3 Οκτώβριος 2013, 11:25 - Τελευταία Ενημέρωση: 18 Ιανουάριος 2016, 14:42

Ο Λάζος Τερζάς μιλά αποκλειστικά στο pontos-news.gr για όλα! Απολαύστε τον!

  • Ο Λάζος Τερζάς μιλά αποκλειστικά στο pontos-news.gr για όλα! Απολαύστε τον!
  • Τι να περιμένουμε από τον Λάζο Τερζά αύριο στην παράσταση Κρήτη και Πόντος σμίξανε, στο Ηρώδειο.
  • Τι σχεδιάζει για το μέλλον και ποιο έργο μεταφράζει στην ποντιακή διάλεκτο.
  • Πώς ήταν τα παιδικά του χρόνια στην Ξάνθη.
  • Τι έχει προσφέρει με την τέχνη του στον ποντιακό ελληνισμό.

Ο καταξιωμένος Πόντιος καλλιτέχνης Λάζος Τερζάς, παρουσιαστής της εκδήλωσης Κρήτη και Πόντος σμίξανε, στο Ηρώδειο, μίλησε αποκλειστικά στο pontos-news.gr, για τα παιδικά του χρόνια στην Ξάνθη, τον αγώνα που δίνει μέσα από την τέχνη του, για τη διάσωση της ποντιακής διαλέκτου, για τις συγκλονιστικές στιγμές που έζησε κοντά στον απανταχού ποντιακό ελληνισμό, και φυσικά αποκαλύπτει για πρώτη φορά τι καινούριο ετοιμάζει για στο προσεχές μέλλον. Τον συναντήσαμε στο σπίτι του στην Αθήνα και η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε σε πολύ ζεστό και φιλικό κλίμα, όπως μόνο ο Λάζος Τερζάς ξέρει να δημιουργεί.

Κύριε Τερζά, γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στην Ξάνθη. Ποια ήταν η σχέση σας με το ποντιακό στοιχείο στα παιδικά σας χρόνια;
Ο πατριός μου Στάθης Γρηγοριάδης, ο οποίος γεννήθηκε στη Ματσούκα του Πόντου και φοίτησε στο Φροντιστήριο Τραπεζούντας, μιλούσε άπταιστα αρχαία ελληνικά. Σε ηλικία 11-12 ετών, θυμάμαι, μαζεύαμε τα καπνά εκεί στην Ξάνθη και το βράδυ, κατάκοποι, πριν κοιμηθούμε, μας διάβαζε Ξενοφώντα στην αρχαία ελληνική γλώσσα και μετέφραζε στα ποντιακά. Από τότε κοιμάμαι με τον Ξενοφώντα στο προσκέφαλό μου.

Δεσπότης της Ξάνθης τότε ήταν ο Πολύκαρπος Ψωμιάδης. Ήταν κάτι που σ' εμάς τα νεαρά ποντιόπουλα έκανε μεγάλη εντύπωση, το να έχουμε Πόντιο δεσπότη.

Γίνονταν ποντιακές εκδηλώσεις, σαν αυτές που οργανώνουν σήμερα οι ποντιακοί σύλλογοι;
Τίποτα. Μόνο σε οικογενειακό επίπεδο τα γλέντια μας ήταν ποντιακά, με τις λύρες τα τραγούδια μας και τον πυρρίχιο. Οι άνθρωποι χόρευαν στα σταυροδρόμια ποντιακούς χορούς μέχρι που έπεφτε η νύχτα, έτσι, από το πουθενά.

Έτσι μάθαμε τους ποντιακούς χορούς. Οι γονείς μας μεταλαμπάδευσαν σ' εμάς και τη γλώσσα και τους ρυθμούς του Πόντου. Υπήρχε πλήρης επίγνωση της καταγωγής μας, γι αυτό με πείραζε πάρα πολύ όταν στο σχολείο με έλεγαν «τουρκόσπορο». Γύριζα στο σπίτι με κλάματα κι η μάνα μου έλεγε: «Ρίζα μ' εμείς είμεσ' οι Έλλενες».

Αφήσατε μια πολύ επιτυχημένη καριέρα στον κινηματογράφο, το θέατρο και την τηλεόραση, για να ιδρύσετε το 1980 το Κέντρο Ποντιακού Θεάτρου και Τεχνών «Νέα Ποντιακή Σκηνή». Πώς σας γεννήθηκε αυτή η ιδέα;
O Οδυσσέας Λαμψίδης, βυζαντινολόγος καθηγητής πανεπιστημίου, ποντιακής καταγωγής, έλεγε: «Όλες οι μορφές τέχνης διά μέσου των αιώνων ακολουθούν μια εξελικτική πορεία, εκτός από το ποντιακό θέατρο, που παρέμεινε ερμητικά κλεισμένο στις προθήκες της λαογραφίας». Οι ερασιτεχνικοί θίασοι το πολεμάνε, αλλά το ποντιακό θέατρο δεν στάθηκε κοντά στο λαό μας, να μελετήσει και να καταγράψει τα σύγχρονα προβλήματα ώστε να έχουμε σύγχρονο ποντιακό θέατρο. Αυτός είναι ο λόγος που ίδρυσα το Κέντρο Ποντιακού Θεάτρου και Τεχνών.

Να φανταστείς ότι το 1962 στο θέατρο Ρεξ ανέβηκε θεατρική παράσταση στην ποντιακή διάλεκτο. Το θέατρο ήταν γεμάτο. Ο Καλλιτεχνικός Σύλλογος Ποντίων Αθηνών ανέβαζε συνεχώς θεατρικές παραστάσεις στην ποντιακή.

Τι σας ώθησε να μεταφράσετε κωμωδίες του Αριστοφάνη στην ποντιακή διάλεκτο;
Ο Ντίνος Βρεττός με είχε φέρει σε επαφή με τη Μελίνα Μερκούρη, και όταν της είπα «Κυρία υπουργέ σκέφτομαι να κάνω την Ειρήνη του Αριστοφάνη στην ποντιακή διάλεκτο», μου απαντάει: «Κάν' το βρε, έχω κατά νου κάτι».

Το 1985 η Αθήνα είναι πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Κάτω από την Ακρόπολη, αναβιώσαμε πανάρχαιες μνήμες. Ένα θέατρο κατάμεστο.

Οι κριτικοί έγραψαν ασυνήθιστα πράγματα. O Τάσος Λιγνάδης, αφού εξύμνησε την παράσταση, έγραψε: «Δραστικότερα αριστοφανική η σκηνοθεσία του Λάζου Τερζά». Ο Περσεύς ο Αθηναίος έγραψε: «Επιτέλους ανέβηκε η Ειρήνη όπως ακριβώς θα την ήθελε ο δημιουργός της, ο Αριστοφάνης». Ο Γεωργουσόπουλος, που είναι και πιο δύσκολος, έγραψε ότι άνοιξαν «εύφοροι δρόμοι».

Με συναντά μετά από δυο χρόνια η Μελίνα Μερκούρη, η «Ελληνίδα» η «γυναίκα» του πλανήτη γη, και μου λέει: «Βρε συ, με έβγαλες ασπροπρόσωπη».

Έχετε γράψει το Γαμπρέ, φούστορον τρως, που σημείωσε πολύ μεγάλη επιτυχία. Υπάρχει κάποιο άλλο σενάριο στα άμεσα σχέδια σας;
Το λέω για πρώτη φορά. Εδώ και ενάμιση χρόνο μεταφράζω τον Οιδίποδα Τύραννο στην ποντιακή διάλεκτο και μένω κατάπληκτος γιατί συναντώ λέξεις του Σοφοκλή που δεν χρειάζονται καν μετάφραση. Ευελπιστώ να καταφέρω να το ανεβάσω.

Πολλοί είναι οι δήμοι στην Ελλάδα που πραγματοποιούν μαθήματα ποντιακής διαλέκτου. Πιστεύετε ότι αυτό θα συμβάλει στη διάσωσή της;
Μου θυμίζει φροντιστήρια αγγλικών, και δεν ξέρω κατά πόσο θα είναι αποτελεσματικά. Μέσα από το σπίτι οι γονείς πρέπει να διδάσκουν την ποντιακή. Οι δικοί μου γιοι, ο Κίμων και ο Ερμής, μιλούν την ποντιακή διάλεκτο και χορεύουν ποντιακούς χορούς.

Είναι γνωστή η προθυμία με την οποία ανταποκρίνεστε στο κάλεσμα ποντιακών συλλόγων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πόσο σημαντικές θεωρείτε ότι είναι αυτές οι εκδηλώσεις για τους Ποντίους.
Εδώ και τριάντα χρόνια ζω συγκλονιστικές στιγμές κοντά στον απανταχού ποντιακό ελληνισμό. Βρέθηκα το 1990 στη Μελβούρνη και ανεβάσαμε την θεατρική παράσταση Αλέξανδρος ο Μέγας, στην ποντιακή. Δεν περιγράφεται αυτό που έγινε εκεί, με τα αυστραλογεννημένα παιδιά. Τη στιγμή που στη σκηνή χορεύουν πυρρίχιο, λίγο έλλειψε να σπάσουν τις καρέκλες από τον ενθουσιασμό.

Στις 17 Μαρτίου του 1986 στο Βερολίνο βρέθηκα να μιλώ μπροστά σε 50.000 ανθρώπους. Όταν πήρα το μικρόφωνο και είπα «Καλησπερίζω τεμέτερα» έγινε πραγματικός σεισμός από φωνές και χειροκροτήματα.

Πριν από λίγο καιρό ήμουν στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας σε μια μεγαλειώδη εκδήλωση με 100.000 ανθρώπους. Μεταξύ άλλων απήγγειλα το «Πόντος έν’ άστρον φωτεινόν» στα αγγλικά. Την επόμενη μέρα εξεπλάγην όταν εφημερίδες και περιοδικά μού έπλεκαν εγκώμιο.

Κρήτη και Πόντος σμίξανε, στις 4 Οκτωβρίου στο Ηρώδειο για πρώτη φορά. Τι σημαίνει για σας το να είστε ο παρουσιαστής της πολύ ξεχωριστής αυτής βραδιάς;
Νομίζω ότι είναι πέρα για πέρα λάθος αυτός ο τίτλος. Το σωστό είναι Κρήτη και Πόντος ξανασμίξανε. Εγώ είχα προτείνει τον τίτλο: «Κρήτες και Πόντιοι αναβιώνουμε πανάρχαιες μνήμες».

Ήταν το όνειρό μου αυτό να παρουσιάσω μια τόσο ιδιαίτερη εκδήλωση. Είναι γνωστά τα κοινά στοιχεία που έχουν οι δύο λαοί.

Κάποτε βρέθηκα σε χωριό της Κρήτης σε γάμο, κι όταν οι μουσικοί άρχισαν να παίζουν έναν πεντοζάλη, σηκώθηκα και χόρεψα κότσαρι και με καταχειροκρότησαν.

Την Παρασκευή 4 Οκτωβρίου, κάτω από τη σκιά της Ακρόπολης θα γίνει ένα μοναδικό «πάντρεμα» ποντιακής και κρητικής λύρας. Μεταξύ άλλων θα γίνει αναπαράσταση της στιγμής που οι Κουρήτες έξω από το Ιδαίο Άντρο χορεύουν πυρρίχιο χορό, βγάζοντας άναρθρες κραυγές, χτυπώντας τις ασπίδες τους για να μην ακούσει ο Κρόνος το κλάμα του Δία. Ελπίζω ο Θεός εκείνο το βράδυ να είναι Κρητικοπόντιος και να βοηθήσει να μην βρέξει. Πιστεύω ότι θα είναι μια βραδιά που θα την θυμόμαστε για χρόνια.

Κύριε Τερζά, σας ευχαριστούμε πολύ για τη συνέντευξη που μας παραχωρήσατε και σας ευχόμαστε να συνεχίσετε με το ίδιο πάθος το σημαντικό έργο της διάσωσης και διάδοσης της ποντιακής διαλέκτου μέσα από το θέατρο. Θα ανταμώσουμε στο Ηρώδειο.
Εγώ σας ευχαριστώ. Εύχομαι με όλη μου την καρδία καλή συνέχεια στο έργο σας.