόνερο. Πήγαιναν και γύριζαν αµίλητες και µε αυτό ράντιζαν το σπίτι και έπιναν και λίγο, για να έρθει η ευλογία στο σπίτι.
Παιδιά αλλά και μεγάλοι γύριζαν έβγαιναν στις γειτονιές κι έλεγαν τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι. Οι νοικοκυραίοι ανάλογα με την περιοχή, έδιναν στους καλαντάρηδες φρούτα, ξηρούς καρπούς (καρύδια, φουντούκια, σταφίδες κλπ.), αλλά ακόμη κι αυγά, βούτυρο, καβουρμά και πληγούρι.
Στην Τραπεζούντα τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα κρατώντας πολύχρωμα φανάρια, τα συμβολικά χαρτοκάραβα και έψελναν «Αρχήµηνιά, κι αρχή χρονιά, κι αρχή καλός µας χρόνος».
Σε περιοχές όπως η Σάντα, που δεν είχε πολλά οπωροφόρα δέντρα, τα δώρα ήταν αποκλειστικά φρούτα, ενώ στα Κοτύωρα συνήθιζαν να βάζουν πάνω στα φρούτα και μερικές δεκάρες. Ένα άλλο δώρο που συνήθιζαν να δίνουν, κυρίως στην Γαράσαρη, ήταν τα "κολόθα", που ήταν μικρά τσουρέκια που έμοιαζαν με γλυκό ψωμί.
Την παραµονή το βράδυ στα σπίτια ήταν συγκεντρωµένα όλα τα µέλη της οικογένειας. συγγενικά ή και φιλικά πρόσωπα. Το τραπέζι το έστρωνε η νύφη κι αν δεν υπήρχε, η πρωτοκόρη και ο αρχηγός της οικογένειας έδινε φιλοδώρημα.
Διάλεγαν ένα μεγάλο κούτσουρο για να καίγεται στο τζάκι. Πίστευαν ότι η φωτιά διώχνει τα δαιμόνια που έρχονταν από την καπνοδόχο. Το κούτσουρο αυτό το λέγανε "καλαντοκούρ".
Το ίδιο βράδυ ο αρχηγός της οικογένειας έκοβε τη βασιλόπιτα, που το φλουρί της ήταν μια δεκάρα. Στη συνέχεια «εκαλαντίαζεν τ' οσπίτ'» σκορπίζοντας δηλαδή διάφορους καρπούς μαζί με κέρματα, µέσα στο σπίτι και λέγοντας «Άµον το ρούζ'νε αούτα τα καλά, αετσ' πα να ρούζ'νε απές΄ σ΄οσπίτ΄ ν΄εµουν τ΄ευλοϊας και τα καλοσύνας». Το έθιμο αυτό συνηθίζεται ακόμη και σήμερα.
Την Πρώτη μέρα του χρόνου
Ξημερώνοντας Πρωτοχρονιά πηγαίναν στη βρύση του χωριού. Αφήναν εκεί τσουρέκια, γλυκίσματα, φρούτα κι έπαιρναν νερό (το θεωρούσαν αγιασμένο) για να ραντίσουν το σπίτι. Μετά έσπαζαν στην πόρτα του σπιτιού ένα ρόδι για το γούρι.
Σε άλλα μέρη κάθε οικογένεια έπαιρνε από ένα κυδώνι και το έκοβε σε τόσα κομμάτια όσα άτομα ήταν στην οικογένεια. Μετά έβαζαν ένα νόμισμα μέσα σ' ένα κομμάτι, το ανακάτευαν μέσα σε μια πετσέτα και διάλεγε ο καθένας από ένα. Σε όποιον τύχαινε το νόμισμα αυτός μετά έπρεπε να σηκωθεί τα χαράματα, να πάρει μια κανάτα και να πάει κάτω στην πλατεία να τη γεμίσει με νερό. Από αυτό το νερό θα έβαζε λίγο στα ζώα, θα κρατούσε λίγο να πλυθούν και λίγο για να πιουν, σαν αγιασμό.
Τα παιδιά την πρώτη του χρόνου, έπαιρναν ένα ζευγάρι τσουρέκια, μια πετσέτα (προσόψιο), ένα ζευγάρι κάλτσες και πήγαιναν να καλαντέζνε το Δεξάμενον ή τη Δεξαμέντσαν, τον νονό ή τη νονά, για να πάρουν και το ανάλογο δώρο.
Τμήμα σύνταξης
Pontos-News.Gr
